Nowe zasady urlopów. Jakie zmiany nas czekają? Dzień wolny z powodu „siły wyższej”. 5-dniowy urlop opiekuńczy zamiast 2 dni na opiekę?

Z myślą o rodzicach w 2019 roku Parlament Europejski uchwalił tzw. „dyrektywę work-life balance”. Państwa członkowskie Unii do sierpnia 2022 roku mają obowiązek wdrożenia nowych przepisów obejmujących urlopy rodzicielskie.

Dyrektywa stawia sobie za cel zapewnienie równości na rynku pracy między mężczyznami i kobietami. Ma również zachęcać do równiejszego podziału obowiązków rodzicielskich.

Oto najważniejsze zmiany, zapisane w dyrektywie:

• Art. 9 m.in. daje rodzicom możliwości skrócenia godzin pracy oraz wprowadzenia elastycznego czasu pracy.
• Art. 7 daje każdemu pracownikowi prawo do czasu wolnego z powodu „siły wyższej”. Chodzi o sprawy rodzinne niecierpiące zwłoki i spowodowane chorobą lub wypadkiem np. najbliższej osoby.

Prace nad nowymi rozwiązaniami i wprowadzeniem dyrektywy w życie prowadzi Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej. Dyrektywa pozostawia państwom członkowskim dużą swobodę w sposobie wdrożenia przepisów. Kolejnym etapem będzie zgłoszenie do wykazu prac Rady Ministrów projektu ustawy.

Dyrektywa zakłada również wprowadzenie tzw. urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni. Mógłby on w Polsce zastąpić obecną „opiekę nad dzieckiem”, która trwa dziś 2 dni w roku. Miałby też być także rozszerzony na wszystkich krewnych, którzy zamieszkują w tym samym gospodarstwie domowym: matkę, ojca, małżonka / małżonkę.

Dostępny już jest opis założeń projektu nowelizacji kodeksu pracy. Wynika z niego, że rząd planuje wydłużyć aktualnego aktualnie obowiązujący wymiar urlopu rodzicielskiego z 32 tygodni do 41-stu. Dotyczyć to będzie przypadku, gdy urodzi się jedno dziecko. Część urlopu, której nie będzie można przenieść na drugiego rodzica wyniesie 9 tygodni. W czasie urlopu przysługiwać będzie zasiłek w wysokości 70% podstawy wymiaru.

Rodzaje i wymiar urlopów rodzicielskich w Polsce reguluje Kodeks pracy. Aktualnie dzielą się na:

• Urlop macierzyński – jest urlopem przysługującym matce oraz ojcu w zakresie niewykorzystanym przez matkę. Długość urlopu jest zależna od liczby narodzonych dzieci w trakcie jednego porodu. Wynosi od 20 tygodni (na jedno dziecko) oraz do 37 tygodni (w przypadku urodzeniu pięciu lub większej liczby dzieci).
• Urlop rodzicielski - przysługuje matce i ojcu łącznie. Jego długość zależy od liczby urodzonych dzieci w czasie jednego porodu (do maksymalnie 32 tygodni po urodzeniu jednego dziecka lub do 34 tygodni w przypadku urodzenia dwójki lub więcej dzieci)
• Urlop wychowawczy – to urlop, który może zostać wykorzystywany przez oboje rodziców jednocześnie oraz rozłożony na nie więcej niż 5 części. Łącznie wynosi do 36 miesięcy
• Urlop ojcowski – do wykorzystania przez ojca, nim dziecko ukończy 2 rok życia. Wynosi łączni 2 tygodnie.

Fundacja Share the Care przedstawiła już swoje rekomendacje, jakie zmiany powinny się znaleźć w polskim prawie. Nie wiadomo jednak, czy ustawodawca zdecyduje się z tych sugestii skorzystać:

• Dodanie do aktualnie obowiązującego urlopu rodzicielskiego (32 tygodnie) dodatkowych 8 tygodni tylko dla ojców.
• Możliwość korzystania z prawa do 4 miesięcy urlopu rodzicielskiego dla ojców niezależnie od praw matki.
• Uniemożliwienie przeniesienia 2 miesięcy urlopu rodzicielskiego na drugiego rodzica poprzez odpowiednie zapisy prawne.
• Uproszczenie przepisów i nazewnictwa urlopów po urodzeniu dziecka, ujednolicenie wysokości zasiłku do 80 proc. wynagrodzenia w czasie trwania urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.
• Zwiększenie opieki nad dzieckiem do 5 dni, a także rozszerzenie listy osób, nad którymi sprawowana może być opieka. Takimi osobami miałyby się stać seniorzy, krewni, zamieszkujący razem z pracownikiem.

Czytaj więcej: sharethecare.pl

Choć państwa członkowskie mają czas na wprowadzenie zmian do sierpnia 2022 roku, to jednak termin ten nie musi oznaczać, że od tego momentu będą obowiązywać nowe przepisy. Ustawodawca może się zdecydować na dłuższy okres obowiązywania vacatio legis.