Planowanie ciąży – czy i jak można przygotować się do ciąży? 9 miesięcy zmian, czyli ciąża krok po kroku

Ciąża jest szczególnym okresem w życiu każdej kobiety. Szanse na prawidłowy przebieg ciąży zwiększają się wraz z odpowiednim przygotowaniem. Jest to czas podwyższonego wysiłku dla organizmu, dlatego przygotowania warto rozpocząć już na rok przed samym zapłodnieniem – to wystarczający okres czasu, aby zadbać o uzupełnienie niedoborów witamin, ustabilizować swoją wagę, wprowadzić zdrowe nawyki odżywiania, rozpocząć uprawianie sportu, uregulować zdrowotne aspekty organizmu i zadbać o kondycję zębów. Ogólna zasada mówi o tym, że im zdrowsza jest przyszła mama, tym większe szanse na donoszenie ciąży i urodzenie zdrowego dziecka.

W tym czasie najbardziej widocznymi zmianami są te fizyczne. W trakcie ciąży piersi ulegają znacznemu powiększeniu. Często towarzyszy temu bolesność i nadmierna wrażliwość na dotyk. Na biuście zaczynają pojawiać się duże żyły, a sutki powiększają swoją średnicę i zmieniają kolor na brązowy. Warto zadbać o kondycję skóry w tych partiach, aby zachowała wcześniejszą elastyczność, jędrność i sprężystość.

Bardzo dużą zmianę przejdzie również brzuch kobiety. Już w 3 miesiącu od zapłodnienia dziecko jest wielkości porównywalnej do jabłka, w 22 tygodniu – sporej papai, w 28 – bakłażana, w 37 – kalafiora, a w 40 – dużego arbuza. Skóra na brzuchu mocno to odczuje, dlatego jej kondycja też jest bardzo istotna. Chociaż na elastyczność skóry i pojawienie się rozstępów duży wpływ mają geny, to stosowanie odpowiednich balsamów, maści i kremów z pewnością pomoże zmniejszyć negatywne skutki konieczności rozciągnięcia skóry brzucha. Nie mniej ważne są same mięśnie – ich odpowiednia kondycja pozwoli na mocne podtrzymywanie płodu i zapobiegnie „rozlewaniu się” ciążowego brzuszka na boki.

Oprócz fizycznych aspektów warto przygotować się również na duże wahania nastrojów – przeplatanie się stanów zmęczenia, irytacji, lęku, strachu i niskiej samooceny z dumą, radością, energią oraz ekscytacją jest normalnym stanem u ciężarnych kobiet.

Pierwszą rzeczą, jaką należy wykonać, gdy zamierzamy rozpocząć przygotowania do ciąży, jest wizyta u ginekologa. Lekarz udzieli szczegółowych informacji o tym, jak przygotować się do ciąży, przeprowadzi wywiad, omówi historię przebytych chorób, porozmawia na temat przyjmowanych leków i suplementów diety, badań oraz szczepień. Wyjaśni, jak z medycznego punktu widzenia warto przygotować się do zapłodnienia, zaproponuje odpowiedni pakiet szczepień i ewentualnie niezbędne leczenie zachowawcze.

Chorobami, które mogą mieć negatywny wpływ na przebieg i rozwiązanie ciąży są:

• choroby przenoszone drogą płciową,
• cukrzyca i inne choroby przewlekłe, które wymagają leczenia,
• choroby tarczycy,
• fenyloketonuria,
• padaczka,
• nadciśnienie tętnicze,
• choroby autoimmunologiczne,
• zaburzenia odżywiania.

Osoby cierpiące na choroby przewlekłe wymagają stałego przyjmowania leków, dlatego przed zajściem w ciążę koniecznie powinny skonsultować się z lekarzem prowadzącym, ponieważ istnieje szeroka lista leków, których przyjmowanie w ciąży jest zabronione i może się przyczynić do powstawania wad rozwojowych płodu. W takiej sytuacji konieczne może być zmodyfikowanie leczenia, co pozwoli na bezpieczne zapłodnienie i urodzenie zdrowego dziecka.

Zwiększyć prawdopodobieństwo zajścia w ciążę można współżyjąc w dniach bezpośrednio poprzedzających owulację oraz w dniu, kiedy powinna ona nastąpić.

Jajeczkowanie, czyli owulacja występuje około 14. dnia regularnego 28-dziennego cyklu menstruacyjnego. Wówczas z jajnika zostaje uwolniona komórka jajowa, która powinna zostać zapłodniona przez plemnik. Jeśli procesy biologiczne i rozwój zarodka będą przebiegać prawidłowo, po 72 godzinach komórka jajowa zagnieździ się w błonie śluzowej macicy. Czas życia plemnika wynosi średnio od 3 do 5 dni, natomiast komórki jajowej – od 12 do 24 godzin. Po tym czasie zapłodnienie jest niemożliwe.

Pół roku przed planowanym zajściem w ciążę warto wykonać badanie krwi, badanie czystości pochwy oraz test wykrywający przeciwciała wirusa HIV. Jest to także najlepszy czas na wizytę u dentysty i rozpoczęcie ewentualnego leczenia zębów oraz rozpoczęcie starań o kondycję, sylwetkę i wdrożenie zdrowego odżywiania.

