Świadczenia na dziecko. Porównaj różne formy wsparcia i zasady ich przyznawania

Rodzice opiekujący się dziećmi mogą starać się o różne formy wsparcia ze strony państwa. Zasiłek opiekuńczy i 500 plus to tylko niektóre z nich. Przypominamy zasady wypłaty najważniejszych świadczeń, zasiłków i dodatków, które przysługują rodzicom oraz opiekunom.

Od 1 stycznia 2022 r. rodzice mogą starać się o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy, czyli tzw. 12 000 zł na dziecko. Świadczenie przysługuje na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie, które ukończyło 12. miesiąc życia, aż do ukończenia przez nie 36. miesiąca życia. Do pomocy są także uprawnieni rodzice, którzy przyjęli dziecko na wychowanie i ubiegają się o jego adopcję w sądzie.

Rodzice i opiekunowie mają do wyboru dwie formy wypłaty wsparcia. W zależności od potrzeb można wnioskować o:

• wypłaty po 500 zł przez dwa lata,
• wypłaty po 1000 zł przez rok.

Wnioski o Rodzinny Kapitał Rodzinny, podobnie jak o inne tego typu świadczenia, można składać drogą elektroniczną przez:

• platformę PUE ZUS,
• portal Empatia,
• bankowość elektroniczną.

Wnioski będzie obsługiwał i rozpatrywał Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Rodzice są uprawnieni do licznych świadczeń rodzinnych. Sposób nabywania do nich prawa reguluje ustawa z dn. 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Wśród świadczeń rodzinnych należy wymienić:

• dodatek z tytułu urodzenia dziecka (becikowe),

• świadczenie rodzicielskie (tzw. kosiniakowe),

• dodatek wypłacany na urlopie wychowawczym,

• dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka,

• świadczenie wychowawcze (500 plus).

  Warto także wymienić inne zapomogi:

• zasiłek rodzinny (co ważne, aby rodzic samotnie wychowujący dziecko otrzymał zasiłek rodzinny, należy ustalić alimenty na dziecko od drugiego rodzica),

• dodatek do zasiłku rodzinnego,

• świadczenia opiekuńcze (zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy).

Tzw. becikowe to jednorazowe świadczenie w kwocie 1000 zł, które można dostać po urodzeniu dziecka. Becikowe przysługuje jedynie osobom spełniającym odpowiednie kryterium dochodowe oraz gdy kobieta znajdowała się pod opieką medyczną nie później niż od 10. tygodnia ciąży do dnia porodu. Na każde dziecko urodzone przy jednym porodzie lub adoptowane można uzyskać oddzielne becikowe.

Aby świadczenie zostało wypłacone, dochód netto na osobę w rodzinie nie może wynieść więcej niż 1922 zł netto. Ponadto kobieta powinna dysponować zaświadczeniem wystawionym przez lekarza lub położną o pozostawaniu pod opieką lekarza (nie dotyczy to prawnych lub faktycznych opiekunów dziecka ani osób, które przysposobiły dziecko). 

Wniosek o becikowe trzeba złożyć w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka (w przypadku opieki prawnej, opieki faktycznej lub dziecka przysposobionego wniosek składa się w terminie 12 miesięcy od dnia objęcia dziecka opieką albo przysposobienia, nie później niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia). 

Tzw. kosiniakowe to świadczenie rodzicielskie przysługujące rodzicom, którzy nie są uprawnieni do stałych, comiesięcznych świadczeń z tytułu urodzenia dziecka. Może je otrzymać rodzic, który nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego ani uposażenia macierzyńskiego (np. osoba bezrobotna, nawet niezarejestrowana w urzędzie pracy, osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej, studentka, rolniczka czy osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą).

Kosiniakowe przysługuje w kwocie 1000 zł miesięcznie, licząc od dnia porodu, przysposobienia lub objęcia dziecka opieką. Długość wypłaty świadczenia jest uzależniona od liczby dzieci, które przyszły na świat. Kosiniakowe będzie wypłacane:

• przez 52 tygodnie w przypadku urodzenia jednego dziecka,
• przez 65 tygodni w przypadku bliźniąt,
• przez 67 tygodni na trojaczki,
• przez 69 tygodni na czworaczki,
• przez 71 tygodnie na pięcioraczki.

