Związek partnerski a małżeństwo – przepis na długi i udany związek partnerski. Odpowiadamy na pytanie, jak powinien wyglądać związek?

Związek partnerski rozpatrywać można na dwóch płaszczyznach. Pierwsza z nich, nieformalna, dotyczy relacji, jakie panują w danym związku, niezależnie od tego, czy jest on prawnie usankcjonowany, czy też nie. Druga związana jest z regulacjami prawnymi dotyczącymi par nie zawierających małżeństwa, bez względu na to, jakie w rzeczywistości relacje panują między partnerami.

Niezależnie czy jesteście małżeństwem, rejestrowanym związkiem partnerskim (Polska nie uznaje takich związków) czy nieformalnie ze sobą żyjecie pod jednym dachem powinniście wspólnie dzielić ze sobą radości, troski i smutki. Jednak to nie wszystko.

Na czym polega związek partnerski? Czym jest, a czym na pewno nie? Jak powinien wyglądać związek partnerski, i dlaczego to właśnie taki model relacji daje największe szanse na przetrwanie i szczęśliwe bycie razem? Żeby odpowiedzieć na te pytania wyczerpująco, należy najpierw znaleźć odpowiedź na pytanie na czym polega związek w ogóle? Każda relacja, nie tylko ta między partnerami, ale również między rodzicami i dziećmi, rodzeństwem czy przyjaciółmi, żeby była trwała i zdrowa, musi opierać się na tych samych regułach, jakie gwarantują każdej jednostce powszechnie uznawane prawa człowieka.

Wśród nich, w kontekście partnerstwa w relacji, najważniejsze wydają się być elementarne zasady takie jak prawo do życia i decydowania o nim, prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania, prawo do głoszenia swoich poglądów i opinii oraz zakaz poniżającego lub nieludzkiego traktowania. Jednak mimo że wartości te z całą pewnością są dla związku partnerskiego fundamentalne, stanowią jedynie bazę, na której zbudowana jest tego rodzaju relacja.

Relacja, która na początku wydaje się idealna, wcale nie musi okazać się tą, w której panują partnerskie zasady. Analogicznie związek, w którym z pozoru brakuje emocjonalnego zaangażowania, w rzeczywistości jest trwały, udany i partnerski. Jak więc rozpoznać, czy więź łącząca nas z ukochaną czy ukochanym stanowi relację prawdziwie partnerską, czy jedynie wydaje się taką być? Trzeba zdobyć się na absolutną szczerość wobec samego siebie i odpowiedzieć wyczerpująco i zgodnie z prawdą na kilka zaledwie pytań. Mimo że zadanie wydaje się proste, warto jednak mieć świadomość, że trwając w stanie zakochania mamy tendencję do idealizowania partnera i jeśli udzielając odpowiedzi czujemy jednak dyskomfort, albo nie potrafimy zająć jednoznacznego stanowiska, być może warto zasięgnąć porady specjalisty, który pomoże nam dotrzeć do prawdy i realnej oceny naszej sytuacji.

Jakie więc ostatecznie cechy świadczą o tym, że jesteśmy w związku partnerskim?

