Ponad 40 proc. dziewczynek boi się wyśmiania z powodu używania zabawek dla chłopców. Międzynarodowe badania rzucają nowe światło na zabawę

„Nie wolisz lalki?”, „Niestety dziewczynki nie mogą chodzić na zajęcia z budowy radia", „Program nauki techniki dla dziewcząt, obejmuje szycie na drutach”, „Co powiedzą twoje koleżanki, gdy zobaczą, że bawisz się samochodami?”. Chociaż te pytania i stwierdzenia brzmią kuriozalnie, w dzieciństwie słyszało je wiele dorosłych dziś kobiet. Odmienny program zajęć z techniki dla chłopców i dziewczynek oraz zawstydzanie niekonwencjonalnych córek były kiedyś na porządku dziennym. Niestety, krzywdzące stereotypy związane z zabawą istnieją do dzisiaj, co odbija się na dzieciach we wczesnych etapach ich rozwoju.

Co czwarty Polak uczestniczący w badaniu Grupy LEGO oraz Instytutu Geeny Davis ds. Płci w Mediach przyznał, że w dzieciństwie nie mógł bawić się zabawkami przeznaczonymi dla płci przeciwnej. Jednocześnie aż 35 proc. uczestniczek i uczestników badania z Polski obawiało się, że jeżeli zaczną bawić się zabawkami zwyczajowo przeznaczonymi dla płci przeciwnej, będą dręczeni przez rówieśników. 

- Wielu rodziców, jako dzieci, doświadczyło wychowania pełnego stereotypów i sztywnych konwencji kulturowych. Przejawiało się to później w ich sposobie życia, a niejednokrotnie miało również wpływ na wybór wykonywanego zawodu. Z naszych badań wynika wyraźnie, że kobiety, dziś matki, znacznie rzadziej niż mężczyzn zachęcano, by realizowały się w nauce, technologii, inżynierii czy matematyce. To pokazuje, jak wielkie znaczenie w początkowych etapach życia ma równe traktowanie dzieci, a także dawanie im możliwości wyboru – komentuje cytowana w komunikacie prasowym Beata Kucejko, dyrektorka marketingu LEGO na Polskę, Ukrainę i kraje bałtyckie.

Opory wobec zabawek kojarzących się z płcią przeciwną odczuwają także współczesne dziewczynki. Aż 40 proc. tych żyjących w Polsce obawia się wyśmiania z powodu używania zabawek, których przeznaczenie tradycyjnie przypisuje się chłopakom.

Narzucanie dzieciom odgórnie, jakimi zabawkami mają się bawić, ogranicza ich kreatywność. W badaniu marki LEGO® wykazano, że dzieciom, a zwłaszcza dziewczynkom, ogranicza się dostęp do zabawek kojarzonych stereotypowo z płcią przeciwną. Problem dotyczy obu płci, ale to głównie dziewczynki są ganione za sięganie po „niestosowne dla nich” zabawki.

Ograniczenia wprowadzane przez dorosłych mają związek z rolami społecznie przypisywanymi kobietom. Dzieci od najmłodszych lat wychowuje się w taki sposób, aby sprostały swoim przyszłym rolom matek czy żon. Aż 9 na 10 dziewczynek w Polsce nie widzi przeciwwskazań do tego, aby dziewczyny grały w piłkę nożną, a chłopaki chodzili na lekcje tańca. Mimo to dorastające Polki boją się, że zostaną wyśmiane wskutek zabawy „rzeczami dla chłopców”. Tego typu obawy przejawia aż 43 proc. dziewczynek.

Niestety, wraz z wychowaniem rodzice często przekazują swoje uprzedzenia i ukryte lęki następnym pokoleniom. Istnieje więc ryzyko, że mimo zachodzących przemian społecznych i poprawy dostępu współczesnych dzieci do zabawek kojarzących się głównie z jedną płcią, rodzice w dalszym ciągu będą zniechęcać swoje dzieci do przełamywania stereotypów związanych z rozrywką. Zwłaszcza że aż 4 na 10 dorosłych Polaków potwierdziło, iż w dzieciństwie mieli do czynienia ze stereotypami dotyczącymi ról płciowych w zabawie. Eksperci są zdania, że schematy, którym dzieci musiały się podporządkować, ograniczały ich rozwój, możliwości poznawcze i te związane z kształtowaniem swojego charakteru. 

