Wpływ diety na trądzik – sprawdź fakty i mity! Zobacz, co jeść, żeby złagodzić trądzik młodzieńczy i hormonalny u dorosłych

Trądzik pospolity (acne vulgaris) to najczęściej występujące zaburzenie dotyczące skóry, które dotyka ok. 80 proc. nastolatków i młodych ludzi. Wbrew powszechnie panującym opiniom nie mija wraz z wiekiem i występuje także u ok. 20 proc. osób dorosłych – ponieważ ma podłoże hormonalne, może pojawiać się w różnych momentach życia.

Według szacunków z „The Journal of the American Academy of Dermatology” około 54 proc. kobiet powyżej 25. roku życia doświadcza powstawania wyprysków, a w badaniach klinicznych uporczywy trądzik występuje u ponad 40 proc. osób po 20. i 30. roku życia. W przypadku wielu kobiet trądzik hormonalny nawraca wraz z ukończeniem 40 lat – po tym, jak ustąpiły nawet na dekady.

Sprawdź też: Rakotwórczy związek w kosmetykach na trądzik. Mają jeden składnik

Trądzik pospolity może mieć różne nasilenie. Dotyczy to występowania objawów w postaci charakterystycznych zmian skórnych:

• łagodny trądzik – występowanie zatkanych porów skóry jest ograniczone do twarzy, czemu towarzyszą okazjonalne zmiany zapalne,
• umiarkowany trądzik – u pacjentów widoczna jest większa liczna zmian zapalnych na twarzy, w tym grudek and wyprysków, które tworzą się także w okolicach tułowia – tam, gdzie występuje najwięcej gruczołów łojowych,
• ciężki trądzik – bolesne guzki, nazywane też cystami (choć nie jest to prawidłowe określenie, a prawdziwe cysty w trądziku są rzadkie) tworzą patologiczne zmiany, przy ich znacznym nasileniu na ciele (na klatce piersiowej, plecach).

Dla osób z trądzikiem, którymi w większości są najbardziej wrażliwi emocjonalnie i społecznie ludzie w okresie dojrzewania, jest on problemem życiowej wagi. Pojawianie się wykwitów dotyczy bowiem odsłoniętych i najbardziej widocznych miejsc na ciele, co jest powodem wstydu, kompleksów i przeszkód w samorealizacji i rozwoju.

Związek diety z trądzikiem od wielu lat jest tematem dyskusyjnym. Krążące kiedyś opinie, że do powstawania wyprysków przyczyniają się produkty takie jak czekolada i orzechy, nie mają pokrycia w wynikach badań. Gdy jednak uznano, że wpływ spożywanych produktów na powstawanie wykwitów to mit, pojawiły się dowody, że zależność jednak istnieje, ale jest bardziej złożona niż sądzono. Dotyczy to zwłaszcza osób dorosłych.

Uważa się, że zmiany trądzikowe rozwijają się wskutek występowania kombinacji kilku czynników. Najważniejsze to:

• nadprodukcja sebum przez gruczoły łojowe,
• nadmiar martwego naskórka zatykającego dodatkowo pory,
• nadmierne rogowacenie ujść mieszków włosowych,
• obecność w porach skóry bakterii Cutibacterium acnes (dawniej: Propionibacterium acnes),
• stany zapalne skóry,
• skłonności genetyczne.

Największy wpływ na nasilenie trądziku mają zaburzenia gospodarki hormonalnej, od której zależy praca gruczołów łojowych. Dlatego do wysypu wykwitów skórnych dochodzi u obu płci w okresie dojrzewania, a u kobiet – również w chorobie zwanej zespołem policystycznych jajników, przed miesiączką, przy jej zaburzeniach, a także w okresie około menopauzy.