O świadczenie rodzicielskie mogą ubiegać się: matka, a w określonych przypadkach również ojciec dziecka, opiekun faktyczny dziecka, z pewnymi wyjątkami rodzina zastępcza, a także osoba, która przysposobiła dziecko. W przypadku opiekuna faktycznego, rodziny zastępczej i osoby, która przysposobiła dziecko, kosiniakowe przysługuje na dziecko do ukończenia przez nie 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do ukończenia 10. roku życia.

Wniosek o kosiniakowe należy złożyć w ciągu 3 miesięcy od dnia narodzin dziecka, a w przypadku dziecka  przysposobionego – w ciągu miesiąca od objęcia dziecka opieką. Nazwa świadczenia pochodzi od nazwiska byłego ministra pracy, Władysława Kosiniaka-Kamysza.

Zasiłek rodzinny przysługuje na dzieci o niskich dochodach. O przyznaniu świadczenia decyduje kryterium dochodowe. Zasiłek zostanie wypłacony, jeżeli miesięczny dochód na jedną osobę w rodzinie nie przekracza 674 zł netto, a w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym – 764 zł netto. Do kryterium dochodowego nie wlicza się świadczenia wychowawczego, czyli 500 plus.

Zasiłek rodzinny wynosi:

• 95 zł miesięcznie na dziecko w wieku do ukończenia 5. roku życia,
• 124 zł miesięcznie na dziecko w wieku powyżej 5. roku życia do ukończenia 18. roku życia,
• 135 zł miesięcznie na dziecko w wieku powyżej 18. roku życia do ukończenia 24. roku życia.

Zasiłek rodzinny przyznawany jest na okres od 1 listopada do 31 października następnego roku kalendarzowego.

Wnioski na nowy okres zasiłkowy można składać od 1 sierpnia, a w przypadku wniosków składanych drogą elektroniczną od 1 lipca danego roku.

Ten dodatek, nazywany również dodatkiem wychowawczym lub zasiłkiem wychowawczym, wynosi 400 zł miesięcznie. Może się o niego ubiegać osoba, której przyznano zasiłek rodzinny. Dodatek jest wypłacany maksymalnie przez:

• 24 miesiące kalendarzowe (2 lata),
• 36 miesięcy kalendarzowych (3 lata), jeżeli opieka jest sprawowana nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu,
• 72 miesiące kalendarzowe (6 lat), jeżeli dziecko ma orzeczenie o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem na urlopie wychowawczym nie otrzyma kobieta, która przed przejściem na urlop wychowawczy pracowała krócej niż 6 miesięcy na podstawie umowy o pracę, kontynuuje zatrudnienie lub podjęła inną pracę zarobkową, co uniemożliwia jej sprawowanie opieki nad dzieckiem podczas urlopu wychowawczego, dziecko zostało umieszczone w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym i korzystało z tej opieki dłużej niż 5 tygodni (z wyjątkiem zakładu opieki zdrowotnej) oraz w innych przypadkach, gdy opieka została przerwana. 

Dodatek przysługuje samotnie wychowującym dziecko: matce lub ojcowi, opiekunowi faktycznemu dziecka lub opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ: drugi rodzic nie żyje, jest nieznany lub powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone. Zgodnie z przepisami, za osobę samotnie wychowującą dziecko uznaje się: pannę, kawalera, wdowę, wdowca, osobę pozostającą w separacji orzeczonej prawomocnym wyrokiem sądu lub osobę rozwiedzioną, która nie wychowuje wspólnie dziecka z jego rodzicem.

Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka wynosi 193 zł miesięcznie na dziecko, ale nie więcej niż 386 zł na wszystkie dzieci.
W przypadku dodatku na dziecko z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, przysługująca kwota jest wyższa o 80 zł na dziecko, ale nie o więcej niż o 160 zł na wszystkie dzieci.

Obok zasiłku opiekuńczego jednym z najpopularniejszych wśród rodziców świadczeń jest świadczenie wychowawcze przyznawane w ramach programu Rodzina 500 plus.

W ramach programu Rodzina 500 plus wypłacane są nieopodatkowane świadczenia wychowawcze w wysokości 500 zł miesięcznie. Prawo do świadczenia 500 plus mają także osoby żyjące w konkubinacie lub w rodzinach patchworkowych (rodzinach zakładanych ponownie przez jednego lub oboje rodziców po rozwodzie lub owdowieniu).

