Działają na człowieka jak emocjonalna trucizna. Kim są wampiry energetyczne? Podpowiadamy, jak rozpoznać toksyczne osoby

Aby zrozumieć, kim są toksyczni ludzie, warto przyjrzeć się etymologii tego słowa. Termin „toksyczny” pochodzi od łacińskiego zwrotu „toxikon pharmakon”, oznaczającego śmiertelną truciznę, którą Grecy wykorzystywali w celu smarowania strzał do łuku. Toksyczni ludzie również oddziałują na nas jak trucizna, z tym że emocjonalna. 

Toksyczny człowiek jest negatywnie nastawiony do świata. Wykazuje tendencję to stawiania siebie w roli ofiary, którą trzeba nieustannie wyciągać z opresji. Ciągle na wszystko narzeka, żali się, panikuje i nie potrafi z niczego się cieszyć. Swoje życie postrzega jako pasmo niekończących się nieszczęść i krzywd. Ma poczucie, że wszyscy wokół mu zagrażają i chcą zaszkodzić.

Tego typu nastawienie próbuje przekazać osobom, z którymi się spotyka. Regularnie zadręcza je opowiadaniem o swoich problemach, co chwilę prosi o pomoc i rady. Nie potrafi brać odpowiedzialności za swoje życie, dlatego próbuje przerzucić ją na bliskie osoby. 

Toksyczni ludzie często wzbudzają u innych osób poczucie winy. Próbują je w ten sposób zmanipulować dla osiągnięcia własnych celów. Matka może przykładowo mówić swojemu dorosłemu synowi, że jeśli będzie ją rzadziej odwiedzał, to doprowadzi ją do zawału. Zwykle chce w ten sposób zdobyć jego miłość. Toksyczna osoba nadmiernie krytykuje i zwraca uwagę nawet na najdrobniejsze potknięcia. Znajduje upodobanie w poniżaniu, wyśmiewaniu, ignorowaniu czy ironizowaniu. 

Ludzie toksyczni zwykle są bardzo przebiegli w swoim postępowaniu. Lubią więc wprowadzać swoje ofiary w stan huśtawki emocjonalnej. Jednego dnia prawią jej komplementy, udają troskliwych, czułych i dobrych. Przekonują, że partner, dziecko czy przyjaciel jest dla nich najważniejszą osobą, która nadaje sens ich życiu. Niedługo potem potrafią jednak być dla tej samem osoby niemiłe, agresywne, a nawet okrutne. Próbuję bezlitośnie grać na emocjach i często prowokują kłótnie. 

Toksyczni ludzie nie potrafią rozmawiać wprost o swoich uczuciach, potrzebach czy oczekiwaniach względem drugiej osoby. Chcą, aby inni sami wszystkiego się domyślali.

W ten sposób mogą przyjmować określone postawy, aby okazać swoje poczucie krzywdy. Przestają się odzywać, stają się wulgarni, zazdrośni i zawistni. Jednocześnie pragną, aby okazywano im wdzięczność, aprobatę i podziw. Mogą więc narzucać się ze swoją pomocą, nawet jeśli inni jej nie potrzebują. Nie potrafią również przyjąć żadnej odmowy czy krytyki. Reagują wtedy agresją i wzbudzaniem poczucia winy. 

Toksyczni ludzie pragną cały czas pozostawać w centrum uwagi. Podczas rozmów z innymi osobami są egocentrycznie skoncentrowana na sobie. Nie dostrzegają potrzeb drugiej strony, tylko nieustannie omawiają własne problemy, sytuacje czy wątpliwości. Nie potrafią wykazywać empatii – najważniejsze jest dla nich to, aby inni zapewniali ich o tym, jak są wyjątkowi, doskonali i niezastąpieni. 

Z toksycznymi osobami często mamy do czynienia w relacji związkowej. Partner może wtedy być przesadnie zazdrosny. Sprawdza więc nasze maile, SMS-y czy rozmowy prowadzone poprzez komunikatory. Robi nam wyrzuty za każdym razem, kiedy rozmawiamy z kimś innym i chce, aby poświęcać mu cały swój czas wolny. Przesadnie kontroluje to, co robimy, kiedy i z kim. Próbuje sprawić, że zrezygnujemy ze wszystkich dotychczasowych relacji i skupimy się wyłącznie na nim i spełnianiu jego potrzeb. Może zabraniać nam realizowania swoich pasji i rozwijania się.

Toksyczny partner nie znosi sprzeciwu i chce, aby zawsze zgadzać się z nim we wszystkim. Każdą odmowę, zwrócenie uwagi czy przedstawienie odmiennego punktu widzenia traktuje jako atak, który godzi w jego poczucie wartości. Nie potrafi mówić wprost o tym, co go boli, smuci czy niepokoi. Woli chodzić ze spuszczoną głową, milczeć i daje nam w agresywny sposób do zrozumienia, jak jesteśmy w jego oczach beznadziejne. Nie jest w stanie rozmawiać w spokojny sposób, lecz w trudnej sytuacji od razu wybucha gniewem, głośno krzyczy, ironizuje i obraża. Lubi również generalizować i wymuszać, często używając słów „zawsze”, „nigdy”, „musisz”, „powinieneś”. 