Na trzy miesiące przed zapłodnieniem warto udać się do lekarza i wykonać pakiet szczepień, odstawić pigułki hormonalne, ograniczyć do minimum zażywanie leków bez recepty, odstawić papierosy i alkohol, skontrolować u lekarza regularnie przyjmowane leki oraz wykonać badania moczu i stężenia cukru we krwi.

Badanie morfologiczne krwi pozwoli na wykrycie niedoborów żelaza lub niedokrwistości. Ewentualna ciąża pogłębia te schorzenia, dlatego warto wykryć je i zacząć leczyć już na pół roku przed zajściem w ciążę.

Istotne jest oznaczenie grupy krwi przyszłych rodziców. Ujemne Rh matki i dodatnie ojca może sprzyjać poronieniom, z tego powodu informację o takiej kombinacji powinien znać położnik i ginekolog prowadzący.

Ważnym badaniem będzie również oznaczenie hormonów tarczycy. Za niskie stężenie może być przyczyną niepłodności, zaś zbyt wysoki poziom może skutkować porodem przedwczesnym. Optymalna ilość czasu na ustabilizowanie wszelkich odchyłów od normy to pół roku przed zapłodnieniem.

Podczas wizyty u ginekologa warto poprosić o wykonanie badania czystości pochwy, USG dopochwowego oraz cytologii. Badania te wykryją nadżerki i stany zapalne w obrębie narządu rodnego, które mogą być przyczyną poronień i powikłań. Konieczne będzie ich wyleczenie.

Warto pomyśleć o zaszczepieniu się przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Dawkowanie jest trzystopniowe i trwa około 5 miesięcy. Żółtaczka wszczepienna bywa przyczyną poronień, można się nią zarazić nawet przy prostych zabiegach medycznych.
Przed zajściem w ciążę koniecznie należy wyleczyć zęby. Niektórych typów leczenia stomatologicznego nie zaleca się stosować podczas oczekiwania na dziecko, ponieważ środki zatruwające, na przykład przy leczeniu kanałowym, dostają się do krwiobiegu matki i wraz z krwią docierają do płodu.

Na trzy miesiące przed planowanym zajściem w ciążę konieczne będzie wykonanie szczepienia na różyczkę, świnkę i odrę, o ile nie były one wykonywane już wcześniej. Tego typu choroby zakaźne w ciąży grożą poważnymi wadami rozwojowymi dziecka. W tym czasie warto zacząć przyjmować witaminę B9, odstawić pigułki hormonalne i zaprzestać przyjmowania zbędnych leków bez recepty.

Kwartał przed ciążą zaleca się zrobienie testu WR, który pozwala wykryć kiłę. To również odpowiedni moment na wykonanie badania moczu – bakterie z układu moczowego łatwo przenoszą się do dróg rodnych i mogą wywoływać niebezpieczne stany zapalne.

Na pół roku przed podjęciem próby zajścia w ciążę warto pomyśleć o zmianie diety i trybu życia. Należy jeść dużo warzyw i owoców, które zapewnią dostateczną ilość witamin i minerałów. Niezbędne będzie wprowadzenie do menu produktów bogatych w wapń – nabiału, ryb i roślin strączkowych, które stworzą bazę dla budulca tkanki kostnej u dziecka. Ważne jest także białko obecne w mięsie, drobiu, rybach, jajach, produktach mlecznych i orzechach, które jest podstawą dla powstających komórek i tkanek rozwijającego się organizmu.

Bardzo ważna dla przyszłej mamy jest odpowiednia kondycja. Intensywne marsze, jogging, pływanie, aerobik, jazda na rowerze i inna aktywność fizyczna nie tylko doda siły i energii, ale też poprawi kondycję skóry i wzmocni mięśnie, co pozwoli na łatwiejsze utrzymanie ciążowego brzuszka, szybszy poród i powrót do formy sprzed ciąży.

Konieczne będzie zrezygnowanie z palenia papierosów i przyjmowania dużych dawek napojów alkoholowych.
Warto będzie zacząć kontrolować swoje ciśnienie oraz poziom cukru we krwi. Wyniki mogą być przydatne do porównań w czasie ciąży.

Starania o ciążę nie powinny ograniczać się jedynie do kobiety. Istotne znaczenie ma styl życia przyszłego taty. Na etapie planowania dziecka i podczas starań partner powinien:

• ograniczyć spożywanie alkoholu,
• zrezygnować z palenia papierosów,
• zdrowo się odżywiać, w szczególności zadbać o obecność w diecie: cynku, kwasu foliowego, wapnia oraz witamin C i D,
• unikać gorących kąpieli,
• unikać noszenia obcisłych spodni i bielizny,
• zrezygnować z podgrzewania siedzeń w samochodzie,
• zrezygnować z bardzo forsujących treningów.

Ciążowy brzuszek pod szczególną ochroną. Co daje jego ubezpieczenie?