Olejek różany – właściwości pielęgnacyjne i lecznicze. Kiedy warto po niego sięgnąć i jak stosować olejek z róży?

Olejek różany to produkt destylacji z parą wodną płatków róży damasceńskiej (Rosa damascena). We Francji olejek różany produkuje się z kwiatów róży stulistnej (Rosa centifolia) oraz z róży francuskiej (Rosa gallica). Ze względu na skomplikowaną i pracochłonną produkcję należy do najdroższych olejków eterycznych na świecie.

Do wyprodukowania kilograma olejku z róży damasceńskiej potrzeba aż pięciu ton płatków, które są zbierane ręcznie o poranku w nierozwiniętym stanie tylko raz do roku o poranku, a następnie przewożone do destylarni.

Czytaj także: Woda różana i maseczka z płatków dzikiej róży. Te tanie i naturalne kosmetyki na zmarszczki zrobisz w domu. Zastosuj do twarzy i włosów

Róża damasceńska uprawiana jest w Bułgarii, Indiach, Turcji, Chinach oraz Rosji. Najlepszy pod względem jakościowym i aromatycznym jest olejek różany z Bułgarii, produkowany z płatków kwiatów rosnących w słynnej Dolinie Róż.

Aromatyczny olejek różany, znany też jako olejek z królowej kwiatów, to inaczej atar, a nazwa ta jest często wykorzystywana w krzyżówkach.

Olejek różany to jeden z dwóch produktów powstających jednocześnie w procesie destylacji z parą wodną. W zbiorniku pozostaje produkt uboczny w postaci wody różanej. Roztwór nazywany też hydrolatem różanym zawiera wiele korzystnych związków z płatków róży, choć w niższym stężeniu niż olejek.

Stosowany w kosmetyce, hydrolat różany tonizuje i odświeża skórę. Należy do najbardziej uniwersalnych hydrolatów i choć jest polecany zwłaszcza do cery suchej i wrażliwej, ma jednocześnie działanie przeciwzapalne, antybakteryjne i ograniczające produkcję łoju w przypadku przetłuszczanie się skóry.

Składnikiem kosmetycznym jest także olejek z eteryczny drzewa różanego (Aniba rosaeodora), tropikalnej rośliny z Ameryki Południowej z rodziny wawrzynowatych, która z różą nie ma nic wspólnego poza nieco podobnym zapachem do jej kwiatów. Choć aromatyczna jest cała roślina, surowcem do produkcji olejku jest jej drewno. Oprócz korzenno-kwiatowego zapachu ma też właściwości łagodzące stan zapalny i odżywiające cerę.

Olejek z nasion róży to natomiast olej tłoczony na zimno. Jest zupełnie innym produktem niż lotny olejek aromatyczny, przeznaczonym do natłuszczania skóry i stosowanym jako składnik kosmetyków. Wytwarza się go z nasion gatunków takich jak:

• dzika róża, inaczej psia (Rosa canina),
• róża piżmowa (Rosa moschata),
• róża japońska, inaczej pomarszczona lub fałdzistolistna (Rosa rugosa),
• róża rdzawa (Rosa rubiginosa).

Olej z pestek róży obfituje w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminę E i inne przeciwutleniacze, dzięki czemu wspomaga regenerację skóry, działa ujędrniająco i łagodzi podrażnienia. Jest szczególnie polecany dla cery dojrzałej, suchej, a także mieszanej i z niedoskonałościami.

Woda różana jako roztwór wody i wyciągu z róży jest popularnym składnikiem kulinarnym, stosowanym do aromatyzowania słodyczy zwłaszcza w krajach arabskich.

Olejek różany z róży damasceńskiej zawiera lotne związki takie jak fenyloetanol, geraniol, cytronelol, linalol, farnezol, nerol, tlenek różany (związek z grupy terpenów), furan różany, beta-damascenon i beta-damaskon.

Skład i właściwości olejku różnią się w zależności od gatunku i odmiany róż oraz metody produkcji. Różne są też jego ceny. Przy zakupie warto pamiętać, że tani produkt może nie być w pełni czysty i zawierać dodatki takie jak olejek palmarozowy, który jest otrzymywany z palczatki imbirowej (Cymbopogon martini), olejek geraniowy i cytronelowy, a także alkohol benzylowy, parafinę czy aldehyd benzoesowy. Tymczasem olejek różany powinien być pojedynczym składnikiem, a standard jego jakości określa norma ISO 9842.

Oprócz bezbarwnych lub słabo zabarwionych, oczyszczonych olejków eterycznych z róży w sprzedaży dostępny jest także drogocenny olejek różany bułgarski (oleum rosae). Stanowi gęstą, żółtawą lub zielonkawą ciecz o silnym zapachu i ostrym smaku. Przeważają w nim trzy składniki: zawiera 45 proc. geraniolu, 40 proc. cytronelolu i 11 proc. nerolu.

Aromatyczny olejek różany wykazuje istotne właściwości prozdrowotne, a nawet lecznicze. Stosowany zwłaszcza na skórę ma działanie:

• antystresowe i uspokajające,
• łagodzące objawy depresji,
• przeciwbólowe,
• antyseptyczne,
• przeciwzapalne,
• łagodzące silne i przewlekłe bóle migrenowe,
• zmniejszające objawy napięcia przedmiesiączkowego
• ograniczające symptomy choroby lokomocyjnej
• normalizujące ciśnienie krwi,
• pobudzające libido.

