Koronawirus a ogłoszenie stanu wyjątkowego: co to oznacza, które kraje ogłosiły już stan wyjątkowy? Co może się zmienić w Polsce?

Stan wyjątkowy to stan nadzwyczajny państwa. Może go wprowadzić prezydent na wniosek Rady Ministrów na czas maksymalnie 90 dni, z możliwością przedłużenia na okres kolejnych 60 dni. Uzasadnieniem dla tego rozwiązania jest zagrożenie konstytucyjne ustroju państwa, bezpieczeństwo obywateli lub porządku publicznego. Wprowadzenie stanu wyjątkowego wiąże się z ograniczeniem niektórych konstytucyjnych praw i swobód obywatelskich, w tym:

1. wolności osobistej,
2. nietykalności mieszkania,
3. wolności prasy,
4. tajemnicy korespondencji,
5. prawa koalicji, zgromadzania się i zawiązywania stowarzyszeń.

Teoretycznie, może zatem zostać wprowadzona cenzura mediów, kontrola rozmów telefonicznych, przesyłek oraz korespondencji. Zabronione może zostać przebywanie w niektórych miejscach. Organizowanie różnego rodzaju zgromadzeń, strajków czy imprez masowych może zostać ukarane grzywną, a nawet aresztem. Niektóre z ograniczeń (reglamentację wybranych towarów) już teraz wprowadzili sprzedawcy, umożliwiając zakup maksymalnie 3 sztuk danego produktu.

Należy jednak dodać, że władze nie mogą dowolnie ograniczać praw. Zgodnie z art. 31 konstytucji:

Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego (...). Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.

Oznacza to więc, że działania takie jak konfiskowanie urządzeń do komunikacji lub inne nieuzasadnione ograniczenia byłyby niezgodne z konstytucją.

Otóż wprowadzenie stanu nadzwyczajnego nie jest konieczne do tego, aby zatrzymać rozwój epidemii w Polsce. Po co zatem zatem wprowadzać stan wyjątkowy? Jest jeden bardzo ważny powód: zbliżające się wybory prezydenckie. Różnego rodzaju spotkania wyborcze a także samo głosowanie mogłoby stwarzać zagrożenie rozprzestrzeniania się wirusa, a przecież już teraz przestrzegamy zakazu zgromadzeń powyżej 50 osób. Innym rodzajem stanu nadzwyczajnego, który także może być brany pod uwagę jest stan klęski żywiołowej. To rozwiązanie uważane jest za mniej „groźne” dla obywateli, a również pozwala na przesunięcie terminu wyborów.

Na świecie coraz więcej krajów decyduje się na wprowadzenie stanu nadzwyczajnego. W Europie stan wyjątkowy obowiązuje już we Włoszech, Hiszpanii, Szwajcarii, Serbii, Czechach, Estonii, na Węgrzech, Słowacji oraz w Bułgarii. W niektórych z tych państw granice zostały zamknięte. Bardziej radykalne działania w związku z pandemią podjęły także Stany Zjednoczone. Na walkę z koronawirusem przeznaczono tam aż 50 mld dolarów.

"Nie podjąłbym takiej decyzji". Minister zdrowia sceptyczny wobec podejścia władz Wlk. Brytanii do pandemii