1 czerwca 2021 r. rozpoczął się nowy okres świadczeniowy 2021/2022, który trwa do 31 maja 2022 roku. Od 1 stycznia br. wnioski o 500 plus można przesyłać wyłącznie drogą elektroniczną: przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, bankowość elektroniczną i portal Emp@tia. Informacje i decyzje w sprawie postępowań dotyczących świadczenia wychowawczego są przekazywane za pośrednictwem platformy PUE ZUS. Rodzice otrzymują powiadomienie o nowej wiadomości na maila lub w SMS-ie.

Świadczenie wychowawcze przysługuje w wysokości 500 zł miesięcznie na dziecko.

Wnioski o 500 plus na okres świadczeniowy od 1 czerwca 2022 r. do 31 maja 2023 r. można składać od 1 lutego 2022 roku. Ponadto od 1 stycznia 2022 r. ZUS przyjmuje wnioski na nowonarodzone dzieci.

Jeżeli dziecko urodzi się albo ukończy 18 lat w trakcie miesiąca świadczeniowego, za ten miesiąc ZUS wypłaci świadczenie w niższej wysokości.

Program obowiązuje od 1 kwietnia 2016 roku, a od 1 lipca 2019 r. świadczenie wychowawcze przysługuje na każde dziecko do 18. roku życia, również na pierwsze dziecko. Dodatkowo o zapomogę mogą ubiegać się rodzice samotnie wychowujący dzieci (prawo do świadczenia nabywa się po ustaleniu świadczenia alimentacyjnego od drugiego rodzica).

Zasiłek macierzyński to świadczenie, które może pobierać matka lub ojciec na urlopie macierzyńskim, ojcowskim bądź rodzicielskim. Świadczenie przysługuje matce nawet wówczas, gdy jej umowa o pracę wygasła w dniu porodu lub zlikwidowano jej stanowisko pracy, a także gdy urodziła dziecko, będąc na urlopie wychowawczym lub przebywając na urlopie zdrowotnym i pobierając zasiłek chorobowy.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego mają ubezpieczeni rodzice oraz kobiety, które samodzielnie opłacały składki na ubezpieczenie chorobowe. Na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopie ojcowskim zasiłek macierzyński wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Na urlopie rodzicielskim taka kwota zasiłku przysługuje przez:

• 6 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
• 8 tygodni – w przypadku urodzenia przy jednym porodzie dwojga lub więcej dzieci oraz w przypadku równoczesnego przyjęcia na wychowanie dwojga lub więcej dzieci,
• 3 tygodnie – w przypadku przyjęcia na wychowanie dziecka, gdy ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w minimalnym wymiarze 9 tygodni.

Po upływie tych okresów zasiłek macierzyński stanowi 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

– Zasiłek macierzyński za okresy wszystkich wymienionych wyżej urlopów przysługuje w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, a więc w wysokości „uśrednionej”, ale pod warunkiem, że pracownica nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie (albo po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza), złoży pisemny wniosek o udzielenie po urlopie macierzyńskim albo urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze – przypomina ZUS.

O ten rodzaj świadczenia mogą ubiegać się ubezpieczeni rodzice zdrowych dzieci, które nie mają jeszcze 8 lat oraz rodzice dzieci niepełnosprawnych, które nie uzyskały pełnoletności, jeżeli rodzice muszą pozostać w domu w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Do zasiłku opiekuńczego uprawnieni są:

• rodzice,
• rodzice adopcyjni,
• rodzice zastępczy,
• opiekunowie prawni,
• osoby wychowujące i utrzymujące dzieci, które nie są ich biologicznymi dziećmi.

Aby zasiłek opiekuńczy został przyznany, trzeba posiadać ubezpieczenie chorobowe z tytułu:

• umowy o pracę,
• umowy zlecenie lub innej umowy o świadczenie usług (np. umowy uaktywniającej),
• umowy agencyjnej,
• umowy współpracy ze zleceniobiorcą,
• umowy nakładczej,
• działalności pozarolniczej lub współpracy z osobą prowadzącą działalność pozarolniczą,
• członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych,
• bycia osobą duchowną.

