Polacy piją coraz więcej napojów alkoholowych. Od procentów nie stronią też kobiety

Jak dużo alkoholu piją Polacy w ciągu tygodnia? Statystycznie średnio każdy pijący mężczyzna w wieku 15+ lat wraz z alkoholem spożywa średnio 366 g etanolu, czyli pije ryzykownie według wszelkich norm – wynika z badania zrealizowanego przez stowarzyszenie Instytut Jagielloński w 2021. „Jest to równowartość 11 puszek piwa 0,5 l o zawartości alkoholu na poziomie 4,5% (lub 17 butelek 330 ml piwa), 350 ml wódki lub innego mocnego alkoholu 40-procentowego oraz trzy lampki po 100 ml wina 12-procentowego” – podkreśla organizacja.

Mniej piją kobiety. Statystycznie średnio każda pijąca kobieta w wieku 15+ lat tygodniowo dostarcza do organizmu 128 g etanolu, a więc pije ryzykownie według normy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i USA. Statystyczna Polka „wypija w ciągu tygodnia blisko 6 butelek piwa 330 ml (4,5% alkoholu), 120 ml wódki lub innego mocnego alkoholu 40-procentowego oraz lampkę 100 ml wina 12-procentowego”.

– Badania społeczne wskazują, że piwo pite jest przez 81% dorosłych Polaków w ilościach bardzo dużych, bardzo często i bez względu na dzień tygodnia. Przeciętna sytuacja picia trwa 2 godziny. Najczęściej pije się je w gronie do 3 osób, oglądając telewizję, relaksując się i podczas spotkań towarzyskich (84,5% okazji picia piwa) – alarmuje Instytut Jagielloński.

Organizacja przypomina, że spożycie alkoholu przez kobiety często stanowi pochodną stereotypów. – Najbardziej niebezpiecznym stereotypem jest twierdzenie, że np. wino pozytywnie wpływa na zdrowie ciężarnej kobiety i jej nienarodzonego dziecka, bowiem zawiera magnez, wapń i żelazo, które są potrzebne w ciąży oraz ma dobroczynny wpływ na serce i układ krążenia (Wójcik, 2020), a piwo poprawia pracę nerek ciężarnych – można przeczytać w publikacji pt. „Polska zalana piwem. Analiza ewolucji modelu spożycia alkoholu w Polsce – przyczyny i skutki. Raport”. Co więcej, badania wykazały, że aż 10% Polek akceptuje spożywanie alkoholu w ciąży. Wśród ciężarnych prym wiodły: piwo niskoalkoholowe, zwykłe piwo, czerwone wino i białe wino.

W 2019 r. 56% osób przebadanych przez CBOS zadeklarowało, że pije alkohol okazjonalnie, ale aż 8% respondentów przyznało się do częstego picia. W tym czasie alkohol spożywało 26,6 mln Polaków – 13 mln kobiet i 13,5 mln mężczyzn. Napoje alkoholowe przyjmowało aż 90% dorosłych mężczyzn i większość dorosłych kobiet (79%).

Różnią się natomiast okoliczności, w jakich pijemy. – Mężczyźni na ogół piją piwo w męskim gronie, natomiast kobiety albo w towarzystwie mieszanym, albo w grupie z przewagą kobiet – wskazano w publikacji CBOS.

Osobom, które dużo podróżują po Polsce, nie jest obcy widok „panów z piwkiem” stojących w parkach, przed sklepami spożywczymi czy na ulicy. Czy to oznacza, że problem alkoholizmu nie dotyczy kobiet? Niekoniecznie.

– Ostatni raz badanie poświęcone kulturze spożywania alkoholu i zwyczajom z nim związanym zrealizowaliśmy w 2010 roku. Od tego czasu znacząco zmienił się rynek napojów alkoholowych – z jednej strony na skutek pojawienia się wielu rodzajów piw smakowych, niskoprocentowych, a także bezalkoholowych, a z drugiej – z powodu dynamicznego wzrostu sprzedaży butelek o pojemności 100–200 ml z mocnym alkoholem – można przeczytać w publikacji CBOS z 2019 roku pt. „Konsumpcja alkoholu w Polsce”.

