Mydła naturalne – jakie mają właściwości i dlaczego warto ich używać? Co zawiera mydło czarne, szare, glicerynowe, aleppo i inne rodzaje?

Mydło to środek myjący będący produktem reakcji zmydlania tłuszczów za pomocą zasad. To połączenie daje związki powierzchniowo czynne, które są w stanie skutecznie usuwać za pomocą wody nierozpuszczalne w niej tłuszcze, a także zanieczyszczenia. Mydło jest przy tym pierwszym tego typu środkiem znanym ludzkości.

Mydła naturalne to produkty robione ręcznie i wytwarzane w manufakturach (ew. małych zakładach) według tradycyjnych receptur. Stąd wiele rodzajów nosi nazwę pochodzącą od miejsca, w którym powstały w dziejach historii; inne uwzględniają główny składnik produktu.

Mydło naturalne produkuje się z olejów roślinnych, na przykład oleju kokosowego, laurowego (mydło z Aleppo) i oliwy z oliwek (mydło kastylijskie) lub (rzadziej) z tłuszczu zwierzęcego (łój wołowy najczęściej występuje jednak w mydłach przemysłowych). W procesie wytwarzania do oleju dodawany jest ług sodowy bądź potasowy (wodorotlenek sodu lub potasu) oraz woda.

Produkty takie często zawierają też inne naturalne oleje, glicerynę roślinną, odżywcze masła, suszone zioła i kwiaty. Mają niepowtarzalny zapach i często są półpłynne.

W przeciwieństwie do „zwykłych” mydeł, te naturalne nie zawierają syntetycznych barwników i konserwantów, są zatem polecane także do oczyszczania skóry wrażliwej i skłonnej do alergii oraz podrażnień.

Oprócz mydeł naturalnych o klasycznym składzie w sklepach dostępne są tak zwane kostki myjące (syndety), w których zawartość „prawdziwego” mydła wynosi zaledwie 10 procent. Pozostałe składniki to syntetyczne detergenty i nasycone kwasy tłuszczowe, a często też syntetyczne barwniki, substancje zapachowe i konserwanty, choć istnieją też produkty o krótkim składzie i pozbawione tych dodatków.

Istnieje wiele rodzajów naturalnego mydła, stąd mnogość ich nazw, choć bywa i tak, że niektóre odnoszą się do tego samego produktu.

Do najpopularniejszych naturalnych kosmetyków tego typu należą:

• Szare mydło (mydło potasowe) – ma w swoim podstawowym składzie sole potasowe kwasów tłuszczowych, glicerynę, kwas cytrynowy i chlorek sodu. Nie zawiera substancji zapachowych, barwników ani konserwantów. Jest miękkie i dobrze rozpuszcza się w wodzie. Ponieważ wykazuje działanie antybakteryjne, jest polecane jest do skóry ze skłonnością do trądziku oraz podrażnień i alergii. Można używać go także do mycia włosów.
• Czarne mydło – kosmetyk popularny szczególnie w krajach Orientu i w Afryce. Podobnie jak inne mydła produkowane jest na bazie olejów roślinnych (oliwy z oliwek), bez dodatku sztucznych barwników i substancji zapachowych. Jego zapach może jednak zniechęcać – pachnie wędzonką. Ma konsystencję żelu i barwę bursztynową, nie czarną. Dokładnie oczyszcza, a przy okazji nawilża i zmiękcza skórę.
• Mydło Aleppo (laurowe)– syryjskie mydło powstaje na bazie oliwy z oliwek, ale wyróżnia się zawartością oleju laurowego, który pozyskuje się z owoców wawrzynu (ew. liści drzewa, czyli laurowych). Zawiera go w ilości 2-20 proc., a od wielkość tego dodatku zależy cena produktu, który wytwarzany jest ręcznie. Kostka ma w środku intensywnie zielony kolor, a na wierzchu jest brązowe. Doskonałe nadaje się do cery trądzikowej i objętej infekcją, ponieważ olej laurowy ma silne działanie antybakteryjne, antywirusowe i antygrzybiczne.
• Mydło marsylskie – wytwarza się je z olejów roślinnych (oliwy z oliwek, oleju kokosowego, palmowego, migdałowego itp.) i podobnie jak szare mydło jest mydłem potasowym. Nie zawiera sztucznych barwników ani substancji zapachowych, ale często wzbogacane jest m.in. olejkami eterycznymi, np. z lawendy, kwiatów pomarańczy (neroli) czy różanym, oraz olejami (np. arganowym czy masłem shea). Jest łagodne dla skóry i delikatnie ją natłuszcza.
• Mydło kastylijskie (mydło oliwkowe) – powstaje wyłącznie na bazie olejów roślinnych (kokosowego, konopnego, jojoba i oliwy z oliwek). W tradycyjnej wersji ma w swoim składzie wyłącznie tłuszcz pochodzący z oliwek. Jest łagodne dla skóry, dobrze ją oczyszcza, a przy okazji natłuszcza. Jest polecane dla cery wrażliwej i alergicznej oraz suchej.
• Mydło glicerynowe – powstaje na bazie olejów roślinnych z dodatkiem gliceryny, która jest naturalną substancją o właściwościach nawilżających i chroniących skórę przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych. Związek ten w naturalny sposób tworzy wraz z kwasami tłuszczowymi cząsteczki tłuszczów (trójglicerydy), więc w produkcie tym jest jak najbardziej na miejscu. Mydła glicerynowe są też jednak produkowane przemysłowo, dlatego warto dokładnie sprawdzać ich skład.
• Mydło siarkowe – zawiera około 5 procent związków siarki, która ma działanie antybakteryjne i wysuszające. Produkowane jest na bazie oliwy z oliwek i innych tłuszczów roślinnych z dodatkiem witaminy C, wit. E i z grupy B, które pomagają zapobiegać nadmiernemu wysuszeniu skóry. Mydło siarkowe przeznaczone jest do skóry tłustej i trądzikowej. Można także myć nim włosy ze skłonnością do przetłuszczania się i łojotoku.
• Mydło z nanosrebrem – choć takie rodzaje występują również wśród klasycznych mydeł, to o naturalnym składzie ma zwykle mniej podrażniające działanie w stosunku do skóry. Jest przeznaczone jest do cery tłustej i ze skłonnością do zmian trądzikowych, a także do higieny dłoni. Zawiera srebro atomowe, które stosowane jest m.in. jako dodatek wzmacniający działanie środków antywirusowych.
• Mydło naturalne w płynie – płynów do mycia reklamowanych na etykiecie jako naturalne jest aż nazbyt wiele, podczas gdy tych o dobrym składzie trzeba nieco poszukać. Najlepiej, by taki produkt zawierał wyciąg z mydlnicy lekarskiej, który jest delikatnym środkiem myjącym. Mogą ew. towarzyszyć mu łagodnie działające detergenty (np. na bazie kokosa, choć najlepiej nie siarczany), ale warto unikać rodzajów mających w składzie sztuczne dodatki, tworzące długa listę.