O zasiłek opiekuńczy można starać się w wielu sytuacjach, np. gdy niespodziewanie zamknięto żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkołę, zachorowała niania zatrudniona na podstawie umowy uaktywniającej, zachorował dzienny opiekun dziecka czy inspektor sanitarny podejrzewa u dziecka chorobę zakaźną.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje nie dłużej niż przez 60 dni w roku kalendarzowym (maksymalnie 30 dni w roku kalendarzowym w przypadku opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 8 do 18 lat). Okres pobierania zasiłku opiekuńczego nie ma wpływu na prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego, które doraźnie może przyznać rząd.

W ramach programu „Dobry Start” rodzice lub opiekunowie mogą otrzymać jednorazowe wsparcie na dziecko uczące się w szkole i rozpoczynające rok szkolny. Świadczenie przysługuje bez względu na dochód na uczniów do 20. roku życia (w przypadku niepełnosprawnych, uczących się dzieci do 24. roku życia). Program „Dobry Start” nie obejmuje dzieci uczęszczających do przedszkola lub do zerówki (będących w trakcie rocznego przygotowania przedszkolnego w przedszkolu lub szkole) ani studentów.

Świadczenie „Dobry Start” przyznaje i wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wnioski o 300 plus można składać od 1 lipca do 30 listopada przez PUE ZUS, portal Emp@tia lub bankowość elektroniczną.

Do 300 plus uprawnieni są:

• matka lub ojciec,
• opiekun prawny dziecka,
• opiekun faktyczny dziecka (osoba sprawująca faktyczną opiekę nad dzieckiem, która wystąpiła do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka).

Karta Dużej Rodziny to system zniżek i innych benefitów dla rodzin 3+ (z minimum trójką dzieci). Z rabatów na KRD można korzystać zarówno w instytucjach publicznych, jak i w prywatnych firmach. Kartę Dużej Rodziny akceptują m.in.:

• sklepy z branży spożywczej,
• stacje benzynowe,
• banki,
• ośrodki rekreacyjne.

Aby założyć Kartę Dużej Rodziny, należy złożyć wniosek o jej wydanie w gminie odpowiadającej miejscu zamieszkania lub elektronicznie, za pośrednictwem platformy Emp@tia (przez stronę empatia.mpips.gov.pl).

W ramach rządowego programu od 1 kwietnia 2022 r. można starać się o dofinansowanie pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Można otrzymać maksymalnie 400 zł miesięcznie, ale nie więcej niż równowartość faktycznej opłaty ponoszonej przez rodziców w danym miesiącu za pobyt dziecka w placówce.

Aby otrzymać dopłatę, nie trzeba spełniać kryterium dochodowego. Środki z ZUS trafią bezpośrednio do placówki zajmującej się dzieckiem. Wsparcie nie będzie przysługiwało, jeżeli rodzice korzystają z rodzinnego kapitału opiekuńczego (RKO).

Wniosek o dofinansowanie można złożyć elektronicznie, wysyłając go do ZUS. Pomoc przysługuje na pierwsze i jedyne dziecko, ale także na drugie lub kolejne dziecko w rodzinie za okresy uczęszczania do żłobka, klubu dziecięcego lub dziennego opiekuna przed ukończeniem przez dziecko 12. miesiąca życia.

Dziecko do lat 3 można posłać do publicznego żłobka lub klubu dziecięcego. Jeżeli instytucje te są nieczynne, rodzicom przysługuje zasiłek opiekuńczy lub dodatkowy zasiłek opiekuńczy.

Opiekę nad dzieckiem można powierzyć opiekunowi dziennemu bądź niani. Taka forma opieki nad maluchem przysługuje do zakończenia roku szkolnego, w którym dziecko ukończy 3. rok życia, a jeżeli objęcie dziecka wychowaniem przedszkolnym jest niemożliwe lub utrudnione – do ukończenia 4. roku życia. O wsparcie można starać się na dziecko, które ukończyło 20 tygodni, niezależnie od sytuacji finansowej czy życiowej rodziny. Prawo do dofinansowania mają pracujący rodzice, którzy nie są na urlopie macierzyńskim, ojcowskim, ani wychowawczym.