• Bycie w związku po porostu sobą. W relacji destrukcyjnej partnerzy czują się niedowartościowani, zestresowani, pod ciągłą, choć często nieokreśloną presją. W relacji zdrowej nie obawiają się wyrażać własnego zdania a różnice pomiędzy partnerami nie stanowią źródła bezustannej krytyki.
• Poczucie docenienia, ale nie wykorzystywania. Obojętność partnera wobec naszych działań nie świadczy o dobrej jakości związku. Podobnie jak nadmierne obciążenie jego żądaniami i zadaniami do wykonania, niezależnie od uzasadnienia, którym popiera własne oczekiwania. W związku partnerskim mamy poczucie, że nasze starania są doceniane, ale nie, że jesteśmy wykorzystywani, a nierównowaga pomiędzy naszym wysiłkiem a wysiłkiem partnera w budowanie wspólnego dobra jest oczywista.
• Wzajemne uszanowanie prywatności partnera. Partner, który próbuje ograniczyć nasze kontakty z dotychczasowymi przyjaciółmi, kwestionuje każdą nowo zawartą znajomość i krytykuje każdą wypowiedź kierowaną do osób trzecich, z pewnością nie szanuje naszego prawa do odrębności i własnych poglądów. Będąc w związku nie możemy oczywiście wychodzić co wieczór z kumplami na piwo nie licząc się kompletnie z partnerką czy spędzać całe popołudnia na shoppingu z przyjaciółkami zarzucając ukochanemu brak tolerancji, jednak jeśli proporcje czasu dzielonego między obowiązki, wspólne przebywanie z partnerem oraz znajomych są zdrowe, a partner kwestionuje nasze prawo do prywatności, powinno nas to zaalarmować.
• Poczucie, że nasze potrzeby są zaspokajane. Związek partnerski gwarantuje zapewnienie możliwości realizacji potrzeby akceptacji i uznania, a także potrzeb seksualnych, poczucia zrozumienia i bezpieczeństwa każdej ze stron. Dzielenie się odpowiedzialnością i wspólne stawianie czoła przeciwnościom. Kiedy w związku partnerskim pojawiają się problemy, partnerzy mierzą się z nimi wspólnie, nie przerzucają winy na siebie wzajemnie. Potrafią przyznać się przed sobą do błędów i nie wykorzystują porażek partnera jako argumentów dla osiągnięcia własnych celów.
• Umiejętność prowadzenia dialogu. W związku partnerskim wzajemna komunikacja jest efektywna. Po pierwsze, artykułowane prośby są spełniane, lub przynajmniej dyskutowane, a nie zbywane milczeniem. Po drugie, przedstawiając swój pogląd lub problem partnerowi mamy pewność, że ukochana czy ukochany nie będzie nas oceniać, lecz wysłucha i zrozumie, oraz jeśli będzie to możliwe, także pomoże w znalezieniu rozwiązania.
• Wzajemna sympatia. Lubimy spędzać czas z partnerem, niezależnie od tego, czy przeżywamy właśnie fascynującą przygodę, czy robimy wiosenne porządki w garażu. Czujemy się ze sobą dobrze, a wspólne chwile dają nam wzajemnie energię i radość.
• Właściwy stosunek do pracy. Cenimy się wzajemnie za to, jakimi jesteśmy osobami, a nie za wysokość pensji czy prestiż zajmowanego stanowiska. W związku partnerskim praca jest zadaniem do wykonania, ważnym, ponieważ wiąże się z zapewnieniem stabilizacji i zaspokojeniem podstawowych potrzeb, ale jednak tylko zadaniem i to jednym z wielu.

Wiedząc, jakie cechy powinien posiadać związek partnerski, dla uzyskania pełnego jego obrazu, musimy uświadomić sobie również, czego w nim absolutnie być nie powinno.

Kontrola w związku dwojga dorosłych ludzi sieje spustoszenie. Wymaganie od partnera, żeby mówił gdzie był i co robił w pracy, na spotkaniu z kolegami i w delegacji, dyktowanie mu, co ma robić i jak ma żyć, to przejaw niezwykle niepokojący. Kontrola utożsamiana jest przez psychologów ze słabością. Kontrolujący nie ma wewnętrznej mocy, zwykle sam jest sfrustrowany i bezsilny a co gorsza, nieświadomy, że jego uciążliwe i podejrzliwe, pełne nacisków działanie odpycha partnera. Im większy napór kontrolującego, tym bardziej kontrolowany chce uciec. Potrzeba kontroli maskuje lęk przed przeżyciem bólu emocjonalnego, obawę przed samotnością lub przekonanie o tym, że osoba kontrolująca nie jest warta akceptacji i miłości. To dlatego kontrolujący tyranizują, osłabiają i poniżają partnerów. Ktoś, kto jest złamany i zależny nie stanowi zagrożenia, nie stanie się przyczyną bólu emocjonalnego. Niestety, taki schemat jest destrukcyjny i jeśli zauważymy działania kontrolujące u siebie, zaprzestańmy ich, zanim będzie za późno. Z kolei widząc kontrolera w partnerze – nie pozwólmy na takie zachowania sprzeciwiając się im stanowczo i kategorycznie.

Rywalizacja między partnerami niszczy związek, jest zabójcą bliskości. Jak mówi o sobie autorka bestselleru „Żona uległa”, Laura Doyle

„Przez lata byłam prawdziwą sekutnicą. Wszystko kontrolowałam. Mówiłam partnerowi, jak ma wkładać ubranie do pralki i oczywiście sprawdzałam, czy robi to dobrze. Ingerowałam w to, jak się ubiera, odżywia i z kim się przyjaźni”. Jej słowa potwierdza partner Laury komentując „Czułem się w tym związku jak roślina doniczkowa”.

Jeśli więc rywalizujemy z partnerem, zamiast współpracować, pozbądźmy się tego paskudnego nawyku. Ciągłe konfrontowanie własnych osiągnięć z sukcesami partnera, a jeśli te drugie są większe niż nasze, kontrolowanie partnera, udowadnianie na każdym kroku własnego perfekcjonizmu, wiedzy i umiejętności przy jednoczesnym zaniżaniu jego wartości, niszczy każdą relację. Związek to nie wojna i warto pozbyć się władzy i dominacji na korzyść bliskości. Prawdziwe partnerstwo w tym kontekście to świadomość umiejętności samodzielnego życia przy jednoczesnej akceptacji własnego wyboru partnera. Warto docenić partnera, zamiast z nim walczyć i zaakceptować jego wady jak swoje własne.

