Literacki Nobel 2022 powędrował do Annie Ernaux. Kim jest francuska pisarka? Oto jej twórczość

Akademia Szwedzka 6 października o godz. 13.00 ogłosiła, że Literacka Nagroda Nobla 2022 powędruje do Annie Ernaux. Francuska pisarka otrzymała ją za „odwagę i chirurgiczną precyzję, z jaką odkrywa korzenie wyobcowania oraz społecznych ograniczeń, jakim podlega jednostkowa pamięć”.

Jak podaje PAP, Akademii Szwedzkiej nie udało się wcześniej skontaktować z nową laureatką. Sama wyróżniona tłumaczyła, że od rana pracowała i choć telefon dzwonił cały czas, nie odbierała. Gdy wreszcie reporterowi szwedzkiej agencji TT udało się z nią skontaktować, na wieść o tym, że otrzymała Literacką Nagrodę Nobla, pisarka miała powiedzieć: „Nie! Naprawdę?”.

Annie Ernaux urodziła się w 1940 roku w robotniczej dzielnicy normandzkiego miasta Yvetot. Jej rodzice Alphonse i Blanche Duchesne byli sklepikarzami. Dzieciństwo i miejsce zamieszkania miało wpływ na jej późniejszą twórczość. Na Uniwersytecie w Rouen ukończyła studia w dziedzinie literatury współczesnej. Annie Ernaux przez długi czas pracowała jako nauczycielka języka francuskiego, kształcąc zarówno starsze, jak i młodsze dzieci. W późniejszy latach uczyła także studentów w Narodowym Centrum Kształcenia na Odległość.

Francuska pisarka zadebiutowała autobiograficzną powieścią „Les Armoires vides” o studentce, wywodzącej się z klasy robotniczej, która zdecydowała się na aborcję. Debiut nastąpił w roku 1974 roku. Ernaux była już wówczas dojrzałą, bo 34-letnią kobietą. Dzięki kolejnej powieści, „Ce qu'ils disent ou rien”, jej twórczość zaczęto porównywać z utworami Simone de Beauvoir. Tegorocznej laureatce Nagrody Nobla sławę przyniosły książki: „La place” i „Une femme”, które opisują życie i śmierć jej rodziców.

Annie Ernaux była wielokrotnie wyróżniana. Za mikropowieść „La place” otrzymała Nagrodę Renaudota. Za całokształt twórczości przyznano jej Nagrodę im. Marguerite Yourcenar. Z kolei jej utwór „Les Années” w tłumaczeniu Alison L. Strayer zdobył wyróżnienie Warwick Prize for Women in Translation.

W Polsce pisarka znana jest jako autorka utworów „Miejsce” (PIW) oraz „Lata” (Wydawnictwo Czarne). W swoich autobiograficznych powieściach przedstawia nie tylko obraz siebie, ale także zmian pokoleniowych.

Poniżej przytaczamy cytaty z książki „Lata” Annie Ernaux:

• Forma książki wyłoni się więc jedynie wtedy, gdy kobieta zanurzy się w obrazach ze swojej pamięci, by uchwycić specyficzne znaki epoki, ustalić czas, w którym się sytuują, i połączy je metodą przybliżeń z innymi, spróbuje usłyszeć raz jeszcze słowa ludzi, komentarze o zdarzeniach i przedmiotach, masę kłębiących się dyskursów, cały ten zgiełk produkujący bez wytchnienia kolejne definicje tego, czym jesteśmy i czym powinniśmy być, co powinniśmy myśleć, w co wierzyć, czego się obawiać i na co mieć nadzieję. Tym, co świat wdrukował w nią i w jej współczesnych, posłuży się, aby odtworzyć czas wspólny, ten, który przesunął się od odległych chwil do dnia dzisiejszego, ażeby – odnalazłszy w indywidualnych wspomnieniach pamięć zbiorowej pamięci – opisać przeżyty wymiar Historii.
• A patrząc na dorosłe dzieci i słuchając ich, myślało się o tym, co nas łączy, bo przecież nie krew ani geny, ale jedynie teraźniejszość tysięcy spędzonych razem dni, słów, gestów i posiłków, podróży samochodem, nieskończoność wspólnych doświadczeń, które – zdawałoby się – nie pozostawiły w nas świadomego śladu.
• Ciało, któremu formę zapewniały jogging, kasety z ćwiczeniami i aerobik, a wewnętrzną czystość woda Evian i jogurty, kontynuowało drogę do wniebowstąpienia. To ono myślało w nas.
• Istnieć, otóż to: pić samego siebie, nie mając pragnienia.