Aby dostać dofinansowanie, należy zatrudnić nianię i podpisać z nią umowę o świadczenie usług, tzw. umowę uaktywniającą. Umowę można podpisać z babcią, dziadkiem lub innym dorosłym krewnym. Dofinansowanie obejmuje składki obliczone od wynagrodzenia niani, nieprzekraczającego kwoty 50 proc. minimalnego wynagrodzenia.

Żłobek zapewnia opiekę nad dziećmi, a posłanie dziecka do żłobka może umożliwić rodzicom pogodzenie życia zawodowego z obowiązkami rodzicielskimi.

Klub dziecięcy także pełni funkcję opiekuńczą, a dodatkowo – wychowawczą i edukacyjną, zapewniając dziecku wychowanie poprzez zabawę oraz naukę nowych doświadczeń i umiejętności.

Opiekun dzienny pełni funkcję opiekuńczą i podobnie jak żłobek ma ułatwić rodzicom łączenie życia zawodowego z obowiązkami rodzinnymi.

Niania sprawuje indywidualną opiekę nad dzieckiem lub rodzeństwem w warunkach domowych, co jest dobre dla rozwoju psychofizycznego dziecka.

Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem przysługuje samotnym rodzicom, którzy:
zarejestrowali się w urzędzie pracy jako bezrobotni i wychowują co najmniej jedno dziecko do lat sześciu (lub dziecko niepełnosprawne do lat siedmiu) lub opiekują się osobą zależną i podejmują zatrudnienie albo inną pracę zarobkową lub zostały skierowane na staż, przygotowanie zawodowe dorosłych lub szkolenie. Ich miesięczne przychody nie mogą przekroczyć minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W przypadku podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej refundację można otrzymać na okres do 6 miesięcy, a osoba skierowana na staż, przygotowanie zawodowe dorosłych lub szkolenie może liczyć na zwrot kosztów przez cały okres ich odbywania.

W przypadku dziecka z niepełnosprawnością można ubiegać się świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy lub świadczenie pielęgnacyjne. Zasiłek pielęgnacyjny może zostać przyznany w kwocie 215,84 zł. Jeżeli wnioskodawca nie może pracować ze względu na opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem, ma możliwość otrzymania specjalnego zasiłku opiekuńczego w kwocie 620 zł miesięcznie (pod warunkiem, że dochód na jedną osobę w rodzinie osoby sprawującej opiekę w okresie świadczeniowym, trwającym od 1 listopada 2021 r. do 31 października 2022 r. nie przekroczy 764 zł na osobę). Od 1 stycznia 2022 r. świadczenie pielęgnacyjne dla rodzica, który zrezygnował z pracy, aby opiekować się niepełnosprawnym dzieckiem, wynosi 2119 zł miesięcznie. Wnioski o świadczenia opiekuńcze składa się w urzędach gminy lub miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania.

Sposób nabywania praw do świadczeń z funduszu alimentacyjnego reguluje ustawa z dn. 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. O wsparcie mogą ubiegać się osoby z zasądzonymi alimentami, które ich nie otrzymują ze względu na problemy z egzekucją należności. (Dziecko musi mieć prawo do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd.) Dodatkowo, aby świadczenie z funduszu alimentacyjnego zostało przyznane, należy spełnić odpowiednie kryteria wymienione w ustawie, m.in. kryterium dochodowe.

Wysokość świadczenia od 1 października 2021 do 30 września 2022 może stanowić równowartość bieżąco ustalonych alimentów, ale nie może przekroczyć kwoty 500 zł miesięcznie. Do świadczenia z funduszu alimentacyjnego uprawnione są osoby, w przypadku których dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 900 zł miesięcznie.

Rodzina, która boryka się z trudnościami związanymi z opieką i wychowaniem dziecka, może ubiegać się o wsparcie przyznawane przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Pomocy udzielają:

• instytucje i podmioty działające na rzecz dziecka i rodziny,
• placówki wsparcia dziennego,
• rodziny wspierające.

Między innymi rodzinie może pomagać asystent rodziny, który ma za zadanie „aktywizować i motywować osobę lub rodzinę do działania, w celu przezwyciężenia trudnej sytuacji” (patrz Izabela Krasiejko, „Asystentura rodziny. Rekomendacje metodyczne i organizacyjne”, Warszawa 2006, MRPiPS).

