Tak wyglądały zabawki dla dzieci w PRL. Co się zmieniło? Teraz figurki zwracają uwagę na ważne problemy społeczne. Zabawki wczoraj i dziś

Wiele osób wciąż z nostalgią wspomina bączki, wańki-wstańki, konia na biegunach czy bierki. Zabawki z okresu PRL cieszyły się w latach swojej świetności niezwykłą popularnością. Może też dlatego, że, tak jak wszystko inne, były trudno dostępne. Jedna szmaciana lalka stawała się więc powodem do dumy dla jej szczęśliwego posiadacza. Prawdziwą perełką (zwłaszcza dla chłopców) był w tamtych czasach zdalnie sterowany fiat 125 p. Każdy chciał go mieć!

Dużą popularnością cieszyły się również drewniane klocki, autka resoraki czy figurki (np. żołnierzyków, zwierząt czy Indian). Z czasem szmaciane lalki zostały zastąpione przez te zrobione z celuloidu, często ich głowy ozdabiane były blond loczkami. Zabawką, która (mimo różnych modyfikacji) wciąż cieszy się popularnością, jest pluszowy miś. Jednak ten z czasów PRL wypchany był trocinami, a z wyglądu bardziej przypominał bajkowego Misia Uszatka.

Przełom przyniósł rok 1989, kiedy Polska otworzyła się na rynki zachodnie. Wówczas wśród polskich dzieci popularne stały się zabawki ciekawe wizualnie, dopracowane w szczegółach i atrakcyjne dla najmłodszych. Osoby urodzone w latach 90. wspominają, że wówczas dzieci marzyły o tym, by mieć lalkę-bobasa w eleganckim wózku spacerowym, która przypominała prawdziwe niemowlę.

Oprócz tego popularnością cieszyły się lalki Barbie, klocki Lego, ale także drobne zabawki-gadżety, takie jak jo-jo, karteczki do wymiany, filofuny, tazosy z Pokemonami, bańki mydlane czy figurki z Kinder Niespodzianek. Na wagę złota były wszystkie te przedmioty, którymi można było się wymieniać i walczyć o nie w rozgrywkach. Dzieci zbierały także kolekcje kolorowych magazynów (np. „Kaczor Donald” czy „Gdzie jest Wally?”).

Dziś na rynku zabawek wciąż pojawiają się nowe wersje lalek, samochodów czy pluszaków. Można jednak zauważyć, że twórcy myślą nie tylko o tym, by zrobić atrakcyjne i estetyczne figurki, ale także chcą, by dzieci mogły w tych postaciach zauważyć samych siebie.

Jak wynika z badania LEGO Play Well 2022, 8 na 10 dzieci chciałoby, żeby zabawki lepiej ich reprezentowały, a 3 na 4 osoby stwierdziły, że nie ma wystarczającej liczby zabawek z postaciami, z którymi mogłyby się utożsamić. Jednocześnie rodzice (97 proc.) zwracają uwagę na to, że niezwykle ważne jest omawianie z dziećmi kwestii takich jak: zdrowie psychiczne, niepełnosprawność fizyczna czy umysłowa oraz pochodzenie etniczne.

Coraz częściej właśnie takie zabawki: realistyczne oraz pokazujące złożoność świata, pojawiają się na rynku, a następnie w polskich domach. To także doskonała okazja, by rozmawiać z najmłodszymi o ważnych kwestiach, np.:

• niepełnosprawności – dziecko może pytać: „A dlaczego ten ludzik jeździ na wózku?”, „A dlaczego ta lalka nie ma jednej nogi?”. Warto wówczas wyjaśnić dziecku te kwestie. Takie figurki mogą stać się bliskie dzieciom, które same doświadczają niepełnosprawności, np. osobom z zespołem Downa.
• pochodzeniu etnicznym – dziecko może się zastanawiać „Czemu ta postać ma skośne oczy?”, „Dlaczego ta figurka ma ciemną skórę?”. To dobrym moment, by zacząć opowiadać najmłodszym o różnych kulturach i narodowościach;
• różnych profesjach – coraz częściej postacie mają odmienne funkcje i profesje. W ofercie zabawek pojawiają się nie tylko uniwersalne lalki czy figurki, ale także podróżniczki, pisarki itd.
• neuroróżnorodności – zabawki oprócz zewnętrznych cech fizycznych, często są opisywane przez twórców. Oprócz ich wieku czy hobby coraz częściej pojawiają się także informacje na przykład o tym, że dana figurka ma zespół Aspergera, ADHD czy spektrum autyzmu.

Dzięki nim już od najmłodszych lat możemy pokazywać dzieciom różnorodność świata. W ten sposób nie budujemy wśród nich poczucia, że muszą w przyszłości osiągnąć określone kanony piękna np. szczupła kobieta o gładkiej cerze i lśniących włosach, jak niegdyś wyglądały niemal wszystkie lalki czy muskularna postać superbohatera, bo tak przedstawiały się figurki dla chłopców.

Planując zakup zabawki dla dziecka, warto pamiętać o tym, by pokazywały one świat takim, jaki jest i by dziecko, widząc daną figurkę, mogło powiedzieć: „O, to ja!”.

- - -

Źródło:
Badanie LEGO Play Well 2022, wyniki raportu zostały zebrane od 32 781 rodziców i 24 593 dzieci w wieku 5-12 lat za pomocą 20-minutowego internetowego badania ilościowego przeprowadzonego w 35 krajach na początku 2022 roku.