Firmy rodzinne mają swoje sekrety. Najtrudniej osiągnąć im sukces w kolejnych pokoleniach. Co jest tajemnicą udanej sukcesji?

Firmy rodzinne na świecie, w tym także te w Polsce budzą powszechne zainteresowanie. Tak duże, że kilka lat temu (w 2018 r.) w Sejmie RP odbyła się konferencja Międzynarodowego Forum Biznesu Przedsiębiorczości Rodzinnej, podczas której czołowe autorytety uznały, że jednym z motorów napędowych polskiej gospodarki, a co za tym idzie jej przyszłego sukcesu, mogą być właśnie takie firmy. Najnowsze rankingi najbogatszych Polaków, zaczynają potwierdzać tę prognozę.

Na szczycie tegorocznego zestawienia „100 najbogatszych Polaków” magazynu „Forbes” znaleźli się między innymi Sebastian Kulczyk (4. miejsce) i Dominika Kulczyk (6. miejsce) – dzieci Jana Kulczyka regularnie klasyfikowanego w rankingach jako najbogatszy Polak, a także Zbigniew Juroszek i jego syn Mateusz (9. miejsce).

Nieco dalej na liście pojawili się Bogdan i Elżbieta Kaczmarkowie produkujący meble m.in. dla IKEA, Grzegorz, Sebastian i Marcin Ćwik – właściciele Agata Meble, Małgorzata i Maciej Adamkiewiczowie z firmy Adamed czy dzieci słynnych braci Koral.

Rodzinne firmy już dawno przestały się nam kojarzyć z lokalnymi sklepikami osiedlowymi – zauważają eksperci z Preply, którzy od lat dzielą się wiedzą na temat światowych trendów w biznesie.

Wśród najbardziej rozpoznawalnych rodzin na świecie, które są kojarzone z fortunami jest amerykańska rodzina Kardashianów (Kim Kardashian), które losy od lat można śledzić w mediach, i która zarobiła fortunę dzięki stale podsycanej popularności najpiękniejszych jej przedstawicielek. Podobną sławą może się cieszyć rodzina Jennerów (Kylie Jenner, Caitlyn Jenner), która nomen omen stoi za programem „Z kamerą u Kardashianów” i ma z nią bliskie relacje.

W Polsce podobnych mariaży trudno szukać, choć jeszcze kilkanaście lat temu na ściankach brylowały słynne Grycanki, związane z lodowego imperium Zbigniewa Grycana. Ale uwaga: to przecież także firma rodzinna. Marka Grycan – Lody od pokoleń to dzieło życia Elżbiety i Zbigniewa Grycanów. Ich lody są dostępne nie tylko w sklepach, ale także w sieci kawiarni należącej do Grycanów.

Firmą rodzinną jest także konkurencja Grycana, czyli Bracia Koral. Założycielami przedsiębiorstwa, które od lat podbija podniebienia Polaków są Józef i Marian Koral.

Według raportu INSEAD, w 2020 r. biznesy rodzinne stanowiły dwie trzecie przedsiębiorstw na całym świecie, wytwarzając 70–90 proc. rocznego światowego PKB i zapewniając 50–80 proc. miejsc pracy. Na ich czele znajdują się takie kultowe marki jak Walmart, Porsche czy L’Oréal.

Jak wynika z polskiej edycji badania Family Business Survey 2023 zrealizowanego przez PwC w Polsce funkcjonuje ponad 830 tysięcy rodzinnych firm, które z roku na rok stają się coraz ważniejszymi graczami na rynku światowym.

Według danych Głównego Urzędu Statystycznego już 60 proc. polskich przedsiębiorstw rodzinnych eksportuje swoje produkty. Wśród towarów trafiających za granicę królują meble. Dla przykładu 90 proc. produktów „Forte” to już towar eksportowy.

Dojście do takiego poziomu wymaga nie tylko doskonałej znajomości branży, ale także wdrożenia polityki, jaka działa w przedsiębiorstwach, które odnoszą trwały sukces międzynarodowy – komentuje Sylvia Johnson, ekspert ds. umiejętności językowych i międzykulturowych w Preply.

Według Preply statystycznie średnia długość życia rodzinnych biznesów na świecie to 24 lata. Jedynie 40 proc. z nich z sukcesem trafia w ręce drugiego pokolenia, a tylko 13 proc. – w ręce trzeciego. Co zrobić, by znaleźć się w gronie tych, którym taka sukcesja się udała?

Jasno zdefiniowane role w przedsiębiorstwie oraz umiejętność rozdzielenia życia zawodowego od życia prywatnego to jest to, czego dziś mogą najbardziej potrzebować polskie firmy rodzinne – sugeruje Preply. Sukces są w stanie osiągnąć tylko takie firmy, które potrafią jasno określić stanowiska, wyznaczyć obowiązki i wymagania względem poszczególnych członków rodziny w budowaniu wspólnego biznesu.

Na liście znalazła się też konieczność angażowania zewnętrznych doradców, zwłaszcza w obszarach funkcjonowania przedsiębiorstwach takich jak prawo i usługi księgowe. prawnych i księgowe.

Firmy rodzinne potrzebują też bezstronnych mediatorów, którzy mogliby łagodzić potencjalne konflikty, zarówno dotyczące finansów jak i podziału kompetencji.

Preply przestrzega także przed przydzielaniem stanowisk czy udzielaniem awansów na podstawie nie wyników, a wyłącznie rodzinnych powiązań.

Jeśli przedsiębiorstwo ma pozostać w rodzinie przez pokolenia i jednocześnie mieć szansę na rozwój, musi mieć zagwarantowane silne przywództwo. Eksperci z Preply zauważają, że coraz więcej światowych przedsiębiorstw wysyła najmłodszych członków rodziny do pracy dla innych firm, zwłaszcza za granicą. – Praca dla zagranicznej firmy (...), z jednej strony pozwala sprawdzić w praktyce, czy prowadzenie przedsiębiorstwa jest tym, co dana osoba chce robić. Z drugiej strony – jeśli faktycznie zdecyduje się zaangażować w rodzinny biznes – może wnieść do niego mnóstwo świeżych pomysłów – wskazują eksperci Preply.

Tym bardziej że takie kurczowe trzymanie się tradycji i niechęć do zmian to częsty problem rodzinnych firm, nie tylko w Polsce – zauważa Sylvia Johnson z Preply.

Jednym ze sposobów pozwalającym wielopokoleniowym firmom rozwijać skrzydła, jest wejście na rynki zagraniczne. Jak wynika z ubiegłorocznej listy „100 Największych Firm Rodzinnych w Polsce” przygotowanej przez „Forbesa”, około 80 proc. przedsiębiorstw, które znalazły się w tym zestawieniu, działa za granicą.

Polskie biznesy rodzinne na początek zwykle decydują się na rozszerzenie działalności o Niemcy, Czechy i Francję, choć nie brakuje i takich, które z powodzeniem sprzedają swoje produkty lub usługi także w RPA czy Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

Źródła: Preply, Międzynarodowe Forum Biznesu Przedsiębiorczości Rodzinnej.