Molestowanie – doświadczyła go co druga mieszkanka Europy. Sprawdź, gdzie szukać pomocy

Molestowanie to trudny i wstydliwy temat. Ponad połowa kobiet w Europie, które ukończyły 15. rok życia, przynajmniej raz w życiu doświadczyły molestowania – wynika z badania zrealizowanego przez Biuro Analiz Parlamentu Europejskiego w 2020 roku, „Violence against women in the EU. State of play”. Bardzo niepokojące są także dane pochodzące z Polski, a zebrane przez Rzecznika Praw Obywatelskich - w publikacji z 2018 r. wskazano, że ponad 31% studentek i studentów doświadczyło jakiejś formy molestowania seksualnego.

Kobiety, które doświadczyły molestowania, często zachowują swoje doświadczenia w tajemnicy ze względu na poczucie upokorzenia. Dodatkowo osobom z tego typu doświadczeniami brakuje wiedzy na temat tego, gdzie szukać pomocy. Nie każda każda kobieta wie również, kiedy zachowanie niepożądane można uznać za molestowanie, a kiedy nie.

– Niewielka ilość spraw dotyczących molestowania, które trafiają do sądów, nie odzwierciedla skali zjawiska. Przyczyny to brak wiedzy prawnej, niewystarczająca wrażliwość społeczeństwa na temat wykorzystania seksualnego oraz niewielkie zaufanie do wymiaru sprawiedliwości – wskazuje Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego (PTPA).

– Molestowanie to niepożądane zachowania, których celem lub skutkiem jest naruszenie godności człowieka i stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery. Przejawem molestowania mogą być represje i odwet, jaki spotyka osobę zgłaszającą dyskryminację lub molestowanie. A zatem za zakazane powinno być uznane niekorzystne traktowanie osoby, która złożyła skargę w związku z nierównym traktowaniem, dyskryminacją lub molestowaniem albo była świadkiem w takich postępowaniach – można przeczytać na stronie Uniwersytetu Wrocławskiego.

Z dalszej części definicji dowiadujemy się, czym charakteryzują się różne formy molestowania. Może do niego dojść:

• w trakcie rozmowy „twarzą w twarz”, ustnie, poprzez gesty lub na piśmie,
• za pośrednictwem innych form komunikacji, np. poprzez wykorzystanie komunikacji elektronicznej lub internetowej.

Molestowanie „może polegać na zachowaniu skierowanym bezpośrednio do pokrzywdzonego lub może być skierowane do osób postronnych w celu pokrzywdzenia konkretnej osoby”.

We wpisie podkreślono, że rodzajem molestowania jest także stalking, a więc „uporczywe (zatem nie może to być jednorazowe zachowanie) nękanie, wzbudzanie uzasadnionego okolicznościami poczucia zagrożenia, poniżanie lub istotne naruszenie prywatności osoby pokrzywdzonej”. Za stalking uważa się również „naruszenie prywatności, np. poprzez monitorowanie korzystania z internetu lub innych form komunikacji, a także podszywanie się pod członka wspólnoty uniwersyteckiej, wykorzystywanie jej/jego wizerunku lub innych danych osobowych bez jej/jego zgody”.

Z kolei na równościowej stronie Uniwersytetu Warszawskiego wytłumaczono, czym jest molestowanie seksualne, które przybiera formę dyskryminacji ze względu na płeć. Warto podkreślić, że o takim zachowaniu może być mowa, jeżeli ma miejsce „nieakceptowanie danego zachowania przez adresata”. Swoją dezaprobatę lub sprzeciw wolno wyrazić bezpośrednio lub pośrednio, np. zgłaszając incydent swojemu przełożonemu. Jak napisano na stronie rownowazni.uw.edu.pl:

„Przez molestowanie seksualne rozumie się każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym wobec osoby fizycznej lub odnoszące się do płci, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności tej osoby, w szczególności przez stworzenie wobec niej zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy” – podano na stronie.

Warto dodać, że polską definicję molestowania można znaleźć w Kodeksie pracy, w art. 18 (3a) par. 5. Jak wskazano w dokumencie, przejawem dyskryminacji jest:
„1) działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu lub nakazaniu jej naruszenia tej zasady;
2) niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery (molestowanie)”.

Zgodnie z Kodeksem pracy, do dyskryminacji może dojść bezpośrednio lub pośrednio, ze względu na: „płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy”.

Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego realizuje bezpłatny projekt, stworzony w szczególności z myślą o osobach, które doświadczyły molestowania. Dzięki przedsięwzięciu kobiety mogą otrzymać bezpłatne wsparcie, m.in. w formie porad prawnych i działań edukacyjnych. Inicjatywa ma również na celu „przeciwdziałanie molestowaniu seksualnemu i dyskryminacji ze względu na płeć”. Dlatego zaplanowano m.in. kampanię społeczną, która będzie miała charakter edukacyjny, jak można dowiedzieć się ze strony ptpa.org.pl.

Działania realizowane w ramach inicjatywy obejmują:

• poradnictwo prawne dla kobiet doświadczających molestowania seksualnego lub dyskryminacji płciowej,
• organizację webinarów o walorach edukacyjnych,
• organizację specjalistycznych warsztatów dla prawniczek i prawników,
• badania mające na celu ustalenie, jak duża jest skala problemu oraz jakich form molestowania najczęściej doświadczają kobiety,
• edukacyjną kampanię społeczną,
• stworzenie bazy informacji prawnych na temat molestowania seksualnego i dyskryminacji motywowanej płcią.

Porady prawne są udzielane telefonicznie we wtorki (od godz. 16.00 do godz. 18.00) oraz w czwartki (od godz. 10.00 do godz. 12.00) pod numerem telefonu +48 739 975 506. Program skierowany jest do kobiet z całej Polski, które mieszkają poza Warszawą. Z regulaminem programu można zapoznać się na stronie PTPA. Dodatkowe pytania można kierować do koordynatora projektu, Krzysztofa Kumora, pisząc na kkumor@ptpa.org.pl.

Problem molestowania pojawia się w zakładach pracy, branży filmowej, reklamowej czy na uczelniach. Każdego roku w tego typu miejscach granice kobiet są przekraczane. Rzadko natomiast tego typu incydenty spotykają się z dużym zainteresowaniem społeczeństwa, chyba że takiej formy przemocy dopuszcza się osoba publiczna lub medialna.

Brakuje edukacji na temat molestowania w szkołach i miejscach pracy. Dlatego osoby, które mają tego typu doświadczenia często nie wiedzę, gdzie szukać pomocy. Przedsięwzięcie PTPA może zmienić ten stan rzeczy.

Kobiety, które zgłoszą się na infolinię organizacji, mogą dowiedzieć się, jakie przysługują im prawa oraz co zrobić, żeby je wyegzekwować. Jeżeli do molestowania doszło w pracy lub na uczelni, osoba dzwoniąca do PTPA zostanie dodatkowo poinformowana, jak postępować w firmie czy na uniwersytecie.

Kobiety dzwoniące do Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego mogą dodatkowo liczyć na wsparcie ze strony organizacji w przypadku decyzji o wstąpieniu na drogę sądową. Pracownicy PTPA są w stanie pomóc napisać pozew lub znaleźć prawnika, który poprowadzi sprawę pro bono, jeżeli danej osoby nie stać za odpłatne usługi prawne.

Realizacja projektu PTPA rozpoczęła się w grudniu 2021 roku. Infolinia będzie dostępna do listopada 2023 roku. Nie wiadomo jeszcze, co stanie się z projektem po tym terminie, chociaż niewątpliwie inicjatywa jest potrzebna.