Dlaczego bolą nogi? To może być borelioza lub półpasiec - dr Pieniążek

244. Spotkanie Medyczne im. Krystyny Bochenek

Mówi dr Jerzy Pieniążek dyrektor Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4 w Bytomiu.

Nie ma nikogo kogo nie bolałyby kiedykolwiek nogi ... 

Ból towarzyszy nam od samego początku, od narodzin. Podchodzimy do niego jak do utrapienia, nieszczęścia, a przecież jest dla nas sygnałem ostrzegawczym.  Nie lubimy go, nie chcemy, ale dzięki niemu istniejemy.  Z bólem podobnie jest jak z sygnalizacją świetlną. Gdy świeci żółte światło to wtedy powinniśmy się zorientować, że musimy być w gotowości, zaraz zacznie się "akcja na skrzyżowaniu". Światło czerwone, nasilony ból, mówi nam, że dłużej nie wolno czekać, że dzieje się coś już złego. Ból pozwala nam przeżyć, wyznacza granice naszych możliwości. Aż strach pomyśleć, co by było, gdyby nie ból. Nie odczuwalibyśmy go przy zawale, przy złamanej nodze lub zapaleniu wyrostka robaczkowego. Przede wszystkim ból często lokalizuje  chorobę. Ustalenie przyczyny bólu jest najważniejsze, choć często nie jest oczywiste. Dlatego ważne jest, byśmy do lekarza przychodzili "przygotowani" i potrafili odpowiedzieć mu na kilka podstawowych pytań lub wręcz zwrócili uwagę na pewne okoliczności jeśli nawet o nie pyta. Po pierwsze gdzie nas boli, po drugie jaki to ból: czy przemija, czy się nasila, czy promieniuje. Gdzie promieniuje i czy można go powiązać z jakimiś okolicznościami?  

Jaki ból nóg powinien nas zaniepokoić?

Żadnego nie można lekceważyć, bo każdy z czegoś wynika. Najłatwiej jest zażyć środek przeciwbólowy, do czego często się ograniczamy. Gdy pojawiamy się u lekarza z bólem nóg to często tak się kończy, choć już Hipokrates, „ojciec medycyny”, mówił, że własnego życia i zdrowia nie można całkowicie powierzyć komuś innemu, bo jest zbyt cenne. Zawsze u lekarza trzeba mówić o stanie aktualnym tj. jak i gdzie nas teraz boli. Niekiedy przyczyna może być banalna np. zmiana obuwia z wysokich obcasów na płaskie lub odwrotnie, ale ból nóg może świadczyć o częstej chorobie jaką jest dna moczanowa. Gdy po zjedzeniu podrobów, wypiciu wina bolą nas kolana to bardzo ważna informacja dla lekarza świadcząca właśnie o tym schorzeniu. Zdecydowanie najczęściej  bóle nóg są związane z urazami, przeciążeniami np. po wysprzątaniu mieszkania na święta, "staniu przy kuchni", co zwykle dotyka pań. Mało kto z nas zdaje sobie sprawę z tego, że bóle nóg występują też po usunięciu tarczycy, czemu towarzyszy usunięcie przytarczyc regulujących gospodarką wapniową. Wtedy pojawiają się bolesne skurcze. Nie zawsze będzie nas lekarz pytał co z naszą tarczycą, gdy pójdziemy do niego prosząc o "lekarstwo na nogi". Co ważne także niedoczynność tarczycy objawia się bólami nóg.  Problemy z kończynami mają pacjenci po przebytych zawałach, zatorach, tętniakach aorty. Bóle może powodować zarówno niedokrwienie tętnicze jak i przekrwienie żylne co jest wynikiem zatorowości. Bólem stawów objawia się duża grupa schorzeń reumatoidalnych. I dalej, gdy mamy w rodzinie kogoś chorego na łuszczycę w określonej linii genetycznej to może wystąpić u nas łuszczycowe zapalenie stawów bardzo trudne w diagnostyce, bo przecież często nie wiemy, czy dziadek, babcia chorowali na tę chorobę. Osobiście już na stole operacyjnym miałem młodego człowieka, który dosłownie wył z bólu z powodu problemów z kręgosłupem a badanie MRI sugerowało lokalizację procesu uciskowego. Cóż okazało się, po dokładnym zebraniu wywiadu, że w rodzinie była łuszczyca, potem potwierdziły to podejrzenie badania genetyczne. Chłopak dostał dożylnie sterydy w wysokiej dawce i objawy minęły niemal natychmiast. 

Takich nieoczywistych przykładów jest więcej?