Brak zaufania może wynikać z osobowości partnera lub pojawić się nagle, pod wpływem zaistniałej gdzieś w środowisku sytuacji niezwiązanej z naszą relacją. Zaczyna się zwykle niewinnie od sprawdzenia skrzynki mailowej czy spisu połączeń w smartfonie. Przyczyną takiego postępowania jest chęć ochrony trwałości związku. Niestety, kontrolowanie, ciągłe wypytywanie, sprawdzanie partnera na każdym kroku i nieuzasadniona podejrzliwość nigdy nie przynoszą dobrych rezultatów a skutek działań tego rodzaju jest odwrotny do zamierzonego. W związku zaczyna panować atmosfera nieufności i podejrzliwości, co bardzo osłabia więź uczuciową i partnerskie relacje. Osoba podejrzewana czuje się osaczona i uwięziona. W końcu nie będzie chciała dłużej podporządkowywać się najczęściej nieuzasadnionym i przykrym działaniom i zacznie wyraźnie domagać się swoich praw lub kłamać, dzięki czemu nie będzie musiała tłumaczyć, że np. była na spotkaniu ze znajomymi a nie z kochanką czy kochankiem. W takiej sytuacji wzajemne zaufanie spada dramatycznie.

Definicja związku partnerskiego obejmuje nie tylko aspekty trudnej sztuki budowania relacji opartej na partnerstwie, ale również kwestie formalno-prawne regulujące status partnerów w odniesieniu do całości społeczeństwa. W tym kontekście, związki podzielić można na formalne i nieformalne. Te pierwsze rodzą pewne prawa i obowiązki wzajemne wobec partnerów, a także przywileje społeczne (np. możliwość wspólnego rozliczania dochodów). Związki nieformalne natomiast są wobec prawa neutralne – partnerzy nie mają wobec siebie żadnych obowiązków i nie mogą zgłaszać wzajemnych roszczeń w przypadku rozpadu związku, nie mają też żadnych przywilejów przysługujących partnerom będącym w związkach formalnych.

W Polsce jedyną formą związku rejestrowanego jest małżeństwo, a jego zawarcie określa się jako czynność prawną dwustronną zbliżoną do kategorii umów i rodzącą określone konsekwencje. Najważniejsze kwestie dotyczące współmałżonków reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy, który stanowi m. in., że małżonkowie mają równe prawa oraz obowiązki a poprzez zawarcie związku małżeńskiego zobowiązują się do: wspólnego pożycia, czyli łączności duchowej, gospodarczej i fizycznej. Jego przejawami są wspólne zamieszkanie, wzajemna lojalność, poszanowanie i wzajemne uwzględnienie interesów i potrzeb drugiej strony, wzajemnej pomocy materialnej i moralnej, wspieraniu poczynań oraz przezwyciężaniu trudności współmałżonka, współdziałania dla dobra rodziny, którą stanowią już sami współmałżonkowie od chwili zawarcia związku małżeńskiego. Współdziałanie takie przejawia się na przyczynianiu każdego z małżonków do zaspokojenia potrzeb rodziny, wspólnym wychowaniu małoletnich dzieci oraz współpracy we wspólnym gospodarstwie domowym, wspólnego rozstrzygania o istotnych sprawach rodziny.

W Polsce każdy związek partnerski niebędący małżeństwem jest związkiem nieformalnym, niezależnie od płci, wieku, stopnia powinowactwa itp.

Małżeństwo to obowiązki, ale również przywileje takie jak wspólność majątkowa (można ją oczywiście na wniosek współmałżonków znieść) i wynikająca z niej możliwość wspólnego rozliczania dochodu, dziedziczenie i wiele innych korzyści. Oczywiście pozostając w nieformalnym związku partnerskim można zabezpieczyć swoje interesy umowami współwłasności czy pełnomocnictwami, zyskując podobny rezultat, jak w przypadku małżeństwa.

W niektórych krajach można sformalizować swój związek bez konieczności zawierania małżeństwa jako tzw. rejestrowany związek partnerski. Różnice między poszczególnymi państwami są pod tym względem znaczne i ograniczając się jedynie do krajów Unii Europejskiej i tak rozbieżności są bardzo duże. Zacząć należy od tego, że część krajów UE w ogóle nie uznaje rejestrowanych związków partnerskich. Oprócz Polski należą do nich: Bułgaria, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja.

W części pozostałych krajów UE rejestrowane związki partnerskie są równoważne małżeństwu lub porównywalne z nim. Zwykle też kraje zezwalające na małżeństwa jednopłciowe, uznają również związki zarejestrowane zawarte przez osoby tej samej płci w innych krajach UE. Najczęściej też w krajach UE, które nie uznają małżeństw jednopłciowych, lecz wprowadziły jakąkolwiek postać związków rejestrowanych, związki takie zawarte legalnie za granicą zapewniają zwykle takie same prawa jak rejestrowany związek partnerski.

Co ustawa o związkach partnerskich mogłaby dać osobom homoseksualnym?