Tak zwane małpki nie tylko ułatwiają dyskretne i szybkie spożywanie alkoholu, ale też mogą stanowić zachętę do próbowania trunków o coraz to nowych smakach, kształtując tym samym przyszłe zwyczaje konsumenckie. Na rynku dostępny jest duży wybór alkoholi wysokoprocentowych w różnych wariantach smakowych, co może motywować Polaków do testowania nowych napojów. Co więcej, tzw. wódki smakowe mogą dawać złudzenie, że spożywa się napój o niższej zawartości alkoholu.

Zwyczaje Polaków związane ze spożyciem alkoholu nie są badane regularnie. Zagadnieniu temu przygląda się między innymi wspomniana już Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej. W swoim raporcie organizacja zauważyła, że kobiety znacznie częściej niż mężczyźni wstrzymują się od spożywania alkoholu.

– Kobiety dwa razy częściej niż mężczyźni w ogóle nie sięgają po alkohol: wśród mężczyzn odsetek abstynentów wynosi 10%, podczas gdy wśród kobiet 21%. Warto jednak dodać, że w 2010 roku prawie co trzecia kobieta deklarowała, że nigdy nie bierze alkoholu do ust (30%) – na przestrzeni lat spożycie alkoholu wśród kobiet rośnie – można przeczytać w publikacji CBOS.

Porównując dane z 2010 i 2019 r. da się zauważyć, że wśród najmłodszych konsumentów płeć przestaje odgrywać istotną rolę w zamiłowaniu do alkoholu. W 2010 r. w grupie wiekowej 18–24 lata aż 98% mężczyzn i tylko 79% kobiet deklarowało picie alkoholu, podczas gdy w 2019 r. było to 90% mężczyzn i 89% kobiet. Z kolei w grupie najczęściej spożywającej alkohol (w wieku od 25 do 34 lat) w 2010 r. sięgało po niego 83% mężczyzn i 91% kobiet, podczas gdy w 2019 r. takie decyzje podejmowało 95% mężczyzn i 93% kobiet.

Badanie wykazało również odmienne zróżnicowanie preferencji dotyczących rodzaju spożywanego alkoholu. – Większość mężczyzn najczęściej sięga po piwo (56%), natomiast wśród kobiet na pierwszym miejscu znajduje się wino (45%). Co ciekawe, alkohol wysokogatunkowy, np. koniak czy whisky, jest najchętniej wybierany przez 11% zarówno mężczyzn, jak i kobiet – można przeczytać w publikacji CBOS.

Aż 43% mężczyzn piło piwo przynajmniej raz w tygodniu, podczas gdy taką postawę prezentowało zaledwie 7% kobiet. Co ciekawe, aż 74% Polaków zadeklarowało, że najczęściej spożywa alkohol w mieszkaniu. Jednak picie należało do rzadkości wśród gospodyń domowych (przyznało się do niego zaledwie 5% badanych).

Z obliczeń Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA), dokonanych na podstawie danych GUS, wynika, że od 2001 r. w Polsce rośnie spożycie alkoholu na jednego mieszkańca – pijemy więcej piwa, ale i wyrobów spirytusowych. W 2001 r. jeden mieszkaniec Polski konsumował średnio 66,5 litrów piwa i 1,7 litra wyrobów spirytusowych (100% alkoholu). W 2020 r. konsumpcja wynosiła już 93,6 litrów piwa oraz 3,7 litra wyrobów spirytusowych (100% alkoholu).

Największe spożycie piwa odnotowano w 2018 r. (100,5 litra), od 2019 r. można było zaobserwować tendencję spadkową. Jeśli chodzi o wyroby spirytusowe, chwilowy spadek nastąpił w latach 2009–2010, w 2012 r. i 2014 r., ale w 2020 r. tendencja znowu była wzrostowa. W 2001 r. na jednego mieszkańca przypadało średnio 6,63 litra alkoholu, podczas gdy w 2020 r. było to już 9,62 litra. Skali spożycia alkoholu z podziałem na płeć nie bada natomiast GUS. „W zakresie opracowywanych przez nas danych o spożyciu alkoholu metodą bilansową nie posiadamy informacji, ile alkoholu spożywają kobiety, a ile mężczyźni” – poinformował nas Główny Urząd Statystyczny.