– Dzieci, przy wsparciu rodziców, powinny samodzielnie odkrywać swoje naturalne predyspozycje, zamiast otrzymywać konkretne, utarte ścieżki rozwoju, związane kulturowo z płcią – podkreśla Beata Kucejko.

Córki są częściej niż chłopcy zachęcane do zabaw uważanych za typowe dla ich płci – wynika z zeszłorocznego badania Grupy LEGO i Instytutu Geeny Davis ds. Płci w Mediach. W przyszłości może mieć to wpływ na ich zainteresowania, sposób bycia czy wchodzenie w z góry określone role społeczne. Takie wychowanie może także wywoływać w dziewczynkach opory wobec wyrażania siebie, swoich opinii czy upodobań. Wśród rozrywek, do których córki są zachęcane częściej niż synowie, należy wymienić:

• taniec, 
• śpiew, 
• gotowanie, 
• zabawę pluszakami,
• bawienie się lalkami.

Co piąty Polak uczestniczący w tegorocznym badaniu LEGO Play Well 2022 potwierdził, że czuł się ograniczony ze względu na płeć w swoich marzeniach związanych z przyszłym zawodem. Jednocześnie 3 na 4 dzieci uważa, że nie ma wystarczającej liczby zabawek, które by je reprezentowały. Może świadczyć to o tym, że maskotki czy lalki w dalszym ciągu stanowią odwzorowanie schematów, które odtwarzamy w procesie wychowania. Na szczęście społeczeństwo, w którym żyjemy, przechodzi szybką transformację, a dostęp do zabawek jest dużo łatwiejszy niż kiedyś.

– Zmiany, jakie nastąpiły w świecie na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat, nigdy wcześniej w historii nie były tak dynamiczne. Zazwyczaj następowały one powoli, ewoluując z jednej formy do drugiej. A później to wszystko przyspieszyło. Pamiętam siebie w dzieciństwie i wyzwania, z którymi musiałam się mierzyć jako dziewczynka, która odbiegała od stereotypowej normy. Dzieci, przychodząc na świat, nie wiedzą, czym są stereotypy i „co wypada, a co nie”, więc tak naprawdę to my dorośli mamy tutaj najwięcej do zrobienia, żeby tych stereotypów nie powielać i nie przenosić ich na nasze dzieci – mówi cytowana w komunikacie prasowym Martyna Wojciechowska, dziennikarka, podróżniczka i ambasadorka kampanii marki LEGO, „Dziewczynki mogą wszystko”.

 
Akcja ma zachęcić rodziców do myślenia o dzieciach w oderwaniu od stereotypów związanych z płcią. Marka LEGO od lat realizuje kampanie społeczne, umacniające pozycję dziewczynek w społeczeństwie. Jej inicjatywa ma pomóc rodzicom w przełamywaniu schematów, które często dają o sobie znać na różnych etapach wychowywania dzieci. Kampania „Dziewczynki mogą wszystko” stanowi zachętę do tego, aby rozbudzać w dzieciach kreatywność i wspierać je w odkrywaniu swoich głęboko ukrytych talentów bez względu na płeć. 
 
O badaniu LEGO Play Well 2022 
Badanie zostało zrealizowane na początku 2022 roku, miało charakter ilościowy i  trwało 20 minut. Objęło 32 781 rodziców oraz 24 593 dzieci w wieku 5-12 lat. Respondenci pochodzili z 35 krajów (w tym z Polski).
 
O badaniu Geena Davis Institute on Gender in Media (2021) 
Badanie miało charakter ilościowy i objęło 6 844 respondentów. Ankietowani z 7 krajów (Chiny, Czechy, Japonia, Polska, Rosja, Wielka Brytania i USA) odpowiadali na pytania w internetowych ankietach opt-in. Badanie miało na celu sprawdzenie, czy rodzice postrzegają kreatywność przez pryzmat płci. Odpowiedzi pozwoliły ustalić, jak rodzice definiują kreatywność w odniesieniu do swoich synów i córek. W badaniu uczestniczyli rodzice dzieci w wieku od 6 do 14 lat oraz ich córki i synowie.