Bóle nogi mogą być spowodowane także przez półpasiec, którego źródło choroby zlokalizowane jest w dolnej części rdzenia kręgowego, i w przypadkach tych zanim wystąpi wyraźna wysypka, jedynym objawem może być ból sugerujące ischialgię czyli ból korzeniowy. Z tropików przywozimy różne choroby pasożytnicze lub bakteryjne manifestujące się obrzękami dużych stawów, a przecież Polacy kochają egzotyczne podróże. Należy też wspomnieć o takich chorobach jak lambliaza oraz boreliozie, która jest ostatnio coraz bardziej powszechna. Znajomy, biegacz - amator, nagle poczuł słabość w mięśniach, skurcze i wreszcie ból.  Nie mógł pokonać swojego stałego dystansu. Po dokładnej analizie swojego stanu zdrowia przypomniał sobie, o usuwanym kilka miesięcy temu, przez lekarza kleszczu. Po diagnostyce okazało się, że ten kleszcz był nosicielem boreliozy.mWiele infekcji pasożytniczych wskutek immunizacji organizmu, może być przyczyną bólu, zwłaszcza stawów. Jeśli chodzi o lamblie to należy pamiętać, że negatywny wynik badania kału nie świadczy o braku ich nosicielstwa. Lamblie żyją w przewodach żółciowych a przedostając się do przewodu pokarmowego ulegają strawieniu. W tych przypadkach odczyn immunologiczny w kale, daje jednoznaczny wynik. Czasem rano patrzymy sobie w oczy przy goleniu, makijażu i widzimy zażółcone spojówki. Nie zwracamy na nie uwagi, bo nas nogi bolą. Są to bóle stawowe, czasem korzeniowe. A okazuje się po diagnostyce, że to pierwszy objaw żółtaczki, a dolegliwości maskują zasadniczą chorobę. Jednym słowem każdemu bólowi trzeba się dokładnie przyjrzeć. Stąd podkreślam raz jeszcze zasadniczą rolę wywiadu lekarskiego który musimy wspomóc własną znajomością okoliczności związanych z wystąpieniem bólu 

Zatrzymajmy się chwilkę przy boreliozie, choćby z tego powodu, że w województwie śląskim zdiagnozowano najwięcej chorych w Polsce. Jak objawiają się bóle przy tej chorobie ?

W nietypowy sposób. Oprócz osłabienia mięśni, skurczów, które są obroną przed ich przeciążeniem, pojawia się rozdrażnienie,  niepokój. 

Wspomniał pan doktor o bólach kończyn związanych z chorobami układu krążenia. Polacy na potęgę zażywają leki poprawiające krążenie...

I mamy dramat z różnymi krwotokami, nie tylko śródczaszkowymi, ale też krwotokami do kanału kręgowego. Kichniemy, oddamy stolec i nagle pojawia się gwałtowny ból... nóg spowodowany uciśnięciem przez krwiak struktur kanału kręgowego. Nie kontrolujemy ilości zażywanych leków, nie kontrolujemy krzepliwości krwi. Poza tym trzeba dodać, że w sposób nieodpowiedni leczymy często nadciśnienie. Niepotrzebnie zadawane organizmowi spadki ciśnienia przez leki powodują fatalne konsekwencje, bo gdy ciśnienie tętnicze krwi spadnie poniżej tzw „progu perfuzyjnego” to wskutek niedokrwienia kończyn dolnych będziemy odczuwać ich ból. Pamiętajmy, że średnio nasz organizm nastawiony jest na 30 lat zdrowego, dobrego życia. Potem zaczynają się problemy, procesy degeneracyjne związane z utratą wody przez komórki, co przekłada się na dobrostan naszego całego organizmu. 

Jak otyłość wpływa na ból nóg?

Miałem kiedyś dwadzieścia kilogramów nadwagi. Wnuki zmusiły mnie na szczęście do odchudzania, mówiąc, że jestem jak boczny numer czołgu "Rudy" (102)! Po „zrzuceniu” 15 kilogramów i zacząłem czuć się znacznie lepiej Zgodnie z zasadami fizyki, gdy zrobię skłon to nacisk na tarczę międzykręgową dolnej części kręgosłupa dochodzi do półtorej tony. Kiedy wprowadzono wskaźnik BMI, czyli indeks wagi, to chirurdzy kręgosłupa postanowili, że nie będą operować pacjentów z wagą powyżej pewnego ustalonego poziomu, bo nie osiągnie się spodziewanych efektów. Otyłość przenosi się na ból kończyn dolnych bo to one noszą i przemieszczają nasze ciało. 

Czy długa jazda samochodem może zaszkodzić naszym kończynom?

Ważne jest podparcie uda. Drogie auta mają wysuwane siedzisko właśnie  po to, by ruch związany z wyciskaniem sprzęgła odbywał się w kolanie, a nie w stawie biodrowym. Najlepsza dla zdrowia jest automatyczna skrzynia biegów gdyż ona najmniej angażuje nasze kończyny. Przecież biegi zmienia się setki razy a każda zmiana biegów to wyciskanie sprzęgła to odrywanie całej nogi od siedziska fotela. To było powodem wprowadzenia do sportów samochodowych automatycznych skrzyń biegów. My zalecamy kierowcom zawodowym np. taksówkarzom, będącymi po operacjach kręgosłupa by założyli sobie takie specjalne kliny z gąbki w celu wydłużenia siedziska i podparcia uda.

ZOBACZ KONIECZNIE: NASZA RAMÓWKA
DZISIAJ POLECAMY PROGRAM KATARZYNY KAPUSTY Z CYKLU TU BYŁAM