Zaburzenia odżywiania – anoreksja, bulimia, bulimoreksja, kompulsywne jedzenie i zespół NES. Sprawdź przyczyny i objawy tych zaburzeń

Sposób odżywiania uwarunkowany jest poziomem społeczno-gospodarczym, tradycjami, poziomem wykształcenia oraz dostępem do produktów żywnościowych. Warto dodać, że na sposób odżywiania wpływ ma obecnie panująca moda na konkretne style żywienia, a także kreowany przez media kult chudego i wysportowanego ciała.

Zobacz: Tak rozpoznasz uzależnienie od ćwiczeń. Ma groźne skutki

Zaburzenia odżywiania należą do zaburzeń o podłożu psychicznym i wymagają specjalistycznego leczenia. Zazwyczaj pojawiają się u nastolatków lub młodych dorosłych, chociaż zdarzają się przypadki nawet w wieku starszym.

Zdecydowanie więcej kobiet niż mężczyzn cierpi na różne zaburzenia odżywiania. Szacuje się, że prawie 90 proc. przypadków zaburzeń odżywiania na całym świecie dotyczy kobiet.

Do najczęstszych zaburzeń odżywiania należą:

• anoreksja,
• bulimia,
• bulimoreksja,
• kompulsywne jedzenie,
• zespół nocnego jedzenia,
• ortoreksja.

Niestety dokładnych przyczyn rozwoju zaburzeń odżywiania dotychczas nie udało się ustalić. Najprawdopodobniej udział bierze wiele czynników, których niefortunny zbieg okoliczności powoduje wytworzenie się szkodliwych schematów myślenia oraz nawyków.

Do prawdopodobnych czynników zwiększających ryzyko zaburzeń odżywiania należą:

• wrodzone predyspozycje – zaobserwowano, że zaburzenia zdecydowanie częściej rozwijają się u osób z osobowością obsesyjno-kompulsywną, histrioniczną oraz shizoidalną,
• czynniki kulturowe – propagowany przez media kult szczupłej sylwetki może negatywnie wpływać na postrzeganie własnej osoby, szczególnie u nastolatek,
• czynniki genetyczne – uwarunkowane genetycznie zaburzone stężenie neuroprzekaźników, w szczególności serotoniny i dopaminy,
• trauma – szczególnie narażone są osoby, które doświadczyły gwałtu, przemocy domowej lub stresujących sytuacji, takich jak wypadek czy katastrofa,
• nadmierna kontrola rodziców – posiłek w dzieciństwie często kojarzy się z kontrolą rodzicielską, ponieważ to opiekunowie decydują co zje dziecko. Często jest tak, że dzieci są zastraszane, że jeśli nie zjedzą wszystkiego coś się stanie. Z upływem czasu, chcąc uwolnić się spod władzy rodziców, zaczynają się buntować właśnie poprzez zmianę spożywania posiłków.

Objawy zaburzeń odżywiania mogą być zróżnicowane w zależności od tego, na jakie cierpi dana osoba. Jednak zawsze jest to związane ze zmianą dotychczasowego sposobu jedzenia. Zobacz poniżej, czym charakteryzują się poszczególne zaburzenia odżywiania.

Anoreksja (anorexia nervosa), inaczej nazywana jadłowstrętem psychicznym jest najczęściej występującym zaburzeniem odżywiania. Pacjent obsesyjnie przejmuje się swoim wyglądem i masą ciała, ma zniekształcony obraz własnej osoby, obniżoną samoocenę oraz lęk przed przytyciem.

Strach przed przybraniem na wadze powoduje, że odmawia przyjmowania pokarmów, zaczyna się głodzić, co w konsekwencji prowadzi do wychudzenia i skrajnego niedożywienia. Głodzeniu się często towarzyszy nadmierna aktywność fizyczna.

Do typowych objawów anoreksji można zaliczyć:

• znaczną niedowagę w porównaniu do rówieśników,
• ograniczone wzorce żywieniowe i monotonność w posiłkach,
• nieustanne dążenie do szczupłej sylwetki i zaprzeczanie poważnej niedowagi,
• unikanie jedzenia w towarzystwie innych osób,
• nadmierną aktywność fizyczna, trwającą nawet 4 h dziennie.

Anoreksja znacznie częściej dotyczy kobiet, najprawdopodobniej dlatego, że presja społeczeństwa i obecne kanony piękna narzucają obraz szczupłej sylwetki. Szacuje się, że 4 proc. kobiet na świecie cierpi na jadłowstręt psychiczny.

Nieleczona anoreksja może prowadzić do:

• niedoborów pokarmowych, wynikających z braku składników odżywczych w diecie,
• pogorszenia funkcjonowania układu nerwowego,
• spadku odporności,
• problemów z układem trawiennym,
• opuchlizny i odwodnienia,
• powstania charakterystycznego meszku na ciele – lanugo,
• depresji i myśli samobójczych,
• osteoporozy i złamań kości.

Pacjenci z bulimią (bulimia nervosa), w porównaniu do osób z anoreksja mają zazwyczaj prawidłową masę ciała lub nawet lekką nadwagę.

