Mikroskopowe zapalenie jelita grubego to choroba kobiet. Występuje u nich o 700 proc. częściej niż u mężczyzn! Jakie są objawy MZJG?

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego to przewlekła choroba zapalna jelita o nieustalonej przyczynie, będąca jedną z postaci przewlekłego nieswoistego zapalenia jelita (inflammatory bowel disease, IBD) – obok choroby Leśniowsiego-Crohna oraz wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG).

W przeciwieństwie do najczęstszych chorób zapalnych jelita grubego, MZJG nie jest wykrywany w badaniu kolonoskopowym. Dla jego rozpoznania niezbędne jest pobranie wycinka i zbadanie go pod mikroskopem, co nie zawsze jest praktykowane.

Nieskuteczne jest również badanie stężenie kalprotektyny w stolcu, które stosuje się do wykrywania chorób zapalnych jelita.

Przyczyny rozwoju mikroskopowego zapalenia jelita grubego obejmują działanie kilku czynników naraz. Oprócz cech genetycznych również zaburzenia mikroflory jelitowej, przebyte infekcje i procesy autoimmunologiczne, zaburzenia wchłaniania kwasów żółciowych w jelicie czy przyjmowanie nadmiaru leków, zarówno tych bez recepty, m.in. przeciwbólowych, jak i stosowanych w terapii chorób.

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego (MZJG), a z języka angielskiego – microscopic colitis (MC), może mieć dwie postaci, których udział jest zbliżony. Postać kolagenowa obejmuje zgrubienie kolagenowej wyściółki jelita, natomiast postać limfocytowa dotyczy lokalnego zwiększenia liczby białych krwinek; są też postaci mieszane. Charakter zmian nie wpływa przy tym na rodzaj występujących objawów czy sposób leczenia.

Na szczęście jednak u ok. 7 na 10 pacjentów choroby ustępowała z czasem, a tylko u co 20. osoby stwierdzano nawroty po leczeniu, które obejmuje podawanie leków sterydowych i ma wysoką skuteczność. Niemniej jednak niewykrycie schorzenia i brak odpowiednich zmian nawyków to zagrożenie, że skutki MZJG będą się nasilać. W okresach zaostrzenia pacjenci mogą wymagać nawet leczenia szpitalnego.

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego wywołuje uporczywe i utrudniające życie objawy, takie jak naglące, wodniste biegunki w ciągu dnia i nocy oraz ich nietrzymanie, a także ból brzucha, nudności, zmęczenie, osłabienie i tracenie na wadze spowodowane niedoborami pokarmowymi.

Objawy MZJG są podobne, jak w zespole jelita drażliwego (ZDJ, ang. irritable bowel syndrome, IBS) – do tego stopnia, że u 1 na 3 pacjentów pada niewłaściwa diagnoza o ZDJ. Dolegliwości związane z mikroskopowym zapaleniem bywają także brane przez lekarzy za manifestacje choroby uchyłkowej jelita grubego.

W rzeczywistości 1 na 10 chorych z biegunkową postacią zespołu jelita drażliwego może cierpieć na nierozpoznane mikroskopowe zapalenie jelita grubego.

Pacjenci, czyli głównie kobiety, bardzo często przypisują dolegliwości także alergiom i nietolerancjom pokarmowym, jak również menopauzie. To błąd, gdyż w przypadku przewlekłych zapaleń zawsze niezbędne jest wykonanie odpowiednich badań.

Choroba może prowadzić do fizycznego i psychicznego wyniszczenia. Według analizy statystyk duńskich pacjenci z MZJG są o 40 proc. bardziej narażeni na przedwczesny zgon w okresie 5 lat od diagnozy niż osoby bez tej choroby. Wykazano też jednocześnie, że pacjenci rzadziej zapadali na raka jelita grubego, co ma związek ze wzmożoną aktywnością układu immunologicznego w obrębie jelita.

Naukowcy szacują, że zachorowania na MZJG występują rocznie u 11,4 osób na 100 tysięcy ludności, natomiast liczbę chorych określa się na poziomie 119 na 100 tys. ludności. Pacjenci z mikroskopowym zapaleniem jelita grubego stanowią niemal 13 proc. osób cierpiących z powodu przewlekłej, wodnistej biegunki.

Chociaż zapalenie tego typu może rozwinąć się nawet u dziecka, najwięcej zachorowań stwierdza się po 60. r.ż. – ryzyko rozwoju MZJG jest wtedy 5 razy większe niż u ludzi młodych. Jednocześnie jednak co 4. przypadek dotyczy osób przed ukończeniem 45 lat. Co istotne, choroba rozwija się wcześniej u palących, których dotyka 2-3 razy częściej.

Ustalono też, że chorzy z mikroskopowym zapaleniem jelita grubego w 87,5 procent przypadków to kobiety. Jak podaje organizacja charytatywna Guts UK, która wspierała badania nad chorobami układu pokarmowego, najczęściej diagnozowana jest u nich w wieku 50-70 lat. Nowe dane, które zaprezentowano w kwietniu 2022 r. z okazji pierwszego międzynarodowego tygodnia świadomości MZJG.

Ryzyko rozwoju mikroskopowego zapalenia jelita grubego jest aż o 700 procent wyższe u kobiety niż u mężczyzny.

Dlaczego tak się dzieje? Płeć żeńska jest bardziej narażona na rozwój chorób autoimmunologicznych, a procesy na tym tle dotyczą chorób takich jak celiakia, Hashimoto, cukrzyca t. 1, choroby zapalne stawów, takie jak RZS i ZZSK, łuszczyca, toczeń rumieniowaty układowy czy zespół Sjorgena. U tych pacjentów mikroskopowe zapalenie jelita grubego występuje z częstotliwością 1 na 10-100 osób! Natomiast osoby z celiakią chorują na MZJG aż 50-70 razy częściej.

Zobacz: Te choroby występują wielokrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn.

Organizacja Guts UK podkreśla konieczność prowadzenia dalszych badań, zwłaszcza dotyczących tak znacznych różnic w częstości zachorowań na MZJG między płciami. Jest to niezbędne, by wprowadzić odpowiednie działania profilaktyczne, diagnostyczne i terapeutyczne, umożliwiające szybszą diagnozę choroby i skuteczniejsze leczenie.