Mydła naturalne nie tylko oczyszczają skórę, ale też pozwalają robić to w sposób najmniej szkodliwy dla jej warstwy ochronnej w postaci płaszcza hydrolipidowego.

Należy pamiętać, że mydło jako związek chemiczny ma po rozpuszczeniu w wodzie odczyn zasadowy podczas gdy pH zdrowej skóry jest kwaśne i wynosi 4,7-5,9 (a pH 7 to środowisko neutralne). Niskie pH to warunki konieczne umożliwiające obecność na skórze bakterii probiotycznych, a od prawidłowej mikroflory skóry zależy jej zdrowie i ogólnie rozumiana odporność.

Wysokie pH mydeł powoduje podrażnienia skóry i odwodnienie skóry, może też sprzyjać jej nadwrażliwości na alergeny. I choć każdy detergent narusza naturalną barierę chroniącą skórę, mydło w kostce może mieć nasilone działanie w tym zakresie. Stąd dodatek przyjaznych skórze olejów, które odbudowują niezbędną warstwę wodno-tłuszczową skóry, która zabezpiecza ją przed niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi.

I tak oliwa z oliwek ma działanie zmiękczające i poprawiające nawilżenie skórę, olej laurowy osłania ją przed niekorzystnymi drobnoustrojami, a olej jojoba pomaga odbudować „cement” scalający jej komórki.

Mydła naturalne nie uczulają lub uczulają w mniejszym stopniu niż „zwykłe” mydła i rzadko powodują jej podrażnienia, co jest szczególnie ważne przy częstym ich stosowaniu.

Przy wyborze naturalnego mydła warto kierować się ich składem, który powinien być maksymalnie krótki (najlepiej do 5 pozycji) i nie uwzględniać dodatków wysokoprzetworzonych i chemicznych – a także takich jak olej palmow. Pozyskiwanie go prowadzi bowiem do niszczenia resztek lasów tropikalnych i wymierania żyjących w nim zwierząt.

Z uwagi na swój skład, a także długotrwały proces powstawania (niektóre rodzaje „dojrzewają” nawet kilka miesięcy lub lat), mydła naturalne są droższe od tych zwyczajnych, a często też od kostek myjących typu syndet. Choć jednak cena takiego produktu nierzadko wynosi kilkanaście złotych i więcej, jednak on dużo łagodniejszy i korzystniejszy dla skóry.

Naturalne mydło świetnie nadaje się nie tylko do mycia rąk i ciała, ale też twarzy, choć tego zwykłego nie należy używać go zbyt często. Można jednak wybrać specjalne mydło przeznaczone do oczyszczania konkretnego rodzaju cery.

Nowością są też mydła do włosów, które stanowią wygodną propozycję zwłaszcza dla osób, które dużo podróżują. Nie zawierają wody jak tradycyjne mydło w płynie, są więc lekkie i wydajne. Ich producenci przekonują, że myją włosy tak samo skutecznie i łagodnie, co szampony, choć do ich używania wiele osób musi się dopiero przekonać.

W mydle można też prać (nawet w pralce) – szare mydło i mydło marsylskie (płatki mydlane), zwłaszcza w formie dedykowanego produktu, doskonale sprawdzą się w przypadku dziecięcych ubranek – są delikatne i nie podrażnią wrażliwej skóry pociechy czy alergika.

ZOBACZ: Jak zrobić mydło?