Żarłoczność psychiczna polega na spożywaniu nadmiernej ilości jedzenia w określonym czasie. Każdy taki epizod objadania się trwa do momentu wystąpienia silnego bólu z przejedzenia. Następnie bulimicy starają się pozbyć jedzenia z organizmu prowokując wymioty lub stosując lewatywy.

Do charakterystycznych objawów bulimii należą:

• prowokowanie wymiotów po posiłkach,
• wspomaganie pozbywania się jedzenia za pomocą środków przeczyszczających,
• brak umiejętności opanowania apetytu,
• obsesyjne sprawdzanie masy ciała oraz wymiarów.

Zobacz także: Czerpiesz wiedzę na temat zdrowego odżywiania z TikToka? Możesz sobie zaszkodzić. Zaburzenia odżywiania i niska samoocena to część problemów

Szacuje się, że na bulimię choruje 2 proc. populacji żeńskiej na świecie.

Nieleczona bulimia może powodować:

• ból i stan zapalny gardła,
• obrzęk ślinianek,
• próchnica zębów i ubytki szkliwa,
• refluks żołądkowy,
• podrażnienie jelit,
• ciężkie odwodnienie,
• skurcze mięśni.

Bulimoreksja (bulimarexia lub binge – purge syndrome) to zaburzenie łączące anoreksję i bulimię. Charakteryzuje się epizodami objadania się, a następnie okresami głodówki. Aby mówić o bulimoreksji takie objawy muszą utrzymywać się przynajmniej 6 miesięcy i występować minimum 2 dni w tygodniu.

Epizod objadania się polega na przyjęciu ogromnej ilości pożywienia w bardzo krótkim czasie. Warto dodać, że podczas takiego napadu chory nie jest wstanie powstrzymać się przed jedzeniem, aż do momentu wystąpienia silnego bólu żołądka.

Wraz z pojawieniem się bólu brzucha zaczyna nasilać się ból emocjonalny i pojawiają się wyrzuty sumienia. Takie negatywne emocje nasilają potrzebę poprawy, w postaci głodówki.

Czasowy post polega na ograniczeniu spożywania posiłków lub całkowitej eliminacji jedzenia. Mogą również wystąpić epizody przeczyszczania się, wywoływania wymiotów oraz nadmiernej aktywności fizycznej. Po fazie oczyszczania chory zazwyczaj na krótki okres czasu wraca do racjonalnego żywienia.

Objawy charakterystyczne dla bulimoreksji łączą objawy anoreksji oraz bulimii.

Zespół kompulsywnego objadania się polega na spożywaniu w niekontrolowany sposób dużej ilości pożywienia.

Badania przeprowadzone przez Oxford University Department of Psychiatry, wykazały, że problem kompulsywnego jedzenia dotyczy prawie 20 proc. kobiet.

Cechą charakterystyczną zespołu kompulsywnego jedzenia jest brak prowokowania wymiotów oraz stosowania środków przeczyszczających. Chory nie czuje również przymusu stosowania głodówek, diet odchudzających oraz nadmiernej aktywności fizycznej.

Cechy charakterystyczne zespołu BED:

• szybsze niż dotychczas spożywania posiłków,
• sięganie po wysokokaloryczne jedzenie w nadmiarze, pomimo braku uczucia głodu,
• objadanie się w samotności, w obawie przed zauważaniem problemu przez inne osoby,
• poczucie winy po zakończonym epizodzie objadania się,
• jedzenie poza normalnymi porami posiłków,
• zaprzestawanie jedzenia dopiero w momencie uczucia bólu,
• szukanie w jedzeniu sposobu na redukcję stresu.

Zespół kompulsywnego jedzenia można zdiagnozować, jeśli występują przynajmniej 3 z powyższych objawów.

W przebiegu BED często współistnieją inne zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, uzależnienia lub nerwica natręctw.

Zespół nocnego objadania się (night eating syndrome) to wielokrotne wstawanie w nocy po to, aby coś zjeść. Warto dodać, że niektóre osoby robią to nieświadomie, z rana nie pamiętając, że jadły w nocy.

Szacuje się, że NES może dotyczyć nawet 6 proc. populacji na świecie, z czego większość przypadków to kobiety.

Do głównych objawów zespołu nocnego objadania się można zaliczyć:

• pomijanie śniadań, czyli występowanie porannej anoreksji, przynajmniej 4 razy w tygodniu,
• wzrost łaknienia wieczorem – spożywanie powyżej 45 proc. żywności w nocy,
• problemy z zasypianiem,
• wybudzanie się w nocy przynajmniej 3 razy,
• bezsenność przynajmniej 3 razy w tygodniu,
• ulga psychiczna po spożyciu posiłku w nocy,
• poczucie braku kontroli nad spożywanym jedzeniem.

Warto dodać, że każde zaburzenie odżywiania wymaga leczenia, bo może prowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia narządów oraz pogorszenia stanu zdrowia psychicznego.

Sprawdź, czym jest zaburzenie odżywiania nazywane drunkoreksją