Dziecko nie je śniadania w domu? Grożą mu problemy psychiczne i społeczne. Zobacz, jak wpływają na to produkty zawarte w pierwszym posiłku

Jedzenie śniadań to często problematyczna kwestia dla dorosłych, trudno się więc dziwić, że dotyka również zależne od nich pociechy. Już kilka lat temu alarmowano, że co 4. uczeń szkoły podstawowej nie je śniadań codziennie. Badania Kantar Millward Brown na zlecenie Partnerstwa dla Zdrowia pokazało także, że 59 proc. uczniów klas 0-3 jadało na pierwszy posiłek pszenną bułkę, a 40 proc. dostawało parówki.

Nie lepiej jest z młodzieżą, bo według dostępnych danych prawie 18 proc. nastolatków śniadań nie jada wcale. Pozostali wybierają w domu kanapkę z wędliną – według badań przeprowadzonych przez tę samą firmę na zlecenie Nestle to 76 proc. respondentów, natomiast 42 proc. sięga po mleko i produkty mleczne. Tylko 19 proc. młodych ludzi dodaje do tego warzywa, a 6 proc. – owoce. A potem często nie ma już nic – tak deklaruje 26 proc. pytanych osób. A jeśli już coś jedzą, to dla 80 proc. wyborem są przekąski, takie jak drożdżówki, batony i czipsy.

Nic dziwnego, że dzieci mogą mieć problemy z nauką. Okazuje się jednak, że niezaspokojone potrzeby dotyczące energii i niezbędnych składników odżywczych mają znacznie poważniejszy wpływ na przyszłość najmłodszych, ponieważ upośledzają ich rozwój na wielu płaszczyznach.

Zdrowa dieta jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego dziecka. Nieprzestrzeganie w pełni jej zasad zwiększa ryzyko powstania problemów psychologicznych i dotyczących funkcjonowania pociechy w społeczności szkolnej i wśród rówieśników. W jednej z analiz, która objęła 14 badań z udziałem prawie 400 tys. uczestników wykazano, że niejedzenie śniadań wiąże się z większym zagrożeniem stresem, depresją i psychicznym cierpieniem we wszystkich grupach wiekowych ludzi, a także z występowaniem zaburzeń lękowych u nastolatków. Podobne wnioski wyciągnięto z innego przeglądu prac.

Codzienne spożywanie dobrego śniadania przynosi wiele korzyści w kwestii zachowań psychospołecznych i zdrowotnych, takich jak lepsza pamięć i inne funkcje poznawcze, czy też wyższy poziom aktywności społecznej. To także niższa masa ciała, lepsze odżywienie organizmu, wyższe wyniki testów i większa zdolność koncentracji.

Kwestie te są ciągle badane, ale pozostaje wiele niewiadomych. Do tej pory nie sprawdzono między innymi, jakie znaczenie w odniesieniu do problemów najmłodszych ma miejsce jedzenia pierwszego posiłku.

Odnośnie śniadania w jednym z przeglądów prac sugerowano, że ogromne znaczenie ma kontekst społeczny, czyli konsumpcja posiłku w domu. Kluczowa jest jednak nie tylko opieka, kontrola i interakcja z dzieckiem, bo również dostępność na miejscu różnych zdrowych produktów.

Kwestią tą zajęli się naukowcy z Hiszpanii, którzy postanowili zbadań wpływ jedzenia śniadania w domu na zdrowie psychospołeczne. Czym ono jest? Ta szeroka definicja obejmuje stan psychiczny i socjalny, na które wpływa status socjoekonomiczny. Choć termin nie ma ścisłej definicji, zwykle obejmuje cechy takie jak poczucie własnej wartości, nastrój i emocje.

Zaburzenia emocjonalne stanowią wiodącą przyczynę chorób i niepełnosprawności u młodych osób. Większość z nich zaczyna się w dzieciństwie i uważa się, że trwa stabilnie w życiu dorosłym. Dlatego ich wykrywanie i leczenie jest kluczowe w tym właśnie okresie życia.

W badaniu wzięło udział ponad 3,7 tys. dzieci i nastolatków, które poddano testom według Kwestionariusza Mocnych Stron i Trudności (ang. Strengths and Difficulties Questionnaire, SDQ). Wyższe wyniki oznaczają przy tym większe problemy. W teście uwzględniono pięć kategorii:

• problemy emocjonalne,
• problemy z zachowaniem,
• hiperaktywność,
• problemy z rówieśnikami,
• problemy z zachowaniami prospołecznymi.

Dzieci i młodzież podzielono przy tym na trzy grupy w zależności od tego, gdzie i czy jadały śniadania (w domu, poza domem lub funkcjonowanie bez śniadania). Wśród wszystkich dzieci pierwszy posiłek jadało 98,9 proc. z nich, a 95,8 proc. robiło to w domu.

Na tej podstawie ustalono, że młodzi ludzie, którzy nie jedli śniadań lub sięgali po nie poza domem, mieli wyższe wyniki na skali SDQ i byli bardziej zagrożenie rozwojem problemów psychospołecznych.

Choć najgorszą opcją ze wszystkich okazało się niejedzenie śniadań, u młodych ludzi sięgających po ten posiłek nie bez znaczenia był jego skład.

Naukowcy podzielili produkty jedzone przez dzieci i młodzież na pięć kategorii:

• herbata, kawa, mleko, czekolada, kakao, jogurt itp.,
• pieczywo, płatki, drożdżówki, ciastka itp.,
• owoce i/lub soki itp.,
• jajka, sery, szynka itp.,
• inne.

Wykazano, że niejedzenie produktów z pewnych grup, takich jak nabiał czy płatki, wiązało się z większym natężeniem problemów psychicznych i społecznych, podczas gdy omijanie innych (przetworzone produkty mięsne) szło w parze z mniejszym nasileniem problemów.

Istotne mogą być też jednak efekty spędzania rano czasu z rodzicami i opiekunami. Nie można przecenić znaczenia tych kontaktów dla dobrostanu młodych ludzi. Dorośli przyczyniają się też do lepszych wyborów żywieniowych, bo jedzenie poza domem najczęściej oznacza sięganie po jedzenie, które ma dużą gęstość energetyczną, a wysokiej zawartości tłuszczu towarzyszy niski poziom niezbędnych składników odżywczych.

Co więc powinno jeść dziecko z samego rana? Odpowiednie śniadanie dla młodej osoby powinno zawierać:

• źródło białka i wapnia, np. mleko, jogurt, ser, wzbogacany w wapń napój roślinny czy tofu, okazjonalnie także jajko, pieczona wędlina czy np. migdały.
• źródło węglowodanów i błonnika – pełnoziarniste pieczywo, płatki owsiane, kulki mocy, domowe muffiny lub inne zdrowe wypieki,
• źródło witamin i składników mineralnych –owoc lub warzywo albo sok 100 proc., np. owocowo-warzywny.

Przykładowe śniadanie dla dzieci wczesnoszkolnych i nie tylko to np.:

• Płatki jaglane na mleku z dodatkiem bakalii, malin i borówek amerykańskich.
• Chleb razowy z masłem i pieczonym schabem, sałatą, pomidorem, szczypiorkiem.
• Naleśniki z mąki orkiszowej z jogurtem greckim i świeżymi owocami.
• Jajecznica smażona na maśle, pieczywo chrupkie, ogórek, papryka pokrojone w słupki.
• Tost z pełnoziarnistego pieczywa z masłem orzechowym, jogurt naturalny i gruszka.

Źródło: Breakfast and psychosocial behavioural problems in young population: The role of status, place, and habits Frontiers in Nutrition