Olej palmowy: właściwości i zastosowanie. Olej palmowy a kokosowy, który z nich jest zdrowszy?

Olej palmowy pozyskuje się z nasion i miąższu rośliny nazywanej olejowcem gwinejskim. Potoczna nazwa tej rośliny to palma olejowa. Pochodzi ona z Afryki, występuje także na Madagaskarze. Uprawia się ją głównie w tych strefach świata, gdzie panuje klimat równikowy. Oprócz krajów afrykańskich palmę olejową uprawia się także w Malezji, Indonezji, Ekwadorze, Kolumbii. Największą produkcję oleju palmowego obserwujemy w Malezji I Indonezji. W ostatnich latach dużo mówi się o destrukcyjnym wpływie tej produkcji na przyrodę obu państw.

Jak pozyskuje się olej palmowy?

Olej palmowy pozyskuje się z plantacji palmy olejowej, zajmujących ogromne powierzchnie. Olej palmowy jest wszechstronnie występującym składnikiem. Stanowi dodatek ponad połowy produktów dostępnych w sklepach spożywczych, wykorzystuje się go także w produkcji kosmetyków, smarów, świec. Wykluczenie go w całości ze swojego życia jest dość trudne, choć coraz więcej osób stara się to zrobić z przyczyn etycznych.

Właściwości oleju palmowego

Olej palmowy składa się w kwasów tłuszczowych oraz estrów glicerolu. Jego głównym składnikiem, stanowiącym nawet do 50%, jest kwas palmitynowy. Na drugim miejscu znajduje się kwas oleinowy. W postaci nierafinowanej olej palmowy zawiera też witaminę E. Proces rafinowania niestety prowadzi do jej zniszczenia.

Olej palmowy należy do tłuszczów utwardzonych. W związku z tym zawiera tłuszcze trans, działające niekorzystnie na zdrowie. Tłuszcz palmowy poddany utwardzaniu często jest dodatkiem słodyczy, można go także kupić w postaci czystej (np. jako kostkę do smażenia). Zawarte w tak przetworzonym oleju tłuszcze trans mogą przyczyniać się do rozwoju nowotworów. Olej palmowy rafinowany i utwardzany ma biały kolor i zwartą konsystencję. Nie każdy olej rafinowany musiał też zostać poddany procesowi utwardzania. Niestety, oba te procesy niszczą zawarte w nim składniki odżywcze i sprawiają, że spożywanie go przyczynia się do rozwoju chorób krążenia.

Cennym składnikiem diety może być za to olej palmowy nierafinowany. Można go poznać po szczególnej, pomarańczowej barwie i płynnej konsystencji. Zawiera liczne karoteny oraz witaminę E, czyli witaminy rozpuszczalne w tłuszczach. W jego składzie znajdują się także przeciwutleniacze. Dostęp do nierafinowanego i nieutwardzanego oleju palmowego jest jednak ograniczony - do konsumenta trafia on przeważnie w postaci rafinowanej i częściowo lub całkowicie utwardzonej.

Zastosowanie oleju palmowego w kuchni

Olej palmowy jest powszechnie stosowany w produkcji żywności na przemysłową skalę. Znajduje się w chipsach, słodyczach (np. gotowych ciastkach), większości margaryn. Co ciekawe, można się na niego natknąć również w paczkowanym pieczywie, mrożonej pizzy, gotowych lodach i zupkach chińskich.

Czy czysty olej palmowy nadaje się do smażenia? Z technicznego punktu widzenia nadaje się on do smażenia każdego typu, także do smażenia głębokiego oraz do pieczenia. Co ciekawe, olej palmowy nie jełczeje. Smażenie na nierafinowanym i nieutwardzanym oleju palmowym nie jest złym wyborem. Niestety, w większości przypadków przeznaczony do smażenia olej jest dostępny w formie utwardzonej.

Olej palmowy a kokosowy - który z nich wychodzi obronną ręką z tego porównania? Ze względów zdrowotnych, a także ekologicznych wygrywa olej kokosowy. Jedynie ekonomia przemawia na rzecz oleju palmowego, który jest dużo tańszy. Trudno jest też porównywać ze sobą te dwa oleje ogółem - wiele zależy od tego, czy zostały poddane procesowi rafinowania i utwardzania.

Olej palmowy w kosmetykach

Olej palmowy to nie tylko zastosowania spożywcze. Powszechnie wykorzystuje się go w produkcji kosmetyków - mydeł, szminek, kredek do oczu czy konturówek do ust, szamponów, kremów, podkładów. Skąd ta popularność? Olej palmowy wykazuje wyraźne działanie nawilżające i oczyszczające. Nieprzetworzony olej palmowy zwalcza też wolne rodniki, odpowiedzialne między innymi za procesy starzenia się skóry.

W przypadku takiego produktu jak olej palmowy, cena skłania też do wykorzystywania go w przemyśle poza spożywczym. To główny składnik wielu smarów oraz świec z wosku palmowego.

Olej palmowy i jego zła reputacja

Olej palmowy to produkt niezaprzeczalnie kontrowersyjny. Od kilku lat toczy się społeczna debata nad zasadnością jego stosowania. Nierafinowany i nieutwardzany olej palmowy jest zdrowym składnikiem diety, a w kosmetykach wykazuje bardzo korzystne działanie. Skąd więc te wątpliwości? Ich przyczyną jest proces pozyskiwania oleju.

Niestety, pod uprawy oleju palmowego w Indonezji i Malezji wypala się ogromne połacie lasów deszczowych. To powoduje wzmożoną emisję gazów cieplarnianych, a także zniszczenie lokalnego ekosystemu i siedlisk mnóstwa zwierząt, także zagrożonych wyginięciem. Powstałe w procesie wypalania, a następnie uprawy odpady powodują liczne szkody zdrowotne także dla zamieszkujących te tereny ludzi. Za tanim olejem palmowym kryje się więc zniszczenie środowiska i ogrom cierpienia.
Z drugiej strony, produkcja oleju palmowego to jeden z nielicznych sposobów na utrzymanie gospodarki wspomnianych krajów.

Czy mimo wszystko należy zrezygnować z oleju palmowego? Odpowiedzią jest olej z certyfikatem RSPO, który obecnie stanowi zaledwie 10% oleju palmowego wykorzystywanego na świecie. Na szczęście coraz więcej firm świadomie wspiera produkcję oleju w sposób zrównoważony, oszczędzający ekosystem.

Olej rzepakowy, sezamowy, kokosowy, a może oliwa z oliwek? Jaki tłuszcz wybrać i do czego?