Ślub jednostronny – co to jest? Jak się do niego przygotować? Czy można wziąć ślub jednostronny z rozwodnikiem?

Co to jest ślub jednostronny?

Ślub jednostronny to zawarcie związku małżeńskiego między osobami płci przeciwnej w sytuacji, gdy jedno z narzeczonych jest katolikiem, a drugie wyznaje inną religię bądź jest niewierzące. Kwestie takiej ceremonii reguluje Instrukcja Episkopatu Polski z 13 grudnia 1989 roku. Dokument ten określa, z kim i na jakich warunkach katolik może wziąć ślub jednostronny. Do tego grona zaliczają się następujące osoby:

• niechrzczone,
• ochrzczone, ale wychowane w innej wierze lub w rodzinie ateistycznej,
• niewierzące,
• niepraktykujące,
• które dokonały aktu apostazji, czyli formalnego odstąpienia od Kościoła,
• które nieformalnie, ale w sposób widoczny i niemożliwy do ukrycia wystąpiły z Kościoła,
• trwające w cenzurach kościelnych (np. ekskomunika).

Ponadto Instrukcja wymaga, żeby narzeczony ze strony niekatolickiej przed zawarciem sakramentu został poinformowany o zobowiązaniach strony katolickiej, które powinien z pełną świadomością zaakceptować. Katolik musi złożyć rękojmię, czyli przyrzeczenie o przestrzeganiu zasad wiary. Osoba ochrzczona, ale niewierząca lub niepraktykująca przysięga, że nie będzie utrudniać współmałżonkowi praktykowania obrzędów religijnych i pozwoli na chrzest i wychowanie przyszłych dzieci w wierze katolickiej.  Rękojmia nie dotyczy chrześcijan innych obrządków. Przed ślubem obie strony zostają pouczone o celach, nierozerwalności i sakramentalności małżeństwa.

Ślub jednostronny – formalności

Przed ślubem narzeczeni muszą postarać się o dyspensę, czyli zezwolenie biskupa na zawarcie ślubu. Najpierw należy udać się do proboszcza parafii, w której ma się odbyć ceremonia, gdyż to on będzie porozumiewał się z kurią. Następnie strona niekatolicka wypełnia oświadczenie, które wysyła się do biskupa. Od ateisty lub osoby innego wyznania nie wymaga się zaświadczenia o uczestnictwie w naukach przedmałżeńskich i potwierdzenia ukończenia katechezy szkolnej – obowiązek ich dostarczenia ma tylko katolik. Strona niekatolicka nie przystępuje także do spowiedzi przedślubnej.

Jak wygląda ślub kościelny jednostronny?

Ślub jednostronny może odbywać się podczas mszy świętej, ale nie jest to warunek konieczny – do zawarcia sakramentu wystarczy krótka ceremonia. Od tradycyjnego ślubu kościelnego ten jednostronny różni się przede wszystkim treścią przysięgi – osoba niewierząca lub innego wyznania nie składa jej przed Bogiem, lecz wypowiada formułę taką, jak podczas ślubu cywilnego. Nie wykonuje też znaku krzyża, ani nie przystępuje do komunii.

Istnieje możliwość, aby w zaślubinach uczestniczył kapłan innej religii, który może odczytać fragment Pisma Świętego lub wygłosić kazanie. Niedozwolone jest jednoczesne zawieranie sakramentu w dwóch obrządkach albo późniejsze powtórzenie go według zasad innej wiary.

Ślub jednostronny z grekokatolikiem

Ślub jednostronny nie dotyczy katolików rzymskich i grekokatolików, gdyż obydwa wyznania należą do Kościoła katolickiego, a więc w przypadku takich par nie ma przeszkód do zawarcia "zwykłego" sakramentu. Można samodzielnie wybrać, czy zostanie on udzielony w obrządku łacińskim czy bizantyjskim. Dzieci do 14. roku życia chrzci się w Kościele rzymskim, jeśli oboje małżonkowie się na to godzą. Jeżeli nie mogą dojść do porozumienia, dziecko zostaje włączone do wspólnoty ojca. Po ukończeniu 14. roku życia może natomiast samo wybrać, w jakim obrządku przyjmie chrzest.

Ślub jednostronny z rozwodnikiem

Jeżeli byli małżonkowie zawarli ślub kościelny, pozostaje on ważny nawet po orzeczeniu rozwodu, który jest wyłącznie czynnością prawa cywilnego i nie ma wpływu na prawo kanoniczne. Jeśli więc nie nastąpiło unieważnienie małżeństwa przez sąd kościelny, w myśl przysięgi trwa ono dalej aż do końca życia. Z tego względu ślub jednostronny z rozwodnikiem w Kościele Katolickim nie jest możliwy. Można natomiast bez przeszkód zawrzeć związek cywilny lub zorganizować ceremonię humanistyczną, która ma wymiar symboliczny i nie niesie za sobą konsekwencji prawnych.

Ślub jednostronny a ślub cywilny i konkordatowy

Ślub jednostronny różni się od cywilnego przede wszystkim wymiarem religijnym. Ślub cywilny, czyli inaczej świecki jest ważny tylko według prawa cywilnego – osoby, które zdecydowały się wyłącznie na taką formę zaślubin, wedle Kościoła wciąż są stanu wolnego. Jednoczesne zawarcie związku cywilnego i kościelnego jest możliwe podczas ślubu konkordatowego. Jest on dopuszczalny również dla ceremonii jednostronnej. Wymaga dopełnienia formalności w parafii i Urzędzie Stanu Cywilnego przed zaślubinami oraz podpisania zaświadczenia o zawarciu małżeństwa po udzielonym sakramencie.