Jeżeli rodzice nie są w stanie samodzielnie sprawować opieki nad dzieckiem, np. ze względu na ciężki stan zdrowia, można czasowo ustalić pieczę zastępczą. Kwestie związane z opieką zastępczą zostały określone w ustawie z dn. 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Zgodnie z treścią ustawy z dn. 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej osoba, która uzyskała pełnoletność, może usamodzielnić się i opuścić pieczę zastępczą – w takim przypadku przysługuje jej pomoc w usamodzielnieniu. Wychowanek może także pozostać w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka, placówce opiekuńczo-wychowawczej lub regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej nie dłużej niż do 25. roku życia pod warunkiem, że będzie pobierać naukę.

Osobę małoletnią można dla jej dobra przysposobić, czyli adoptować. Adopcja (inaczej przysposobienie) polega na uznaniu dziecka innych rodziców, z którym nie ma się więzi biologicznej, za własne. Dziecko może zostać zgłoszone do adopcji przez:

• rodziców,
• podmiot leczniczy,
• organizatora rodzinnej pieczy zastępczej,
• dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej,
• dyrektora regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej,
• dyrektora interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego,
• inną instytucję lub osobę.

Ulgę na dziecko rodzice podatnicy mogą odliczyć w PIT. W 2022 r. ulga na dziecko wynosi: 1112,04 zł na pierwsze i drugie dziecko (to daje 92,67 zł miesięcznie), 2000,04 zł na trzecie dziecko (to daje 166,67 zł miesięcznie) oraz 2700 zł na czwarte dziecko (to daje 225,00 zł miesięcznie). Osoby samotnie wychowujące dziecko mogą skorzystać z ryczałtowej, stałej i dodatkowej ulgi w kwocie 1500 zł.

Osoby korzystające z ulgi na dziecko obowiązują limity dochodowe (112 000 zł dla rodziców pozostających przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim lub samotnie wychowujących dziecko, 56 000 zł dla osób niebędących w związku małżeńskich lub pozostających w nim przez niepełny rok). Jeżeli rodzice rozliczają się wspólnie, nie muszą dzielić ulgi między siebie.

Z ulgi na dziecko mogą skorzystać pary, ale także: rozwiedzeni rodzice, pary w separacji oraz po rozpadzie nieformalnego związku, posiadające wspólne dzieci - mają prawo podzielić ulgę między sobą zgodnie z ustalonymi przez siebie proporcjami. Nie zawsze jednak obie strony potrafią dojść między sobą do porozumienia. Od 1 stycznia 2022 r. w sytuacjach spornych, jeżeli rodzice mieszkają z dzieckiem lub wykonują opiekę naprzemienną, a każde z nich wystąpiło o pełną kwotę ulgi, Urząd Skarbowy podzieli ulgę w równych proporcjach pomiędzy rodziców.

Ulga nie przysługuje rodzicom, którzy nie wykonują faktycznej opieki nad dzieckiem, chociaż posiadają prawa rodzicielskie (czynne wychowywanie dziecka, opieka naprzemienna). W takim przypadku ulga zostanie przyznana w pełnej kwocie rodzicowi lub opiekunowi, który mieszka z dzieckiem i je wychowuje. Aby otrzymać ulgę, trzeba posiadać władzę rodzicielską i faktyczne ją wykonywać, czyli wychowywać dziecko i sprawować pieczę nad jego majątkiem. Do ulgi nie uprawnia utrzymywanie sporadycznych kontaktów z dzieckiem czy płacenie alimentów.

Z ulgi na dziecko nie mogą skorzystać również osoby zarabiające płacę minimalną, ponieważ za sprawą Polskiego Ładu kwota wolna od podatku wzrosła do 30 tys. zł rocznie, a najubożsi podatnicy odprowadzają niższe składki. Wartość składek ZUS powinna być równa lub wyższa od ulgi prorodzinnej, aby ta w ogóle przysługiwała.

Ponadto samotni rodzice nie mogą już rozliczać się z urzędem skarbowym wspólnie z dzieckiem. Zamiast tego rodzicom zarabiającym powyżej 30 000 zł rocznie przysługuje ulga na dziecko w kwocie 1500 złotych.