Kava kava

Pieprz metystynowy, inaczej kava lub kava kava, ava lub yagona (Piper methysticum) to zioło, które dopiero od niedawna jest legalne w Polsce. Ma działanie przeciwbólowe i przeciwdepresyjne, a także rozluźniające mięśnie i przeciwdrgawkowe, co zawdzięcza obecności psychoaktywnych związków z grupy kawalaktonów.

Kava należy do najlepiej przebadanych surowców uspokajających i przeciwlękowych. Wykazuje skuteczność nawet w przypadku nasilonych zaburzeń. Zapewnia ulgę opisywaną jako „racjonalna euforia” i jest pomocna również w przypadku PMS u kobiet. Za bezpieczną dawkę uważa się porcję 3-5 ml wyciągu z korzenia. W przeciwieństwie do dłuższego stosowania, przyjmowanie ekstraktu doraźnie odnosi jednak oczekiwanych skutków, przynajmniej przy jednorazowej dawce 180 mg kawalaktonów.

W analizie 7 badań klinicznych z udziałem osób z lękami odnotowano istotną poprawę objawów wg skali Hamiltona (HAMA). Wysoką efektywność udowodniono także u pacjentów z zespołem GAD w przypadku stosowania przez 3 tygodnie standaryzowanego wodnego wyciągu zapewniającego 250 g kawalaktonów dziennie. Wykazano przy tym bezpieczeństwo kuracji, ekstrakt nie powodował bowiem działań ubocznych ani toksycznego działania na wątrobę.

Pieprz metystynowy był wycofana z rynku na początku lat dwutysięcznych właśnie z uwagi na doniesienia o hepatotoksyczności. Okazało się jednak, że takie efekty wywołał m.in. niewłaściwy gatunek rośliny i zastosowanie nieodpowiednich jej części – tych naziemnych, podczas gdy właściwym surowcem są okorowane korzenie. Zaleca się też korzystanie z wyciągów wodnych zamiast alkoholowych.

Kava kava nie powinna być przyjmowana w przypadku ciąży, chorób wątroby i częstego spożywania alkoholu. W przypadku regularnego stosowania zaleca się wykonanie testów wątrobowych, chociaż szkodliwość zioła jest rzadkim efektem ubocznym i równie dobrze może wynikać z uwarunkowań genetycznych.

Aszwaganda

Witania ospała (Withania somnifera) znana też jako ashwagandha, a w Polsce aszwaganda, to roślina o leczniczym korzeniu i dostępna jedynie w formie suplementów diety. Jest adaptogenem, co oznacza, że zwiększa zdolność adaptacji organizmu do czynników stresowych, wpływając korzystnie na pracę narządów, m.in. gruczołów wydzielniczych i mózgu.

Aszwaganda ma działanie antystresowe, przeciwstarzeniowe, antyoksydacyjne i zmniejszające stan zapalny. Leczniczo stosowana w celu wspomagania wydolności fizycznej i psychicznej. Pomaga poprawić parametry związane ze stresem takie jak poziom kortyzolu we krwi, objawy depresji czy zaburzeń seksualnych.

Witania jest źródłem glikowitanoidów o działaniu porównywalnym do oksazepamu. W badaniu pacjentów z zaburzeniami lękowymi przy podawaniu przez 6 tygodni dawki 500 mg aszwagandy dwa razy dziennie (z modyfikacjami adekwatnie do reakcji organizmu, obejmującymi zwiększanie ilości do porcji 2500 mg dwa razy dziennie) uzyskano istotną poprawę objawów lęku wg skali Hamiltona.

Suplementy diety z aszwagandą znajdują zastosowanie nie tylko w leczeni u lęków, ale też stanów zapalnych, choroby Parkinsona, zaburzeń kognitywnych i neurologicznych. Jako adaptogen ashwagandha sprawdza się m.in. w stanach nerwowego wyczerpania, bezsenności i problemów z myśleniem spowodowanych przez stres. Ogranicza również skutki jego działania w postaci niedoborów kognitywnych i odporności, hiperglikemii oraz objawów depresyjnych. Wyciąg jest dobrze tolerowany.

Miłorząb

Miłorząb japoński (Ginkgo biloba) to prehistoryczne drzewo, którego nietypowe liście są źródłem związków poprawiających nastrój i redukujących stres. Główne składniki aktywne to terpeny and flawonoidy, m.in. ginkgolidy i bilobalidy.

Związki aktywne miłorzębu hamują wychwyt zwrotny m.in. serotoniny i dopaminy, podnosząc poziom tego drugiego neuroprzekaźnika już po 14 dniach regularnego stosowania. Wpływają też na wydzielanie w podwzgórzu kortykotropiny, a co za tym idzie – hormonów stresu w korze nadnerczy, regulując odpowiedź behawioralną na stres.

W badaniach przyjmowanie ekstraktu Ginkgo biloba EGb 761 (standaryzowanego na zawartość 24 proc. glikozydów flawonowych i 6 proc. terpenów laktonowych) w ilości 240-480 mg dziennie przez 4 tygodnie przez pacjentów z lękiem uogólnionym, stanami lękowymi i problemami przystosowawczymi spowodowało znaczną poprawę objawów wg skali HAMA. Choć efekty zależały od wielkości dawek, skuteczne były również te najniższe.

Miłorząb wspomaga mikrokrążenie krwi i funkcjonowanie mózgu, a przez to m.in. pamięć i profilaktykę demencji. Jest ponadto stosowany w leczeniu zbyt niskiego ciśnienia tętniczego i choroby Reynauda, czyli napadowych skurczów tętnic rąk, rzadziej w obrębie stóp.

Bioaktywne substancje z Ginkgo działają przeciwzakrzepowo i mogą nadmiernie rozrzedzać krew, jednak nie powodują poważniejszych efektów ubocznych.

Zioła powinny być pierwszą linią obrony przed stresem. Na efekty kuracji trzeba jednak poczekać kilka tygodni.