Ślub z osobą zadłużoną może zrujnować ci życie. Długi współmałżonka m.in. utrudnią ci zakup mieszkania

Odkrycie po ślubie, że współmałżonek ma długi, to sytuacja, w której nikt nie chce się znaleźć. Niestety, takie historie zdarzają się bez przerwy. Co gorsza, może to spotkać nawet osoby, które przed ślubem dobrze poznały partnera – wielu dłużników zataja bowiem swoje problemy finansowe. W związku z tym niejedna osoba zadaje sobie pytanie: jak sprawdzić zadłużenie drugiej osoby?. Jak się okazuje, w praktyce wcale nie jest to proste.

Sprawdź: Niepłacący najemcy to częsty problem. Jak weryfikować najemcę, żeby się przed tym uchronić?

Zgodnie z polskim prawem osoby prywatne mogą uzyskać informację o własnym zadłużeniu z baz takich jak Biuro Informacji Kredytowej (BIK) oraz Biuro Informacji Gospodarczej (BIG). Nie można jednak sprawdzić w BIK czy BIG innej osoby. To samo dotyczy innych baz dłużników takich jak Krajowy Rejestr Długów czy Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej. Można jedynie poprosić partnera, żeby wystąpił o raport na temat własnego zadłużenia, a później nam go pokazał. Trudno się jednak spodziewać, że dłużnik wyrazi na to zgodę.

O dane na temat innych osób z baz typu BIK lub BIG mogą występować firmy. Wiąże się to jednak z koniecznością zawarcia z daną bazą umowy abonamentowej i uiszczeniu należnej zapłaty. Co więcej, chcąc uzyskać jako firma informację o konsumencie (osobie prywatnej), trzeba najpierw dysponować jej zgodą.

Wyjątkiem od powyższej reguły jest Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych – w tej bazie każdy może sprawdzić długi innej osoby. Wiąże się to z niewielką opłatą (20 zł). Warto jednak wiedzieć, że do bazy tej trafiają tylko niektórzy dłużnicy – m.in. osoby z długami alimentacyjnymi oraz przedsiębiorcy, którzy ogłosili upadłość.

Innym sposobem na sprawdzenie czyjegoś długu są tak zwane giełdy wierzytelności lub giełdy długów. Są to dostępne w internecie rejestry danych o osobach zadłużonych, zamieszczane tam przez wierzycieli. Giełdy zasadniczo służą sprzedawaniu i kupowaniu cudzych długów (np. przez firmy windykacyjne), jednak można ich użyć, by sprawdzić czyjeś zadłużenie.

Żeby skorzystać z giełdy długów, wystarczy wejść na jej stronę internetową i wpisać imię oraz nazwisko dowolnej osoby. Można również przeglądać długi po NIP-ie, miejscowości czy wielkości długu. Warto jednak pamiętać, że w bazie giełdy wierzytelności można znaleźć tylko dłużników, których długi zostały tam wpisane przez wierzycieli (w celu sprzedaży zobowiązania). Co ciekawe, danych osób prywatnych nie chroni w tym wypadku RODO, gdyż w przepisach zawarto wyjątek dotyczący m.in. dochodzenia wierzytelności.

Co do zasady w momencie zawarcia związku małżeńskiego między dwiema osobami ustanowiona zostaje wspólność majątkowa. Oznacza to, że od tej pory małżonkowie dorabiają się wszystkiego razem, a więc np. rzecz nabyta przez jedną z osób staje się częścią majątku wspólnego. Inaczej będzie tylko w sytuacji, gdy małżonkowie ustanowią rozdzielność majątkową (zazwyczaj podpisując intercyzę). Niestety, nie każdy zdaje sobie sprawę, że również długi jednej z osób powstałe po ustanowieniu wspólności majątkowej obciążają oboje współmałżonków.

Warto pamiętać, że do majątku wspólnego nie wlicza się majątek zgromadzony przed ustanowieniem wspólności majątkowej, a więc np. nieruchomości, samochody czy biżuteria nabyte przed ślubem. Tak samo jest z majątkiem uzyskanym na drodze dziedziczenia czy darowizny, chyba że osoba udzielająca spadku lub darowizny zaznaczyła inaczej.

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że zawarcie ślubu bez intercyzy znacząco wpływa na możliwość zakupu nieruchomości na kredyt. Przy wspólnocie majątkowej małżonkowie mogą bowiem starać się o kredyt hipoteczny wyłącznie razem. Oznacza to, że również zdolność kredytowa jest „wspólna” – bank oblicza ją na podstawie sytuacji finansowej obu osób.

Niestety, czasem ma to przykry skutek uboczny: jeśli jedno ze współmałżonków mało zarabia, ma długi albo złą historię kredytową w BIK, zdolność kredytowa obniża się i bank może nie udzielić kredytu, nawet jeśli druga osoba w parze zarabia dobrze. Problemu tego nie będą mieć osoby z rozdzielnością majątkową – tu zarówno mąż, jak i żona mogą w pojedynkę wnioskować o kredyt.

Osoba, która odkryje, że wzięła ślub z dłużnikiem, a ma z nim wspólność majątkową, jest na ogół przerażona. Warto jednak wiedzieć, że również po ślubie można ustanowić rozdzielność majątkową. Co więcej, da się to zrobić nawet bez zgody współmałżonka.

Rozdzielność majątkową można ustanowić w dowolnym momencie. Może być ona dobrowolna lub przymusowa. Jeśli chodzi o dobrowolną rozdzielność majątkową, sprawa jest prosta – małżonkowie udają się do notariusza i tam podpisują dokument, w którym dzielą się wspólnym majątkiem. Oczywiście wizytę w kancelarii notarialnej warto poprzedzić ustaleniem, kto otrzyma jakie składniki majątku. Koszt podpisania intercyzy to – w zależności od wartości majątku – od 100 zł do kilkunastu tysięcy zł.

Może się jednak zdarzyć, że jedno ze współmałżonków nie zgadza się na takie rozwiązanie. Wówczas druga osoba może żądać przed sądem ustanowienia przymusowej rozdzielności majątkowej. Sąd zrobi to, jeśli wystąpiły ważne powody – za takie uznaje się m.in. trwonienie wspólnego majątku przez jedno ze współmałżonków albo faktyczną separację między nimi. Co istotne, do ustanowienia przymusowej rozdzielności nie jest wymagana zgoda obu stron. Po zakończeniu postępowania sądowego majątki obu osób na powrót stają się osobne. W wyjątkowych przypadkach sąd może nawet ustanowić rozdzielność z datą wsteczną, tj. obowiązującą od daty wcześniejszej niż data wyroku w tej sprawie.