Uciekli z Ukrainy przed bombami i czołgami. Do Polski jechali trzy doby

Ilu Ukraińców uciekło już przed rosyjskimi bombami, dokładnie nie wiadomo. Mówi się nawet o milionie osób. Na przejściach granicznych między Polską a Ukrainą od tygodnia ciągle coś się dzieje, ciągle są ludzie: ci, którzy przyjechali pomagać, i ci, którzy tej pomocy tak bardzo potrzebują. Tyle tu dobroci, ciepła, tyle tu nieszczęścia i ludzkich dramatów.

Z ojczyzny uciekają przede wszystkim Ukrainki z dziećmi. Ich mężowie, ojcowie, bracia, synowie odwożą ich pod granicę i zostawiają z nadzieją, że ktoś im pomoże, ktoś się nimi zaopiekuje. Sami jadą walczyć. Chcą bronić ojczyzny. Serce ich wzywa z powrotem do Ukrainy. Zresztą mają też taki obowiązek. Ukraina nie wypuszcza za granicę mężczyzn powyżej 18. roku życia. Wyjątki robi tylko w tych rodzinach, które mają pod opieką co najmniej trójkę dzieci.

Na granicę wciąż jeżdżą również białostoczanie. Zawożą żywność, wodę, koce, a z powrotem przywożą ukraińskich uchodźców. Pod swój dach zapraszają ich zwykli obywatele, ale pomoc organizują też samorządy, fundacje, instytucje.

Jako pierwsza na Podlasiu uchodźców „przygarnęła” gmina Michałowo. W miniony czwartek kilka ukraińskich rodzin trafiło do białostockiego Stowarzyszenia Droga. Wielki ośrodek w Wasilkowie otworzył wojewoda podlaski i – jak zapewniają jego przedstawiciele – w razie potrzeby jest w stanie stworzyć takie ośrodki jeszcze w innych częściach województwa.

Tydzień temu, w sobotę, 30 osób trafiło też pod opiekę białostockiej Fundacji Dialog, która od lat pomaga uchodźcom. Całe szczęście, że akurat pod opieką Dialogu było tylko siedem osób, a jednocześnie fundacja dostała nowe mieszkania wspierane. Nie było więc problemu z miejscem dla uciekających Ukraińców.

Wśród osób, które trafiły do białostockiej Fundacji Dialog, jest rodzina Dudarów: mama Svitlana, tata Viktor i troje dzieci: 11-letnia Irina, siedmioletnia Nina i czteroletni Nazar. Jeszcze w ubiegłym miesiącu spokojnie żyli sobie w maleńkiej miejscowości koło Łucka, jakieś 300 kilometrów od polskiej granicy.

– Dobrze nam było – uśmiecha się Svitlana. Ona jest psycholożką, mąż zajmował się remontami i pracami budowlanymi. Dzieci chodziły do szkoły, przedszkola. Niczego więcej im do życia nie było trzeba.

Gdy Putin zaatakował, schowali się w schronie. – Przeczekamy – myśleli. Szybko jednak zrozumieli, jak bardzo jest niebezpiecznie. Bo w internecie wciąż mówili o kolejnych atakach, kolejnych wybuchach, kolejnych czołgach, które pojawiały się koło każdego większego miasta Ukrainy, przy lotniskach. Zresztą nie tylko w internecie czytali o bombach. Wybuchy były i koło nich, całkiem blisko.
– Rosjanie na Ukrainę napadli z każdej strony, wszędzie był atak – opowiada pan Viktor. – Byliśmy przerażeni i nie wiedzieliśmy, co mamy robić. Przecież piwnica to nie jest dobry schron.

A bombardowanie Łucka nie ustało nawet następnego dnia. O piątej usłyszeli bomby, a o szóstej już siedzieli w samochodzie.
– Chcę, żeby moje dzieci dorastały bez strachu, bezpiecznie – mówi pani Svitlana. I opowiada o podróży do Polski: – Droga była taka ciężka, taka długa. A dzieci były takie grzeczne...

Jechali ponad 30 godzin. Na szczęście po drodze zajechali jeszcze do rodziców, by się pożegnać, a mama wcisnęła im do samochodu wodę i kilka słoików z jedzeniem.

Ale dzieci z samochodu na trasie w ogóle nie wysiadały. Było zbyt niebezpiecznie. Cały czas widzieli latające nad ich autem drony, samoloty. Internet prawie nie działał, a oni nie wiedzieli, co robić, gdzie jechać. Na szczęście pomogły znajome z USA. Szukały informacji o pomocy w Polsce, o zasadach przyjmowania uchodźców, o tym, jak można dostać się z granicy w głąb kraju, gdzie szukać schronienia i podawały już konkretne linki. Dzięki temu czuli się nieco spokojniej. Dziś jednak wiedzą, że i bez tego poradziliby sobie z przekroczeniem granicy. Tyle tam teraz ludzi, tylu Polaków o otwartych sercach, tyle pomocy.
Od poniedziałku są w Białymstoku – tak blisko wojny, a jednak tak daleko. Tu życie płynie normalnie, wydaje się spokojnie. Ale wciąż bardzo martwią się o swoją rodzinę. Tę, która została w Ukrainie. Oni tu czują się bezpiecznie. A tam? Nie wiadomo, co będzie, co się wydarzy.

Na razie chcą tu zostać. Chcą, by dzieci poszły do szkoły, przedszkola, by życie toczyło się dalej – mimo wszystko. W najbliższych dniach będą szukać pracy. Fundacja Dialog obiecuje – w razie potrzeby – w tym pomóc. Nie tylko zresztą w tym i nie tylko im, ale i wszystkim, którzy będą tego potrzebowali.

