Rozwód – jedna z najtrudniejszych decyzji. Zobacz, co warto wiedzieć o pozwie i kosztach rozwodu

Rozwód, z punktu widzenia prawnego, jest jednym z trzech sposobów zakończenia małżeństwa (kolejne dwa to unieważnienie małżeństwa i śmierć jednego z małżonków). Kwestię tę dokładnie definiuje art. 56 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który wskazuje, że każdy z małżonków może żądać sądowego rozwiązania małżeństwa przez rozwód, jeżeli nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia. Należy wyraźnie zaznaczyć, że słowo "trwały", odnoszące się do rozkładu pożycia małżeńskiego, jest kluczowe w tej definicji, bowiem tylko ono różnicuje rozwód i separację. Separacja może być orzeczona, jeżeli zdaniem sądu rozkład pożycia ma charakter zupełny, ale nie trwały. Jeżeli organ orzekający widzi szansę na uratowanie małżeństwa, separacja może poprzedzić faktyczny rozwód. W ten sposób, sąd daje małżonkom dodatkowy czas na przemyślenie decyzji o zakończeniu związku. O ile skutki prawne są podobne, to dopiero orzeczenie o rozwodzie stanowi prawomocne rozwiązanie małżeństwa.  

Rozwód może być orzeczony wyłącznie w sytuacji, w której sąd uzna, że doszło nie tylko do całkowitego, ale i trwałego rozpadu pożycia. Warto jednak podkreślić, że pojęcia te mają charakter ogólnikowy, więc pozostawiają szerokie pole do interpretacji. O zupełnym rozkładzie można mówić wówczas, gdy zerwane zostały więzi uczuciowe, fizyczne i gospodarcze. O trwałym rozpadzie mówi się w sytuacji, gdy nie można już mówić o powrocie do wspólnego pożycia, biorąc pod uwagę doświadczenie życiowe obu stron. Nie można nie wspomnieć, że do orzeczenia rozwodu często wystarczy wola jednego z małżonków. 

Istnieje szereg przesłanek, które wykluczają rozwiązanie małżeństwa przez rozwód. Sąd nie orzeknie rozwodu w następujących sytuacjach:

• jeżeli wskutek tego może ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci,
• jeżeli o rozwód wnosi wyłącznie małżonek winny rozpadu pożycia,
• jeżeli orzeczenie rozwodu może być sprzeczne z przyjętymi zasadami współżycia społecznego. 

Rozwód, zwłaszcza w przypadku małżeństw z krótkim stażem, najczęściej jest argumentowany niezgodnością charakterów. Taka przyczyna jest zwykle wygodna dla obu stron, bowiem może obejmować niemal każdy faktyczny powód rozpadu małżeństwa – niezgodność może przecież dotyczyć każdej sfery życia. 

W sprawach o charakterze konfliktowym, najczęstsze przyczyny rozwodu to:

• zdrada,
• uzależnienie,
• przemoc fizyczna,
• przemoc psychiczna. 

Rozwód może być orzeczony z winą lub bez winy. Wskazanie strony, która ponosi winę za rozpad małżeństwa, jest obowiązkiem sądu. Orzeczenie może wskazywać winę jednej ze stron, obu stron lub żadnego z małżonków. W pewnych okolicznościach, organ orzekający może odstąpić od dochodzenia, która strona jest winna rozpadowi pożycia. Wymaga to zgodnego żądania obu małżonków. Warto pamiętać, że wnosząc o rozwód z orzeczeniem o winie, należy rzeczoną winę udowodnić przed sądem.

Rozwód z orzeczeniem o winie jest rozstrzygnięciem, które stwarza konkretne skutki prawne. Chodzi tu o świadczenie alimentacyjne na rzecz małżonka, który nie ponosi winy za rozpad związku. Jeżeli orzeczona została wyłączna wina jednego z małżonków, strona niewinna może domagać się płacenia alimentów, jeżeli wykaże, że rozwód przyczyni się do pogorszenia jej sytuacji majątkowej. Co ważne, w takim przypadku nie zachodzi konieczność wykazania, że w wyniku rozwodu, strona żądająca alimentów znajdzie się w niedostatku. 
Nieco inaczej wygląda to w sytuacji, gdy orzeczenie wskazuje na winę obojga małżonków lub na brak winy. W takim przypadku, nie obejdzie się bez wskazania, że strona domagająca się alimentów znalazła się w niedostatku w skutek rozwodu, a środki finansowe drugiej strony pozwalają na płacenie świadczenia. W takim przypadku, obowiązek alimentacyjny jest też ograniczony w czasie – trwa 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.  

Rozwód, w którym obie strony nie domagają się orzekania o winie, stwarza takie same skutki jak orzeczenie, w którym sąd uznał, że żadna ze stron nie ponosi winy za rozpad pożycia lub winne są obie strony. Warto jednak zaznaczyć, że w takim przypadku, sprawa kończy się zwykle  po jednej, dwóch rozprawach i nie zachodzi konieczność powoływania świadków. Pozew o rozwód bez orzekania o winie często jest więc lepszym rozwiązaniem. 