Trądzik może mieć też związek z przyjmowaniem niektórych leków, m.in. zawierających hormony strerydowe czy związki litu, natomiast do zatykania porów mogą przyczyniać się produktu kosmetyczne stosowane do makijażu i włosów, zanieczyszczenia powietrza, a także te pochodzące z dymu tytoniowego. Objawy pogarsza ponadto stres psychiczny, a także oksydacyjny. Pod tym pojęciem rozumiemy nadmiar wolnych rodników w stosunku do przeciwutleniaczy w organizmie, a jego skutkiem jest stan zapalny.

To właśnie jest ogniwo łączące dietę z trądzikiem – jedzenie pewnych produktów stymuluje stan zapalny w organizmie, co może przyczyniać się do powstawania wyprysków. Dieta wpływa też dobitnie na gospodarkę hormonalną.

Wśród produktów, które mogą nasilać trądzik, znajduje się mleko (ale nie jogurt czy ser). Ma to związek nie tylko z obecnością w nim białek serwatkowych, które podnoszą wydzielanie testosteronu. Winny jest też jod w mleku, który zwierzęta otrzymują z paszą. Jego nadmiar w organizmie, do którego przyczynia się też sięganie po artykuły spożywcze produkowane przemysłowo, również zaburza gospodarkę hormonalną w organizmie.

Jak podają eksperci z The American Academy of Dermatology kobiety wypijające 2 szkl. chudego mleka dziennie o 44 proc. częściej mają trądzik niż te, które tego nie robią.

Niefermentowane produkty mleczne obfitują ponadto w cukier prosty laktozę. Jedzenie bogate w cukry podnosi poziom insuliny we krwi, zmieniając wydzielanie hormonów wpływających na stan skóry.

Znacznie większą grupa produktów odpowiedzialnych za wysyp wykwitów na twarzy są pokarmy o wysokim indeksie glikemicznym (IG), czyli bogate w cukry i oczyszczone węglowodany (np. białą mąkę). Powodują one szybki wzrost poziomu glukozy we krwi. Regularnie spożywane białego pieczywa, słodyczy, czipsów, chrupków czy słodzonych napojów przyczynia się do zaburzeń glikemii i hormonalnej regulacji metabolizmu.

W badaniu opisanym na łamach „JAMA Dermatology” na podstawie danych ponad 24 tys. dorosłych (średnia wieku 57 lat) ustalono korelację między występowaniem trądziku a jedzeniem:

• produktów wysokotłuszczowych, w tym mleka i mięsa,
• słodkich produktów i napojów,
• diety obfitującej jednocześnie w produkty bogate w tłuszcze i cukry – w porównaniu z osobami, które nigdy nie miały trądziku, uczestnicy z tym problemem o 54 proc. częściej stosowali taki właśnie rodzaj diety.

Dieta polecana przy trądziku to menu niskoglikemiczne (o niskim indeksie glikemicznym), które zawiera w większości świeże warzywa i owoce, nasiona roślin strączkowych i naturalne, pełne ziarna zbóż. Na rzecz takiego rozwiązania przemawia wiele dowodów naukowych.

W jednym z badań dieta o niskim IG stosowana o ponad 2,2 tys. odchudzających się amerykańskich pacjentów złagodziła też trądzik u 87 proc. osób, a 91 proc. zmniejszyło dawki leków przeciwtrądzikowych.

Do grupy tłustych produktów pogarszających stan skóry należą przede wszystkim produkty zawierające tłuszcze zwierzęce, przegrzane i przetworzone. Nie ma jednak wśród nich czekolady – przynajmniej nie tej gorzkiej. Zazwyczaj zawiera ona tak mało cukrów, a tak dużo antyoksydantów z kakao, że jedzenie 1-2 kostek dziennie przy prawidłowej diecie może wręcz poprawiać wygląd cery.

W przypadku podejrzeń, że powstawanie krost zbiega się ze spożyciem innych produktów, ich przyczyną może być reakcja alergiczna lub pseudoalergiczna (inaczej reakcja nadwrażliwości). W takiej sytuacji zalecane jest prowadzenie dziennika diety i konsultacja z dermatologiem. Niedoskonałości skóry są bowiem jednym z najczęstszych oznak problemów dotyczących jelit.