Może niezauważenie zatruwać ci życie i podkopywać poczucie własnej wartości. Jak rozpoznać narcyza?

Życie z narcyzem może być trudne i wyczerpujące. Osoby z zaburzeniem narcystycznym nie tylko koncentrują się na sobie, ale często wykorzystują innych, aby potwierdzić swoje poczucie wartości. Zatracają w tym procesie empatię i często sprawiają, że ich najbliżsi czują się zdołowani, wyczerpani emocjonalnie, a nawet zaczynają wątpić we własną wartość. 

Narcyzm jest zaburzeniem osobowości występującym u osób, które postrzegają się jako lepsze od innych oraz wyjątkowe. Narcyzi mają dużą potrzebę bycia uznanym, a jednocześnie cechuje ich niski poziom empatii i tendencja wykorzystywania innych, by osiągnąć własne cele.

Określenia narcyzm używa się dość powszechnie wobec osób, które czują się lepsze w jakiejś dziedzinie życia, jednak zaburzenie osobowości obejmuje szacunkowo około jednego procenta populacji. Narcyzi (jako osoby o zaburzonej osobowości) mają mocną potrzebę, by być podziwianymi, a także przejawiają tendencję do manipulacji.

Można wyróżnić narcyzm wielkościowy oraz narcyzm wrażliwy. W obu przypadkach osoba zaburzona ma problem z poczuciem własnej wartości, choć wygląda to odmiennie.

W przypadku narcyza wielkościowego mamy do czynienia z nadmierną pewnością siebie, chłodem emocjonalnym, czasem też wykorzystywaniem innych do własnych celów. Narcyz wielkościowy jest ekstrawertyczny, szuka potwierdzenia swojej wartości u innych.

Narcyz wrażliwy (ukryty) jest postrzegany jako introwertyk. By poczuć się lepiej, także potrzebuje społecznego uznania. Charakteryzuje się lękiem, a nawet objawami depresji, ma w sobie wiele negatywnych emocji, a także zaniżone poczucie własnej wartości.

Dobrze jest wiedzieć, czy osoba, z którą mamy do czynienia jest narcyzem. Ostateczną diagnozę lepiej pozostawić specjalistom, ale można spróbować rozpoznać to zaburzenie. Osoby z zaburzeniem narcystycznym zwykle posiadają charakterystyczne cechy, takie jak:

• Potrzeba ciągłego podziwu – narcyz będzie oczekiwał nieustannych pochwał i aprobaty. Nawet drobna krytyka może go urazić.

• Brak empatii – choć mogą udawać zainteresowanie uczuciami innych, to w rzeczywistości są zainteresowani wyłącznie sobą.

• Przekonanie o swojej wyjątkowości – narcyz wierzy, że zasługuje na specjalne traktowanie i że jest „ponad” innymi ludźmi.

• Manipulacja – narcyz często manipuluje otoczeniem, aby uzyskać to, czego pragnie, czy to w pracy, przyjaźni, czy związku.

Jednym z najlepszych sposobów na sprawdzenie, czy ktoś ma cechy narcystyczne, jest obserwacja, jak reaguje na krytykę. Narcyz często źle znosi każdą jej formę i może reagować złością, obwinianiem innych lub próbą zdyskredytowania osoby, która odważyła się wyrazić swoje zdanie.

Narcyz często używa specyficznego języka, który odzwierciedla jego potrzebę dominacji oraz uznania. Oto przykłady

• „Ja, ja, ja” – narcyz skupia rozmowy na sobie i swoich osiągnięciach, umniejszając doświadczenia innych. Nawet gdy opowiadasz mu o swoim sukcesie, on w odpowiedzi zacznie wspominać swoje osiągnięcie.

• Wyolbrzymione opisy sukcesów – będzie mówił o swoich sukcesach, nawet jeśli były one niewielkie, a niekiedy będzie przypisywał sobie zasługi innych.

• Obwinianie – kiedy coś pójdzie nie po jego myśli, narcyz prawdopodobnie obwini innych. Jest mistrzem w zrzucaniu winy, nawet jeśli oczywiste jest, że błąd leżał po jego stronie.

• Krytyka i pogarda – w rozmowach narcyz często używa krytycznych lub pogardliwych uwag wobec innych, zwłaszcza tych, których postrzega jako zagrożenie.

• „To był tylko żart” – narcyz może krytykować twoje zachowanie, poglądy lub wygląd, a gdy zareagujesz, stwierdzi, że był to jedynie żart. Uważaj, to pasywno-agresywna manipulacja.

• „Trzeba było zrobić...” – zwierzasz się narcyzowi, a zamiast wsparcia dostajesz pouczenie na temat tego, jak mogłaś/ mogłeś postąpić. Jest to zabarwione pozytywnymi chęciami, ale zastanów się, czy taka rada po czasie ma wymiar praktyczny? A może jedynie cię dołuje, a narcyzowi daje poczucie, że jest mądrzejszy?

• „Nic takiego nie mówiłaś/eś” – zwracasz na coś narcyzowi uwagę, przypominasz mu poprzednią rozmowę, ale nagle pojawiają się „zaniki pamięci”? To całkiem wygodne rozwiązanie dla kogoś, kto chce na przykład uniknąć odpowiedzialności od wcześniejszych ustaleń.

Narcyzmem ukrytym określamy inaczej narcyzm wrażliwy, jeden z dwóch typów narcyzmu opisany powyżej. Jest on subtelniejszy od narcyzmu jawnego, ale równie toksyczny. Osoby z takim typem zaburzenia mogą być nieśmiałe, bardziej zamknięte w sobie, ale nie mniej manipulacyjne i egocentryczne. Jakie sygnały świadczą o tym, że masz do czynienia z ukrytym narcyzem?

• Poczucie bycia ofiarą – ukryty narcyz często przyjmuje rolę ofiary, twierdząc, że świat go nie rozumie lub niesprawiedliwie ocenia.

• Umniejszanie sobie – może być krytyczny wobec siebie, ale w sposób, który wymusza na innych pochwały i zapewnienia.

• Manipulacja emocjonalna – ukryty narcyz posługuje się subtelnymi metodami, takimi jak narzekanie lub niewinne aluzje, aby wzbudzić poczucie winy u innych.

Narcyzm może się dość łatwo ujawnić, wystarczy jedynie zrobić coś, co mu się nie spodoba. Nie toleruje sytuacji, które mogłyby zagrozić jego wyolbrzymionemu poczuciu własnej wartości. Co szczególnie go drażni?

• Krytyka lub brak podziwu – nawet najmniejsza krytyka może wywołać u narcyza złość lub obrażanie się. Chce być postrzegany jako osoba doskonała.

• Uważność na innych – kiedy ktoś inny przyciąga uwagę lub zasługuje na pochwały, narcyz zaczyna czuć się nieswojo. Lubi być w centrum uwagi.

• Granice – narcyz nienawidzi, kiedy ktoś próbuje wyznaczyć granice. Ograniczenia, szczególnie te, które mogą go powstrzymać przed manipulacją, są dla niego nie do zniesienia.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Stronę Kobiet codziennie; Obserwuj StronaKobiet.pl!