Urlop rodzicielski 2023. Co się zmieni po wejściu w życie nowych przepisów? Najważniejsze informacje

Długość urlopu rodzicielskiego jest uzależniona od tego, ile dzieci przyszło na świat podczas jednego porodu. Urlop rodzicielski rozpoczyna się po zakończeniu urlopu macierzyńskiego - od 21 do 38 tygodnia od dnia narodzin dziecka, albo dzieci, jeśli urodziły się np. bliźnięta lub wieloraczki.

Urlop rodzicielski 2023 trwa:

• 32 tygodnie, gdy urodziło się jedno dziecko,
• 34 tygodnie, po urodzeniu dzieci z ciąży mnogiej.

Urlop rodzicielski przysługuje także pracownikowi – rodzicowi adopcyjnemu po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, w wymiarze do: 

• 32 tygodni - w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
• 34 tygodni - w przypadkach jednoczesnego przyjęcia na wychowanie dwojga lub więcej dzieci,
• 29 tygodni - w przypadku przejęcia na wychowanie starszego dziecka.

Urlop macierzyński i rodzicielski kobieta może wykorzystać jednocześnie, albo jeden po drugim. Od tej decyzji zależeć będzie wysokość świadczenia, jakie w tym czasie otrzymywać będzie matka. 

Zasiłek wypłacany podczas urlopu macierzyńskiego wynosi 100% dotychczasowego wynagrodzenia kobiety. Zasiłek, jaki należy się matce w trakcie urlopu rodzicielskiego to 60% jej pensji. Jeżeli matka połączy urlop macierzyński z rodzicielskim, to w jego trakcie otrzyma zasiłek w wysokości 80% wynagrodzenia, jakie otrzymywała od swojego pracodawcy.

Na urlopie rodzicielskim matka i ojciec mogą przebywać równocześnie. W takim przypadku każdemu z nich należy się 16 tygodni urlopu, jeśli urodziło się jedno dziecko, lub 17 tygodni w przypadku urodzenia dzieci z ciąży mnogiej.

Rodzice mogą też zdecydować, że będą opiekować się dzieckiem (lub dziećmi) na zmianę. Matka i ojciec mogą brać urlop rodzicielski naprzemiennie. W takiej sytuacji urlop rodzicielski można podzielić nawet na 4 części.

Urlop rodzicielski nie jest obowiązkowy – można w ogóle nie składać wniosku o jego udzielenie. W każdej chwili można też złożyć wniosek do pracodawcy o przerwanie urlopu rodzicielskiego.

Wniosek o urlop rodzicielski obecnie zarówno matka, jak i ojciec dziecka składają u swojego pracodawcy. Co ważne, pracodawca ma obowiązek udzielić takiego urlopu i nie ma prawa go odmówić żadnemu z rodziców dziecka. Te zasady nadal będą obowiązywały – również gdy w życie wejdą przepisy związane z przyjęciem unijnej dyrektywy work-life balance.

Wniosek o urlop rodzicielski można złożyć z góry - do 21 dni po dacie porodu. Możemy wnioskować jednym pismem o dwa urlopy, jeśli chcemy połączyć urlop macierzyński z rodzicielskim. Wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego można złożyć też później – ale co najmniej na 21 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego.

Przebywając na urlopie rodzicielskim i pobierając zasiłek z tego tytułu, można podjąć pracę zarobkową, bez ryzyka utraty zasiłku. W czasie urlopu rodzicielskiego można pracować u swojego dotychczasowego pracodawcy – ale w wymiarze najwyżej ½ etatu. Zarabiać można też w zupełnie innym miejscu – wtedy może to być praca nawet na pełen etat, albo w oparciu o umowę cywilnoprawną.

Pracodawca dopuszcza pracownika po zakończeniu urlopu rodzicielskiego do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu.

Różnice między urlopem rodzicielskim a urlopem wychowawczym dotyczą odpłatności za te urlopy. Odmienne są też czas i sposób ich wykorzystywania.
Urlop rodzicielski jest urlopem płatnym, w trakcie którego przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80% lub 60% dotychczasowego wynagrodzenia. Urlop wychowawczy jest urlopem bezpłatnym.
Czas wykorzystywania urlopu rodzicielskiego został ściśle określony: urlop ten musi następować bezpośrednio po skorzystaniu z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze.
Urlop wychowawczy można wykorzystywać w dowolnym terminie od narodzin dziecka do ukończenia przez nie 5 roku życia.

Przepisy Kodeksu pracy nie zabraniają oddania dziecka do żłobka, w okresie korzystania przez rodzica z urlopu rodzicielskiego na to dziecko.

Pracodawca nie może wypowiedzieć, ani rozwiązać z pracownikiem umowy o pracę w czasie urlopu macierzyńskiego - mówi o tym Kodeks pracy, art. 177. 

Przepis ten stosuje się także do dodatkowego urlopu macierzyńskiego (art. 1821 § 7 K.p.) oraz do urlopu rodzicielskiego (art. 1821a § 6 K.p.).
Zwolnienie osoby będącej w trakcie korzystania z tych urlopów możliwe jest wyłącznie, jeżeli zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika, a także w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji firmy pracodawcy.

Prawo do urlopu rodzicielskiego jest ściśle związane ze stosunkiem pracy. To znaczy, że urlop jest świadczeniem przysługującym pracownicy, która w trakcie jego trwania jest chroniona przed rozwiązaniem lub wypowiedzeniem umowy.

W przypadku zatrudnienia na umowę o pracę na czas określony, umowa taka ulega rozwiązaniu z upływem czasu, na który została zawarta. Jeśli więc kończy się ona w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego, to z dniem jej rozwiązania ustaje prawo do korzystania z takiego urlopu.
W takiej sytuacji mama dziecka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za pozostały okres, odpowiadający okresowi niewykorzystanego urlopu rodzicielskiego.

Tak. Kobieta przebywająca na urlopie rodzicielskim może wypowiedzieć umowę o pracę w trakcie korzystania z tego urlopu. Może to zrobić w takim momencie, aby okres wypowiedzenia przypadał w czasie tego urlopu. 

Pracodawca nie może natomiast wypowiedzieć umowy o pracę pracownicy korzystającej z urlopu rodzicielskiego.