Badanie krwi może wykryć raka piersi nawet 2 lata przed zachorowaniem? To szansa na wczesną diagnozę i wyleczenie tego groźnego nowotworu

Rak piersi to jeden z najczęściej występujących nowotworów u kobiet, choć nie omija również mężczyzn, a także jeden z najbardziej śmiercionośnych tuż obok raka płuc i jelita grubego. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2020 r. raka piersi zdiagnozowano u 2,3 mln kobiet na świecie, a według obliczeń do 2040 roku liczba ta wzrośnie do ponad 3 mln nowych przypadków oraz 1 mln zgonów rocznie.

Tak zatrważające statystyki wynikają z tego, że rak piersi zwykle wykrywany jest w zaawansowanym stadium, gdy u pacjentki pojawia się już wiele objawów choroby, a także często występują przerzuty do innych narządów. Wczesne wykrycie każdego nowotworu daje bowiem aż 99 proc. szans na przeżycie więcej niż 5 lat, a także znacznie zwiększa szanse na całkowite wyleczenie.

Dlatego naukowcy z Centrum Medycznego Uniwersytetu w Lejdzie w Holandii już od 2003 roku opracowują metodę wczesnego wykrywania raka piersi. Po wielu latach ulepszania strategii i obróbki próbek krwi zespół badaczy pod kierownictwem dr Wilmy Mesker, profesora na Wydziale Chirurgii w Centrum Medycznym Uniwersytetu w Lejdzie w Holandii, zidentyfikował białka we krwi, które zmieniają się do dwóch lat przed rozpoznaniem raka piersi.

Naukowcy mają nadzieję, że odkrycie pozwoli im na opracowanie prostego badania krwi, dzięki któremu będzie można wykryć nowotwór nie tylko piersi, ale również jelita grubego na wczesnym etapie rozwoju. Wyniki badania zostały zaprezentowane na 13. europejskiej konferencji poświęconej rakowi piersi oraz opublikowane w czasopiśmie naukowym „International Journal of Molecular Sciences”.

Już w 2011 r. dr Mesker wraz z dr Robem Tollenaara, profesorem chirurgii i kierownikiem Wydziału Chirurgii Centrum Medycznego Uniwersytetu w Lejdzie rozpoczęli badanie Trial Early Serum Test Breast Cancer (TESTBREAST). W badaniu wzięły udział 1 174 kobiety z wysokim ryzykiem zachorowania na raka piersi z powodu historii raka w rodzinie lub występujących u nich mutacji genetycznych predysponujących do rozwoju raka (tj. BRCA1, BRCA2, PALB2, ATM iCHEK2). Wszystkie uczestniczki co najmniej raz w roku dostarczały próbki swojej krwi.

– Przez lata ulepszaliśmy naszą strategię, metody, obsługę próbek, techniki i statystyki. Kiedy byliśmy pewni naszych danych dotyczących raka piersi, zastosowaliśmy tę metodę do grupy kobiet z najpilniejszą potrzebą kliniczną wczesnego wykrywania, a mianowicie grupy, u której występują genetyczne i rodzinne predyspozycje – powiedziała Medical News Today dr Mesker.

W opublikowanym badaniu naukowcy przeanalizowali 30 próbek krwi od trzech kobiet uczestniczących w badaniu TESTBREAST, u których zdiagnozowano raka piersi i trzech, u których nie rozwinął się rak piersi. Po analizie naukowcy zidentyfikowali sześć białek we krwi kobiet z nowotworem, które były na wyższym lub niższym poziomie do dwóch lat przed zdiagnozowaniem u nich raka piersi.

– We wcześniejszych badaniach przyjrzeliśmy się profilom białek. Już wtedy zauważyliśmy zmiany w profilach na dwa lata przed wykryciem raka piersi u niewielkiej grupy pacjentów – wyjaśniła dr Mesker.

Naukowcy uważają, że ich odkrycia mogą ostatecznie zostać wykorzystane do opracowania prostego badania krwi w celu wczesnego wykrywania raka piersi u kobiet z podwyższonym ryzykiem zachorowania na ten rodzaj nowotworu. Badanie takie ma się opierać na analizie białek we krwi u danego pacjenta w kolejnych pobranych od niego np. raz na pół roku lub częściej próbkach krwi.

– Pobierając krew pacjenta co pół roku – częściej jest to również możliwe – tworzona jest linia bazowa pacjenta, a zatem pacjent jest jego własną kontrolą. Niewielkie zmiany w białkach można dokładnie wykryć. Na podstawie tych wyników lekarz lub pacjent może zdecydować o częstszym monitorowaniu. Może również podejmować decyzje kliniczne takie jak profilaktyczna mastektomia czy operacja guza. Proste badanie krwi może być stosowane częściej, jest wygodniejsze, ma niskie koszty i nie ma ryzyka powikłań – wyjaśnia dr Mesker.

Badanie ma być przeznaczone głównie dla kobiet, u których występuje podwyższone ryzyko zachorowania na raka piersi z powodu mutacji w genach lub występowania tego nowotworu w najbliższej rodzinie. Według głównej autorki, badanie to może być ogólnie dostępne już za kilka lat. Potrzebne są jednak dalsze analizy, ponieważ jest możliwe, że u innych pacjentów bez tych wzorców białkowych również może rozwinąć się rak piersi. Nie jest także jasne czy w przypadku wykrycia zmienionych poziomów białek we krwi zastosowanie leków może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka lub zahamować jego rozwój.

Analizują wyniki badania dr Parvin Peddi, certyfikowany onkolog medyczny i dyrektor Breast Medical Oncology w Margie Petersen Breast Center w Providence Saint John's Health Center i profesor nadzwyczajny onkologii medycznej w Saint John's Cancer Institute w Santa Monica w Kalifornii (USA) stwierdził, że to „bardzo intrygujący pomysł”, jednak podsumował:

– Nie użyłbym jeszcze tego testu, ponieważ jest to skojarzenie, a inni pacjenci bez tych wzorców białkowych mogą również rozwinąć raka piersi. Po drugie, musimy wiedzieć, czy interwencja za pomocą leków, które mogą zmniejszyć ryzyko raka piersi – takie jak tamoksyfen – zmieniłaby wówczas trajektorię tych pacjentek i zapobiegłaby zachorowaniu na raka piersi. Kroki te są potrzebne jako przyszły kierunek tego intrygującego wyniku przed przyjęciem badania w praktyce klinicznej – podsumował onkolog.