Czy można pracować na urlopie macierzyńskim? Kiedy aktywność zawodowa podczas urlopu ma wpływ na wysokość zasiłku macierzyńskiego?

Kodeks pracy przewiduje urlop macierzyński co do zasady dla kobiety, która urodzi dziecko. Urlop przysługuje także na warunkach urlopu macierzyńskiego osobie, która zaadoptowała lub przysposobiła dziecko.

Jeżeli kobieta ma opłacane składki chorobowe, może skorzystać z urlopu macierzyńskiego, będąc pracownikiem etatowym, przedsiębiorcą lub zleceniobiorcą (pracując na umowach zlecenie). Z urlopu można zacząć korzystać jeszcze przed porodem (maksymalnie 6 tygodni), ale najczęściej kobiety idą na urlop macierzyński po urodzeniu dziecka, a do tego czasu ewentualnie przebywają na zwolnieniu lekarskim.

Urlop macierzyński trwa 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie. Wymiar urlopu zwiększa się wraz z rosnącą liczbą dzieci urodzonych w czasie jednego porodu. I wynosi odpowiednio:

• 20 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodni - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Czas urlopu macierzyńskiego, jeśli ten nie został rozpoczęty wcześniej, liczy się od dnia porodu. Tydzień urlopu macierzyńskiego odpowiada 7 dniom liczonym od tej daty.

Często urlop macierzyński jest przedłużany o urlop rodzicielski o 32 tygodnie (w przypadku jednego dziecka), co uprawnia matkę do pobierania zasiłku macierzyńskiego z ZUS łącznie przez 52 tygodnie.

Kobiety zastanawiają się, czy można podjąć pracę, przebywając na urlopie macierzyńskim, np. w niepełnym wymiarze lub zlecenia. Okazuje się, że prawo pracy pozwala na takie rozwiązania. Chociaż pozornie urlop macierzyński i aktywność zawodowa mogą się wykluczać, przepisy pozwalają na pracę w czasie macierzyńskiego.

Są jednak pewne ograniczenia, np. kobieta nie może podjąć pracy w firmie, w której przebywa na urlopie macierzyńskim. Powrót do obowiązków lub nawiązanie nowej umowy są możliwe dopiero na urlopie rodzicielskim. Poniżej wyjaśniamy szczegóły.

• Po pierwsze, pracę u tego samego pracodawcy, który udzielił urlopu macierzyńskiego, wynikającą z tego samego stosunku pracy, można kontynuować dopiero po upływie urlopu macierzyńskiego. Jeżeli pracownica korzysta także z urlopu rodzicielskiego, wówczas jej praca nie może przekraczać ½ etatu, a wysokość zasiłku macierzyńskiego zostaje obniżona.
• Po drugie, można podpisać nową umowę zawierającą inne obowiązki u tego samego pracodawcy, który udzielił urlopu macierzyńskiego. W tej sytuacji może się to okazać niekorzystne finansowo dla obu stron, ze względu na konieczność opłacania składek. I podobnie, jak w sytuacji pierwszej, zatrudnienie jest możliwe dopiero na urlopie rodzicielskim oraz wpływa na wysokość przyznanego zasiłku macierzyńskiego.
• Po trzecie kobieta na urlopie macierzyńskim może podjąć pracę u innego pracodawcy (o czym nie musi informować pracodawcy dotychczasowego — w Polsce można pracować na więcej niż jeden etat). Nie wpływa to na wysokość przyznanego zasiłku macierzyńskiego, a nowy (drugi pracodawca) jest zobowiązany, jak przy każdej umowie, opłacać odpowiednie składki.

Przebywając na urlopie macierzyńskim, kobieta ma prawo zarówno rozpocząć działalność gospodarczą, jak i ją kontynuować. Nie wpływa to na wysokość przyznanego zasiłku macierzyńskiego. Po urlopie macierzyńskim (lub urlopie wydłużonym o rodzicielski) pracująca mama może kontynuować stosunek pracy u pracodawcy, u którego wzięła urlop i jednocześnie prowadzić działalności, zawiesić działalność gospodarczą, zamknąć firmę lub zrezygnować z pracy na etacie na rzecz swojego biznesu.

Osoba, która pobiera zasiłek macierzyński z tytułu opłacania składek chorobowych jako przedsiębiorca, może sama zdecydować, czy chce korzystać z urlopu macierzyńskiego, czy woli kontynuować aktywność zawodową w ramach swojej firmy bez urlopu, zachowując prawo do zasiłku. Przedsiębiorczyni ma również prawo do zawieszenia działalności podczas pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Należy pamiętać, że prowadząc działalność gospodarczą w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego, mama jest zobowiązana do opłacania tylko składki zdrowotnej z tytułu prowadzenia działalności.