2022 rokiem kobiet. Sejm wybrał trzy matronki i jednego patrona

Zgodnie z decyzją Sejmu rok 2022 będzie rokiem Marii Konopnickiej, Marii Grzegorzewskiej, Wandy Rutkiewicz i Józefa Wybickiego. Sejm rokrocznie przyjmuje uchwały rocznicowe dotyczące patronatów. W ciągu ostatnich 20 lat wśród 50 patronów znalazły się tylko trzy kobiety. Ostatnio kobieta, Irena Sendlerowa, objęła matronatem 2018 rok.

Maria Konopnica była pisarką epoki pozytywizmu, poetką, autorką nowel i książek dla dzieci, tłumaczką oraz krytyczką literacką. Jej dzieła weszły do kanonu polskiej literatury. Autorka „Roty” angażowała się w działalność społeczną i niepodległościową, a w swoich tekstach wielokrotnie poruszała problem niesprawiedliwości społecznej. 

Zabiegała o niepodległość Polski i brała udział w strajkach, m.in. w manifestacji przeciw represjom wobec dzieci, które protestowały we Wrześni (w zaborze pruskim), sprzeciwiając się nauczaniu religii w języku niemieckim. Pisarka walczyła również o równouprawnienie kobiet. Według licznych badaczy, m.in. Krzysztofa Tomasika, prywatnie Konopnicka była muzą i wieloletnią partnerką Marii Dulębianki − malarki, pisarki, działaczki społecznej i publicystki.

W latach 1884–1886 Konopnicka redagowała pismo dla kobiet „Świt”, gdzie zetknęła się z cenzurą. Współpracowała także z tygodnikiem dla kobiet „Bluszcz”. 

Teksty krytycznoliterackie Konopnickiej były publikowane w wielu czasopismach, m.in. w „Kłosach”, „Świcie”, „Gazecie Polskiej” czy „Kurierze Warszawskim”. W 1908 w czasopiśmie „Gwiazdka Cieszyńska” ukazała się jej słynna „Rota”. Twórczość pisarki spotkała się z krytyką środowisk klerykalnych, a biskup Karol Niedziałkowski nazwał działaczkę poganką. Maria Konopnicka jest autorką takich utworów jak: „Dym”, „O krasnoludkach i o sierotce Marysi”, „O Janku Wędrowniczku” czy „Nasza szkapa”. Ma na swoim koncie liczne zbiory nowel i wierszy, wybory poetyckie, utwory dla dzieci oraz poematy i przekłady.

Wanda Rutkiewicz to jedna z najbardziej utalentowanych polskich himalaistek. Jej największym osiągnięciem było zdobycie Mount Everestu (8848 m n.p.m.), najwyższej góry na świecie. 16 października 1978 r. udało jej się tego dokonać jako pierwszej Polce i pierwszej kobiecie w Europie oraz trzeciej kobiecie na świecie. Rok później Karol Wojtyła, wielki miłośnik gór, który tego samego dnia został wybrany na papieża, miał powiedzieć „Dobry Bóg tak chciał, że tego samego dnia weszliśmy tak wysoko”.

Do innych szczytów, które zdobyła himalaistka, należą: Noszak w Hindukuszu (7492 m n.p.m.), Szczyt Lenina (7134 m n.p.m.) w Górach Zaałajskich w Pamirze, Aconcagui w Andach (6962 m n.p.m.), Nanga Parbat w Himalajach (8126 m n.p.m.), K2 w Karakorum (8611 m n.p.m.), himalajska Sziszapangma (8013 m n.p.m.), Gaszerbrum I i Gaszerbrum II w Karakorum (8035 m n.p.m.) czy Czo Oju (8 188 m n.p.m.) i Annapurna (8 091 m n.p.m.) w Himalajach (dwa ostatnie Rutkiewicz zdobywała w pojedynkę).

Wanda Rutkiewicz była pierwszą Polką, która weszła na Sziszapangmę, a także pierwszą Polką i jedyną kobietą, która weszła na K2. Himalaistka zginęła podczas wyprawy na Kanczendzongę (8586 m n.p.m.), najwyższy szczyt Indii i drugą pod względem wysokości górę w Himalajach.

Maria Grzegorzewska, twórczyni pedagogiki specjalnej, była wybitną pedagożką, psycholożką i profesorką. W latach 1913-1914 studiowała w Brukseli, a w 1916 r. obroniła doktorat na Uniwersytecie Paryskim w Sorbonie. W latach 1922–1967 stała na czele Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej, a w latach 1930–1935 kierowała Państwowym Instytutem Nauczycielskim. Założyła Szkołę Specjalną, którą zarządzała w latach 1924–1967, a później powołano dla niej pierwszą w Polsce Katedrę Pedagogiki Specjalnej UW, gdzie była profesorką w latach 1958–1960.

Grzegorzewska jako pierwsza kobieta w Polsce zajmowała się profesjonalnie pedagogiką specjalną. Regularnie prowadziła badania z zakresu pedagogiki niepełnosprawnych, stworzyła także tezę globalnego ujęcia odchyleń od normy. Prowadziła działania z obszaru tyflopedagogiki i tyflopsychologii, jak również pracowała z osobami głucho-niewidomymi, m.in. z Krystyną Hryszkiewicz.

Patronem 2022 r. został też Józef Wybicki – pisarz i polityk, autor słów do „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech” (obecnie polskiego hymnu narodowego, znanego jako „Mazurek Dąbrowskiego”). Wśród innych kandydatek zgłoszonych do matronatu znalazły się: Lidia Ciołkoszowa, Ludwika Karpińska-Woyczyńska czy Kazimiera Bujwidowa.