Co to jest separacja?
Niewiele osób wie, że separacja jest rozwiązaniem stosunkowo nowym w polskim prawodawstwie. Ustawowo wprowadzona została w roku 1999. Przed tą datą małżonkowie, których drogi rozeszły się, mogli zdecydować się wyłącznie na rozwód. Zgodnie z definicją prawną separacja polega na uchyleniu obowiązującej wspólnoty małżeńskiej, rozwód zaś jest trwałym rozwiązaniem małżeństwa orzekanym przez sąd na wniosek obojga lub jednego z małżonków. Warunkiem niezbędnym do uzyskania separacji jest uznanie, że między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia. W odróżnieniu od procedury rozwodowej, nie musi to być rozkład zupełny i trwały jednocześnie.
Podstawowa różnica między separacją a rozwodem polega na tym, że po orzeczeniu rozwodu byli małżonkowie mogą zawrzeć ponowne związki małżeńskie, separacja natomiast tylko uchyla wspólnotę, takich uprawnień zatem nie daje.
Warto podkreślić, że istnieją dwa warianty separacji: oficjalna i nieformalna. Aby móc mówić o separacji oficjalnej, niezbędne jest orzeczenie sądu w tej sprawie. Separacja nieformalna natomiast jest dobrowolnym ustaleniem pomiędzy małżonkami czasowego rozstania, które nie pociąga za sobą żadnych skutków prawnych.
Skutki separacji
Orzeczenie separacji uchyla wspólnotę małżeńską. W praktyce oznacza to przede wszystkim, że z małżonków zdjęty zostaje obowiązek pożycia, co znosi konieczność prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego.
Z prawnego punktu widzenia znacznie istotniejsze są jednak kwestie dotyczące własności i dziedziczenia. Separacja pociąga za sobą powstanie rozdzielności majątkowej: od tego momentu każde z małżonków dysponuje odrębną własnością i odpowiada za zarządzanie nią.
Dodatkowo, orzekając separację, sąd może również dokonać podziału dorobku wspólnego. Zmieniają się też zasady dziedziczenia w przypadku śmierci jednego z małżonków: ustaje dziedziczenie ustawowe i przepada prawo do zachowku.
Jeśli małżonkowie posiadają dzieci, sąd ustala jednocześnie zakres władzy rodzicielskiej oraz podział kosztów wynikających z opieki nad nimi.
Separacja a rozwód
Można zatem zastanawiać się, czym w praktyce separacja różni się od rozwodu i w jakich sytuacjach będzie lepszym wyborem.
Separacja jest rozwiązaniem stosowanym wówczas, kiedy istnieje jeszcze szansa na uratowanie związku. Uznaje się, że w prawidłowo funkcjonującym małżeństwie dwie osoby łączą więzi: duchowa, fizyczna oraz gospodarcza. Jeśli dochodzi do ich zerwania, mówić można o rozkładzie pożycia małżeńskiego. W przypadku, gdy rozkład ów jest zupełny i trwały, zachodzą przesłanki do złożenia wniosku rozwodowego. Jeśli jednak sytuacja nie ma znamion trwałości, alternatywą jest separacja.
Warto zobaczyć również: Jak rozpoznać sygnały, że dany związek nie przetrwa
Rozwód orzekany jest zatem wówczas, gdy nie istnieją szanse na dalsze wspólne życie, a małżonkowie chcą zerwać wzajemne więzi. Może do tego także dojść, jeśli jedna z osób ma zamiar zawrzeć nowy związek małżeński. Separacja natomiast to stan, który pozwala nabrać dystansu do pewnych spraw. Może stanowić swoisty "wstęp" do procedury rozwodowej, ale często jest również szansą na nowy początek i ratowanie małżeństwa.
Jeśli chodzi o opcje: separacja czy rozwód, warto wiedzieć, że w przypadku obu procedur sąd ustala podobne kwestie, regulujące sprawy majątkowe, kwestie opieki nad dzieckiem oraz alimenty. Można zatem przekonać się, jak wyglądałoby życie po orzeczeniu rozwodu.
Separacja jest alternatywą także wówczas, gdy jeden z małżonków lub sam sąd nie wyrażają zgody na przeprowadzenie rozwodu. Stanowi także jedyne rozwiązanie dla osób praktykujących wiarę katolicką.
Przeczytaj również:
Brak zgody na separację
Mimo że uzyskanie decyzji o separacji jest zwykle łatwiejsze niż w przypadku procedury rozwodowej, nie jest to tylko formalność. Sąd może odmówić orzeczenia separacji, jeśli na jej skutek ucierpiałyby dzieci lub jeśli orzeczenie takie byłoby niezgodne z zasadami współżycia społecznego. Nie są one zdefiniowane jednoznaczne. Jako przykład podać można ciężką chorobę jednego z małżonków.
Wniosek o separację
Dość istotne jest pytanie, ile kosztuje separacja, jak załatwić niezbędne formalności i ile wynosi czas oczekiwania na orzeczenie sądowe? Przede wszystkim podstawową procedurą, jeśli chcemy separacji, jest wniosek. Złożyć go może jedno lub oboje z małżonków w sądzie okręgowym właściwym dla swojego miejsca zamieszkania. Jeśli para nie ma wspólnych dzieci i złożyła zgodny wniosek, najczęściej sąd orzeka separację w postępowaniu nieprocesowym.
W pozostałych przypadkach, a więc jeśli w rodzinie są małoletnie dzieci lub jeśli jeden z małżonków nie zgadza się na separację, druga strona składa pozew o separację i konieczne staje się przeprowadzenie postępowania procesowego opartego na regułach właściwych dla spraw rozwodowych. Sąd może również, po zapoznaniu z treścią pozwu, skierować sprawę do postępowania mediacyjnego, jeżeli uzna, że będzie ono pomocne w utrzymaniu małżeństwa.
Za wniosek złożony w postępowaniu nieprocesowym pobierana jest opłata w wysokości 100 złotych. Jeśli natomiast jedna ze stron składa pozew o separację, koszty wynoszą 600 złotych. Ponosi je małżonek żądający separacji.
Zakończenie separacji
Jak wspomniano już wcześniej, separacja bywa pierwszym krokiem do późniejszej procedury rozwodowej. Często jednak pozwala uratować małżeństwo.
Kiedy w czasie trwania tego stanu małżonkowie uznają, że chcą kontynuować związek, mogą z separacji zrezygnować. Zniesienie jej również odbywa się drogą sądową. W kwestii formalności wystarczające jest złożenie w sądzie okręgowym zgodnego żądania obojga małżonków.
Dowiedz się: Jak radzić sobie z poczuciem osamotnienia i lękiem przed samotnością?