– Szykujemy się do pomocy psychologicznej, ale i tej związanej z załatwieniem formalności w urzędach. Niedługo też dzieci będą musiały pójść do szkoły. W znalezieniu odpowiedniej i zaklimatyzowaniu się też będziemy starali się pomóc – deklaruje Marcin Kruhlej z Fundacji Dialog.

Jednak nie tylko fundacje niosą pomoc Ukraińcom, ale i sami białostoczanie chętnie zapraszają ich pod swój dach. Na przykład sześcioosobową ukraińską rodzinę pod opiekę wzięli Aleksandra i Kamil Toczydłowscy. Zupełnie przypadkiem. Bo tak naprawdę tej pomocy podjęła się ich znajoma, która już od roku wynajmowała pokój starszemu panu z Ukrainy. Gdy wybuchła wojna, od razu do niego pobiegła: – Czy potrzeba jakiejś pomocy? – zapytała. A on opowiedział o rodzinie, która ucieka spod samego Krymu. O pomoc w poszukiwaniu lokum poprosiła właśnie Aleksandrę Toczydłowską. – A my szukaliśmy właśnie lokatorów do malutkiego domku. Mój mąż od razu powiedział: już nie szukamy – opowiada Aleksandra.

Pojechali po rodzinę aż na granicę. To były nerwy. Bo uciekającym rozładowały się komórki, później nie było zasięgu, a potem nagle się okazało, że już są w Lublinie, bo przy granicy ktoś ich wsadził do autokaru. Gdy Toczydłowscy pojechali do Lublina, „ich” Ukraińcy znów wylądowali gdzieś bliżej granicy. W końcu się jednak odnaleźli, ale ile było nerwów, ile strachu.

W domu Toczydłowskich na białostockich Dziesięcinach zamieszkały siostry: Ola i Tatiana oraz ich dzieci. Andriej to synek Tatiany, a Wiktoria i Dima to dzieci Oli. Jest z nimi jeszcze Kristina, dziewczyna Dimy.

Przyjechali z chersońskiego obwodu, z Kachowki i Nowej Kachowki. To 40 kilometrów od Krymu. I to tam Putin zaatakował najpierw. Gdy ogłosił wojnę, byli już przygotowani – paszporty od dawna leżały razem w szufladzie.

To Ola pierwsza zobaczyła wybuchy. Zadzwoniła do siostry i do syna. – Jedziemy! – zdecydowali. Po 40 minutach wszyscy byli już w drodze – w siedem osób w jednym samochodzie. Jechali trzy doby. Wybuchały mosty, policjanci kierowali ich z dróg na pola. Mówili: uważajcie na miny, na drogach jest niebezpiecznie.

Później mąż Oli zostawił ich – 15 kilometrów od granicy. On wrócił do domu, oni poszli dalej. Trafili do Białegostoku.

Teraz Nowa Kachowka jest całkowicie pod okupacją. Rodzina Kristiny od tygodnia praktycznie nie wychodzi z piwnicy. Siedzą po ciemku z maleńkimi dziećmi i niepełnosprawnym tatą. Jak mówi Dima, wszędzie chodzą bojówki Putina. Kiedy spotykają któregoś z mieszkańców – zabijają, tak po prostu. Kto nie wyjechał w czas, nie ma już możliwości wydostania się z miasta. Dima wie, bo wciąż siedzi z telefonem w ręku. Wciąż śledzi informacje, które płyną z ojczyzny, wciąż próbuje skontaktować się ze znajomymi. Pokazuje zdjęcia, filmy, opowiada: tu wybuchy bomb, tu kolejka do apteki, tu ludzie wyszli z domów, bo akurat przywieźli jedzenie. Ale najgorsze są nagrania z ataków, z wybuchów bomb... Trudno uwierzyć, że to prawda, że to rzeczywistość bliskich, którzy zostali w Kachowce. Ich domy jeszcze stoją, ale sąsiednie ulice już zostały zrównane z ziemią.

Ola boi się o męża, który został w Ukrainie. Choć wie, że trzeba walczyć i się bronić, to bardzo się cieszy, że w ostatniej chwili przenieśli go do Lwowa, na szkolenie wojskowe, bo mąż nie umiał obsługiwać broni. Teraz jest nadzieja, że będzie dobrze. We Lwowie na razie spokojniej... Ola wciąż zerka w telefon, wciąż czeka, aż mąż się odezwie. A przez laptopa próbuje połączyć się z pracą. W Ukrainie pracuje jako księgowa. Właśnie minął czas wypłat, ona nie zdążyła porobić przelewów i ludzie zostali bez pieniędzy. Nie może przestać o tym myśleć i gdy tylko łapie połączenie z systemem – robi kolejny przelew.

Dima tęskni za domem, boi się, no i ma nadzieję. Z drugiej strony – chce po prostu żyć. Już pytał, czy jest w Białymstoku szkoła geodezyjna, czy mógłby tam się uczyć. Nie chce tracić roku. Jak wróci do domu, to pójdzie po prostu do kolejnej klasy. Jego dziewczyna, z którą zresztą do tej pory uczyli się w jednej klasie, od razu zastrzega, że ona w Polsce uczyć się nie będzie. Z Ukrainy przywiozła tylko zestaw do robienia manicure. Umie to świetnie i na razie tym chce się zajmować. – Chcę coś robić, pracować, zarabiać – tłumaczy.

Ola i Tania na propozycję pomocy w szukaniu pracy reagują zdziwieniem. Jaka praca? Jaki Białystok? Zastrzegają, że zaraz wracają do siebie. Tak bardzo wierzą, że za chwilę będzie już dobrze, że za chwilę wojna się skończy.