Wampirów energetycznych możemy również spotkać w pracy, zarówno wśród przełożonych, jak i współpracowników. Osoba taka lubi rozkazywać, traktować innych przedmiotowo, wywyższać się i stosować sprzeczne komunikaty. Możemy więc dowiedzieć się, że bez nas firma by sobie nie poradziła, a za chwilę, że powinniśmy się bardziej przykładać. Toksyczny szef nie jest zainteresowany potrzebami swoich podwładnych. Liczą się dla niego jedynie finansowe zyski i kieruje się zasadą, że cel uświęca środki. Toksyczny kierownik będzie natomiast dawał swoim pracownikom do zrozumienia, że są od niego kimś gorszym i wypominał niskie kwalifikacje. 

Toksyczni mogą być również współpracownicy. Możemy ich rozpoznać na podstawie tego, że w różny sposób próbują nam zaszkodzić. Wypominają wszelkie błędy i próbują przekonać, że nie nadajemy się do swojej pracy. Mogą to robić z obawy przed tym, że awansujemy ich kosztem. Toksyczny pracownik to również taka osoba, która w naszej obecności nieustannie narzeka na swoją pracę. Próbuje nas zdołować, skarżąc się na atmosferę panującą w firmie, niskie zarobki, okropnego szefa czy ciężki charakter pracy. Przebywając w jego obecności, sami możemy zniechęcić się do firmy, w której pracujemy i będziemy wykonywać swoje obowiązki mniej efektywnie. 

 
Toksyczni ludzie to niestety często także nasi rodzice. Zamiast wierzyć w nas, wspierać i dodawać otuchy, podcinają nam skrzydła. Do cech toksycznego rodzica można zaliczyć zwłaszcza nadopiekuńczość, wyśmiewanie, przesadne krytykowanie i ocenianie, wzbudzanie poczucia winy, obrażanie, nadmierne kontrolowanie czy narzucanie własnego światopoglądu. Dziecko toksycznego rodzica nie może mieć na żaden temat własnego zdania, zawsze musi pytać rodziców o pozwolenie i nie może się mu sprzeciwiać. Jednocześnie ma okazywać bezwarunkową miłość, poświęcać rodzicowi jak najwięcej czasu i nigdy go nie zawodzić. 

Toksyczni ludzie często sami nie są do końca świadomi tego, w jaki sposób się zachowują. Manipulują najbliższymi sobie ludźmi dlatego, aby zyskać ich miłość, akceptację i aprobatę. Zwykle wynika to z ich niskiego poczucia wartości. Same czują się mało wartościowe, boją się samotności, odrzucenie czy konieczności brania odpowiedzialności za własne życie. Wydaje im się, że poprzez wzbudzanie u innych poczucia winy, zdołają bardziej uzależnić ich od siebie. Chcą, aby w ten sposób relacja stała się bardziej zażyła. 

Przyczyny bycia toksycznym człowiekiem mogą wiązać się z wychowaniem. Osoba taka nie miała możliwości zaobserwowania w swoim dzieciństwie, w jaki sposób powinny wyglądać zdrowe relacje. Była nieustannie świadkiem tego, jak jej rodzicie wzajemnie się krzywdzą, kłócą, ignorują, manipulują czy wzbudzają poczucie winy. Wychodzi więc z założenia, że tego typu zachowania są czymś całkowicie normalnym. Skłonność do toksyczności pojawia się również wtedy, gdy dziecko nie miało zaspokojonych podstawowych potrzeb psychicznych, takich jak poczucie bezpieczeństwa, bezwarunkowej miłości i akceptacji. 

Jeżeli jest to tylko możliwe, wtedy najlepszym sposobem obrony przed toksycznym człowiekiem jest zerwanie z nim relacji. Należy przekazać taką decyzję w sposób stanowczy, zdecydowany i ostateczny. Toksyczni ludzie mogą wtedy próbować nami manipulować. Będą wtedy mówić, że nie możemy się z nimi rozstać, bo nie zdołają tego przeżyć. Mogą również nas przekonywać, że to my nie damy sobie bez nich rady. Tego rodzaju sugestie najlepiej całkowicie ignorować. 

Nie zawsze możemy sobie jednak pozwolić na zakończenie znajomości, ponieważ mogą być to najbliższe nam osoby, np. mąż czy rodzic. W takim przypadku należy ograniczyć kontakty na tyle, na ile jest to możliwe. Zamiast dzwonić do matki każdego dnia, może wystarczy jedynie raz w tygodniu. Jeżeli toksyczną osobą jest natomiast mąż, wtedy warto rozważyć czasową separację w celu uratowania takiego związku. W tym czasie dobrze jest poświęcić czas na to, aby zadbać o siebie - np.:

• zacząć realizować zaniedbywane do tej pory pasje,
• uprawiać sport,
• więcej czasu poświęcać na odpoczynek.

Warto również wyjść do ludzi, aby przekonać się, że życie nie musi ograniczać się jedynie do osoby partnera. 

Ważne jest ponadto stawianie granic toksycznemu człowiekowi. Mówcie mu wprost o tym, że nie życzycie sobie takich zachowań jak manipulowanie, wzbudzanie poczucia winy, sarkazm, agresja czy przemoc. Pomocne może okazać się w tym przypadku uczestnictwo w kursie asertywności czy psychoterapii.