Wykrochmalone mundurki, uroczysty apel i powrót do ławek. Takie było rozpoczęcie roku szkolnego w PRL-u

Przed uczniami i ich rodzicami rozpoczęcie roku szkolnego 2025/2026. W tym roku 1 września przypada w poniedziałek, tak więc właśnie wtedy w szkołach w całej Polsce odbędą się uroczyste apele i przywitania uczniów w klasach. To data, która zapadła głęboko w pamięć każdemu, kto chodził do szkoły. W przypadku, gdy 1 września przypada na dzień weekendu, rozpoczęcie roku szkolnego przesuwane jest na pierwszy kolejny dzień pracujący.

Rozpoczęcie roku szkolnego w PRL-u miało bardzo uroczysty, ale też mocno sformalizowany charakter. Uczniowie w mundurkach i ustawiali się na szkolnym dziedzińcu lub sali gimnastycznej w równych szeregach. Całość rozpoczynał apel – na początek podniesienie flagi państwowej i odśpiewanie hymnu. Dyrektor wygłaszał przemówienie, w którym obok życzeń dobrego roku szkolnego pojawiały się elementy ideologiczne, przypomnienie o obowiązkach wobec ojczyzny i socjalistycznych wartościach. Nierzadko zapraszano przedstawicieli lokalnych władz, którzy podkreślali wagę edukacji w budowaniu „świadomego obywatela”. Dla pierwszoklasistów przygotowywano specjalne pasowanie na ucznia, natomiast starsze klasy musiały pamiętać o wzorowym zachowaniu i pełnej dyscyplinie. Cała ceremonia miała charakter poważny i podniosły – nie było miejsca na luz czy spontaniczność.

Zobacz zdjęcia z rozpoczęcia roku szkolnego w PRL-u!

Nauka od poniedziałku do soboty przez lata była normą. Przez znaczną część PRL-u uczniowie spędzali w szkole nie tylko pięć, lecz także sześć dni w tygodniu – nauka odbywała się od poniedziałku do soboty. Dopiero w latach 70. zaczęto stopniowo wprowadzać wolne soboty, a obowiązek szkolny w ten dzień formalnie zniesiono dopiero w roku 1991. To nadmiar zajęć często odbijał się na motywacji i zdrowiu uczniów, pozbawiając ich dłuższego oddechu.

Mundurki, głównie fartuszki szkolne – to właśnie one dominowały w szkolnej garderobie: dziewczynki nosiły nieco dłuższe, chłopcy w formie bluz. Do tego obowiązkowe białe kołnierzyki i tarcze szkolne, często sprawdzane przez nauczycieli przy wejściu do szkoły. Materiał bywał gryzący i sztuczny, ale praktyczny i łatwy w utrzymaniu czystości. Mundurki miały wyrównywać status społeczny uczniów, zacierając różnice ekonomiczne.

Dzieci uczyły się przedmiotów, które obecnie już nie występują w szkołach lub nie są obowiązkowe - jak język rosyjski. Był jednym z symboli epoki – obecny w planie każdego ucznia. Zajęcia takie jak kaligrafia, cerowanie skarpet, szycie czy majsterkowanie były integralną częścią edukacji, choć dziś często wydają się zapomniane. W systemie ocen nie było „jedynek” i „szóstek” – te pojawiły się dopiero po roku 1990.

Dyscyplina oraz częste szkolne apele. Szkoła w PRL-u to system wychowawczy oparty na surowej dyscyplinie: apelach, recytacji wierszy wychwalających partię, obowiązkowym wstawaniu na widok nauczyciela w drzwiach klasy czy wizytach domowych nauczyciela — jeśli coś było nie w porządku, wychowawca mógł zapukać wieczorem do drzwi ucznia. Najmniejsze przewinienia — zapomniana tarcza, nieschludny fartuszek — mogły skutkować uwagą i zapisem w dzienniku.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Stronę Kobiet codziennie; Obserwuj StronaKobiet.pl!