Powołanie do wojska może spotkać także panie. Wyjaśniamy zasady dotyczące służby wojskowej kobiet w Polsce

Co do zasady obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej obejmuje wyłącznie mężczyzn (którzy ukończyli 19 lat). Panie również mogą jednak służyć w wojsku, jeśli mają taką chęć. Jak czytamy w Ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej:

Do kwalifikacji wojskowej mogą się stawić również ochotnicy, w tym kobiety, do końca roku kalendarzowego, w którym kończą dwadzieścia cztery lata życia, niezależnie od posiadanych kwalifikacji i wykształcenia, jeżeli ukończyli co najmniej osiemnaście lat życia. (…). Stawienie się do kwalifikacji wojskowej obejmuje stawienie się przed wójtem lub burmistrzem (prezydentem miasta), powiatową komisją lekarską oraz wojskowym komendantem uzupełnień.

Warto wiedzieć, że kobiety służą w polskim wojsku na zasadach ogólnych, a więc takich samych jak mężczyźni.

W czasie pokoju nie tylko panowie mogą zostać wezwani do stawienia się do kwalifikacji wojskowej. Obowiązek ten może również objąć niektóre kobiety. Jak podaje art. 48 ustawy:

Kobiety posiadające kwalifikacje przydatne do czynnej służby wojskowej oraz kobiety pobierające naukę w celu uzyskania tych kwalifikacji (…) mogą być poddane obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej, poczynając od dnia 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym kończą dziewiętnaście lat życia.

O jakie osoby chodzi? Taki obowiązek może (ale nie musi) objąć studentki i absolwentki kierunków wymaganych do wykonywania zawodów:

• psychologa,
• rehabilitanta,
• radiologa,
• diagnostyka laboratoryjnego,
• informatyka,
• teleinformatyka,
• nawigatora,
• tłumacza,
• zawodów medycznych,
• zawodów weterynaryjnych,
• zawodów morskich,
• zawodów lotniczych.

Do stawienia się do kwalifikacji wojskowej mogą zostać wezwanie panie, które spełniają powyższe warunki. Może to nastąpić w dowolnym momencie od 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym kobieta kończy 19 lat.

Kwalifikacja wojskowa polega na poddaniu się wymaganym badaniom lekarskim, otrzymaniu kategorii zdolności do czynnej służby wojskowej (np. A, B) oraz książeczki wojskowej. Następnie taka osoba zostaje przeniesiona do rezerwy, a więc nie pełni służby wojskowej w czasie pokoju.

Szczególną sytuacją jest wojna na terenie Polski. Zgodnie z cytowaną już ustawą w razie działań wojennych powołanie do wojska może otrzymać każdy obywatel niezależnie od płci, o ile tylko pozwala na to jego wiek i stan zdrowia.

Jeśli nastąpiło ogłoszenie mobilizacji lub wybuchła wojna, powołany może zostać każdy obywatel w wieku 18–55 lat (od dnia osiemnastych urodzin do końca roku kalendarzowego, w którym dana osoba skończyła 55 lat). Jeżeli obywatel ma stopień oficerski lub podoficerski, może zostać powołany do 63. roku życia.

Zgodnie z ustawą w ramach obowiązku obrony RP zarówno mężczyźni, jak i kobiety mogą zostać powołani do:

• pełnienia służby wojskowej,
• wykonywania obowiązków wynikających z nadanych przydziałów kryzysowych i przydziałów mobilizacyjnych,
• świadczenia pracy w ramach pracowniczych przydziałów mobilizacyjnych,
• pełnienia służby w obronie cywilnej,
• odbywania edukacji dla bezpieczeństwa,
• uczestniczenia w samoobronie ludności,
• odbywania ćwiczeń w jednostkach przewidzianych do militaryzacji i pełnienia służby w jednostkach zmilitaryzowanych,
• wykonywania świadczeń na rzecz obrony.

Części pań obowiązek służby wojskowej nie obejmuje. To przede wszystkim kobiety w ciąży oraz w okresie 6 miesięcy od porodu, a także sprawujące opiekę nad dziećmi do lat 8. Również w przypadku kobiet, które już wstąpiły do wojska, obowiązek służby zostaje zawieszony na czas ciąży i sześciu miesięcy po porodzie.

Kolejny wyjątek to kobiety, które sprawują opiekę nad którąś z osób wymienionych w ustawie, pod warunkiem, że zamieszkują z tą osobą i nie mogą powierzyć opieki nad nią nikomu innemu. Chodzi o:

• dzieci od lat 8 do 16,
• osoby obłożnie chore,
• osoby, wobec których orzeczono stałą niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym,
• osoby, wobec których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji,
• osoby zaliczonymi do znacznego stopnia niepełnosprawności.

W ramach ciekawostki warto dodać, że choć pierwsze kobiety pojawiły się w polskim wojsku już w 1988 r., według stanu na koniec 2021 r. panie stanowią zaledwie 8,3 proc. wszystkich żołnierzy. Dla porównania na Ukrainie jest to 22 proc. Jak podaje rządowa strona gov.pl, służbę w Siłach Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej pełni obecnie 9373 żołnierek, z czego 16,4 proc. to osoby na stanowiskach dowódczych oraz kierowniczych. Przykładowo 150 pań posiada stopień majora, a 9 pań – pułkownika.

Liczba kobiet w wojsku polskim stale rośnie, a duży przełom nastąpił w 1999 r., kiedy Polska wstąpiła do NATO. Od 2003 r. panie mogą służyć na wszystkich stanowiskach. Udział kobiet w siłach zbrojnych naszego kraju rośnie powoli, ale systematycznie – dziś jest on prawie dwa razy większy niż jeszcze w 2015 r. (4,29 proc.).