Udowodniono, że olejek różany stymuluje w organizmie produkcję endorfin, które są nazywane hormonami szczęścia. Jednocześnie pobudza też wydzielanie dopaminy, która również poprawia nastrój i zwiększa motywację do działania. U kobiet ogranicza ponadto wysoki poziom testosteronu.

Olejek różany łagodzi ból zarówno przy stosowaniu w ramach aromaterapii, jak i masażu, czyli bezpośrednio na skórę (np. brzucha) – i bez wdychania jego zapachu.

Kuracja nie tylko obniża poziom hormonów stresowych takich jak kortyzol i adrenalina, ale też wartości skurczowego ciśnienia tętniczego, tętna i saturacji krwi tlenem. Jego działanie jest niemal natychmiastowe i wiąże się także z rozluźnieniem mięśni i spadkiem temperatury ciała.

Działanie redukujące niepokój potwierdzono m.in. w przypadku rodzących kobiet i dzieci po operacjach chirurgicznych, a antydepresyjne – u kobiet po porodzie.

Składniki olejku różanego zwalczają chorobotwórcze bakterie, takie jak E. coli, gronkowce i paciorkowce, a także wywołujące grzybicę drożdżaki Candida albicans. Hamują ponadto aktywność wirusów, a skuteczność farnezolu – jednego z ważniejszych składników olejku różanego, została potwierdzona również w stosunku do koronawirusa SARS-CoV-2.

Olejek różany jest ponadto uważany tradycyjnie za afrodyzjak. Współczesne badania potwierdziły, że zwiększa ochotę na intymne zbliżenia zwłaszcza u mężczyzn, nawet przyjmujących leki antydepresyjne (spadek libido to jeden z efektów ubocznych leczenia). Choć aromaterapia z jego zastosowaniem wspomaga działanie układu hormonalnego i nerwowego, w przypadku zaburzeń nastroju bardziej polecany jest regularny masaż z aromatycznym olejkiem różanym.

Jak podaje ceniony ekspert fitoterapii, dr Henryk Różański, wysokiej jakości bułgarski olejek różany można przyjmować doustnie. Dawka to 3-4 kropli na miodzie lub cukrze. Tak stosowany pobudza trawienie i odświeża oddech. Dawka 5 kropli działa pobudzająco, rozkurczowo, a także silnie żółcio- i moczopędnie.

Olejek eteryczny różany znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle perfumeryjnym i kosmetycznym. Zawarte w nim substancje aktywne regenerują skórę, zwiększając jej elastyczność i spowalniając procesy starzenia, a także wzmacniają naczynia krwiononośne.

Olejek różany do twarzy rozjaśnia przebarwienia i poprawia koloryt skóry, pomaga też zredukować blizny po trądziku. Koi i wspomaga leczenie stanów zapalnych, w tym zmian trądzikowych. Dzięki właściwościom regulującym wydzielanie sebum jest polecany do skóry trądzikowej i objętej zapaleniem mieszków włosowych.

Olejek różany na ciało stosowany do masażu pomaga w widoczny sposób zmniejszyć rozstępy, a także złagodzić bóle mięśni i ich nadmierne napięcie. W tym celu używa się ok. 3 kropli olejku różanego rozcieńczonych w oleju bazowym, np. migdałowym, arganowym czy oliwie z oliwek.

To również wygodny dodatek do kremów i balsamów do ciała, które będą dzięki temu nie tylko pięknie pachniały, ale też lepiej pielęgnowały skórę.

Poleca się też stosować olejek różany na włosy po rozcieńczeniu go w wodzie i przelaniu do opakowania ze spryskiwaczem. Tak używany hamuje rozwój bakterii, a dzięki temu poprawia zapach włosów, pomaga też spowolnić ich przetłuszczanie się.

Olejek różany można też dodać do kąpieli – wystarczy 6 kropli na wannę wody. Taka aromaterapia działa odprężająco i uspokajająco, jest więc idealna po ciężkim dniu pracy albo po intensywnym wysiłku fizycznym.

Do stosowania na skórę należy jednak wybierać wyłącznie odpowiedniej jakości olejki przeznaczone do tego celu; w sklepach można kupić także olejek różany do aromaterapii, który nie nadaje się do aplikacji na skórę.

Aromaterapię z użyciem olejku różanego można też przeprowadzić przy użyciu specjalnych kominków (5-6 kropli olejku rozcieńczonych wodą), a najlepiej elektrycznych dyfuzorów.

Olejek różany zawiera składniki takie jak farnezol czy eugenol, które należą do substancji silnie uczulających. Z tego względu przed zastosowaniem olejku różanego na skórę należy wykonać próbę uczuleniową – nawet w przypadku osób, u których nie występowały wcześniej objawy alergii.

Olejku różanego z uwagi na jego właściwości uczulające nie zaleca się także stosować w pielęgnacji skóry małych dzieci – umowną granicą jest zazwyczaj 7. rok życia. Działanie u kobiet w ciąży i karmiących piersią nie jest poznane, dlatego warto zachować ostrożność zwłaszcza w przypadku stosowania go w większych stężeniach na bardziej rozległe partie skóry.

ZOBACZ: Jak stosować jadalne kwiaty w kuchni? Ekspert: Piotr Kucharski, kucharz