Rozwód, w wielu przypadkach, wiąże się z koniecznością dokonania podziału majątku. Często odbywa się to w odrębnym postępowaniu, jednak w niektórych sytuacjach, sąd może dokonać podziału wspólnego majątku już podczas rozprawy rozwodowej. Jest to uzasadnione w sytuacji, w której obie strony są zgodne co do podziału wspólnego majątku i gdy nie wpłynie to na znaczące przedłużenie postępowania. 

Co do sposobu korzystania ze wspólnego mieszkania – jest to jeden z elementów składowych wyroku rozwodowego. Eksmisja jednej ze stron na wniosek drugiej jest możliwa, gdy jej zachowanie uniemożliwia wspólne mieszkanie. Jeżeli małżonkowie pozostają zgodni w tej kwestii, sąd może dokonać podziału nieruchomości lub przyznać ją jednej ze stron sprawy rozwodowej, jeżeli druga strona wyraża zgodę na jej opuszczenie. 

Rozwód, a właściwie – pozew rozwodowy, jest rozpatrywany przez sąd okręgowy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania małżonków, o ile jedna ze stron wciąż zamieszkuje w tym okręgu. Jeżeli obie strony zmieniły miejsce zamieszkania, pozew należy składać w sądzie okręgowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby pozwanej. 

Powód wraz z wniesieniem pozwu rozwodowego wnosi stałą opłatę sądową w wysokości 600 złotych. Oczywiście nie oznacza to, że ostatecznie powód będzie ją ponosił. Jeśli strona pozwana okaże się być jedyną winną rozkładu pożycia, sąd zasądzi od niej na rzecz powoda zwrot całej opłaty. Jeżeli jednak dojdzie do rozwodu bez orzekania o winie, połowa opłaty stałej, czyli 300 złotych, zostanie zwrócona, zaś druga strona zwróci powodowi 150 zł. W sytuacji, w której orzeczenie wskaże na winę jednej ze stron, druga strona może żądać zwrócenia kosztów postępowania.
Jeżeli wyrok zawiera orzeczenie o eksmisji lub o podziale majątku, konieczne będzie uiszczenie opłaty w wysokości przewidzianej od pozwu lub wniosku.

Jeżeli w trakcie postępowania rozwodowego ma zostać dokonany podział majątku wspólnego, konieczne jest uiszczenie dodatkowej opłaty w kwocie 300 złotych (gdy wniosek zawiera zgodny projekt podziału majątku) lub 1000 złotych, jeżeli w kwestii podziału nie ma zgody wśród małżonków. W sytuacji, w której stronę ma reprezentować adwokat, konieczne jest uiszczenie opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, która wynosi 17 złotych. Zależnie od przebiegu rozprawy, strony mogą ponieść też koszty wynikające z przeprowadzenia niektórych dowodów. W toku postępowania o podział majątku dodatkowe koszty mogą wynikać na przykład z potrzeby powołania biegłych rzeczoznawców, którzy wycenią wartości składników majątku wspólnego.

Wraz z pozwem rozwodowym można złożyć wniosek o częściowe lub całkowite zwolnienie z kosztów sądowych. W tym celu wymagane jest złożenie w sądzie oświadczenia o stanie majątkowym.

Pamiętajmy, że rozwód to nie tylko koszty związane z finansami. To również cena, którą ponosimy w związku ze zdrowiem i nerwami – szczególnie przy ciężkich rozwodach, które mogą trwać kilka lat. Bardzo często też osobom rozwodzącym się przychodzi zapłacić relacjami z dziećmi oraz innymi członkami rodziny lub przyjaciółmi.

Rozwód to jedno z najbardziej stresujących zdarzeń, które przytrafiają się w życiu człowieka. Według skali Holmes’a i Rahe’go jest on drugi na liście pod względem siły stresu, jaki generuje. Przed rozwodem jest tylko śmierć współmałżonka, a tuż za nim separacja małżeńska lub rozstanie.

Rozwód to jedna z najtrudniejszych decyzji, która wywiera ogromny wpływ na dalsze życie obu stron. Małżeństwa zwykle nie rozpadają się z dnia na dzień. To proces. Zawsze pojawiają się sygnały, które komunikują, że w związku coś jest nie tak. 

Jeżeli w związku pojawia się brak porozumienia i intymności, do tego drobiazgi doprowadzają do wybuchu kłótni, a obecność małżonka wywołuje nie radość tylko irytację, trzeba działać. W takiej sytuacji, nie należy stronić od rozmów, nie tylko o problemach, ale też o zwykłych codziennych sprawach. Dobrym pomysłem jest wyznaczenie wspólnych zadań, choćby miały to być zakupy lub inne prozaiczne czynności. Wspólne działanie pozwoli umocnić bliskość między małżonkami. Nie należy stronić od okazywania czułości i troski. Warto też wybierać się na randki – zostawić za sobą problemy, dzieci powierzyć opiekunce lub dziadkom i zorganizować romantyczny czas wyłącznie dla siebie.
Jeżeli mimo to nie uda się odbudować porozumienia i bliskości, nie należy wzbraniać się przed pomocą specjalisty. Wiele gabinetów psychologicznych oferuje terapie małżeńskie, podczas których można dotrzeć do sedna problemu.