Uzależnienie od narkotyków: objawy, przyczyny i leczenie. Jakie są fazy uzależnienia od narkotyków i jakie mogą być skutki narkomanii

Narkomania to podstępna choroba, która stopniowo wyniszcza organizm. Osoba uzależniona nie kontroluje przyjmowania narkotyków, może być agresywna i nerwowa. W skuteczności terapii kluczową rolę odgrywa czas.

Objawy uzależnienia od narkotyków

Uzależnienie od narkotyków, czyli narkomania, to postępująca choroba, która prowadzi do stopniowego wyniszczenia organizmu, a w niektórych przypadkach nawet do śmierci. Do uzależnienia dochodzi, wtedy gdy długotrwale wprowadzana do organizmu substancja psychoaktywna wywołuje reakcję fizjologiczną, psychiczną i emocjonalną. Osoba uzależniona odczuwa przymus zażywania coraz większych dawek środka odurzającego, który uzależnia zarówno psychicznie jak i fizycznie.

Skuteczność leczenia zależy od szybkości podjęcia odpowiedniej terapii, dlatego tak istotne jest nieprzegapienie pierwszych objawów uzależnienia od narkotyków i silna motywacja do leczenia.

Pierwszym symptomem, który może świadczyć o problemach z narkotykami, jest nagła zmiana zachowania i sposobu bycia. Osoba uzależniona nierzadko oddala się od bliskich, rodziny i przyjaciół. Zaczyna mieć problemy w kontaktach z innymi ludźmi, staje się nerwowa i drażliwa, zaniedbuje obowiązki w domu, pracy czy szkole.

Podstawowym objawem uzależnienia od narkotyków to charakterystyczna dla narkomanii potrzeba przyjmowania substancji psychoaktywnych – osoba uzależniona nie jest w stanie kontrolować przyjmowania narkotyków ani utrzymać trwałej abstynencji od środków odurzających. Z czasem, gdy wzrasta tolerancja organizmu, aby uzyskać efekt zbliżony do początkowego, dawki substancji muszą być zwiększane. Narkoman nie może przestać, nawet gdy pojawiają się problemy zdrowotne, psychiczne czy społeczne. Oddalenie się od dotychczasowych znajomych i rodziny spowodowane jest poświęcaniem czasu i energii na zdobywanie środków niezbędnych do zakupu narkotyków.

Zmiany zachodzą również w wyglądzie osoby uzależnionej – jest zaniedbana, ma zaczerwienione białka oczu, nadmiernie poszerzone lub zwężone źrenice. Charakterystyczny dla uzależnienia od narkotyków brak łaknienia przyczynia się do spadku masy ciała i powolnego wyniszczania organizmu.

Odstawienie substancji odurzających prowadzi do pojawienia się zespołu abstynencyjnego, który objawia się drażliwością, drżeniem mięśni i rąk, nadmierną potliwością, pogorszeniem koncentracji, omamami i lękami oraz depresją.

Fazy uzależnienia od narkotyków

Uzależnienie od narkotyków zaczyna się od inicjacji, czyli pierwszego kontaktu z substancjami odurzającymi. Pierwsze zetknięcie z narkotykiem może nie być przyjemne i doprowadzić do awersji na przyjętą substancję.

Kilkukrotne zażywanie narkotyków to tak zwana faza eksperymentowania, podczas której osoba przyjmująca narkotyk chce pogłębiać doznania występujące po jego przyjęciu. Okazjonalne odurzanie się substancjami psychoaktywnymi powoduje potrzebę ich przyjmowania, jest ona jeszcze możliwa do kontrolowania, może jednak doprowadzić do nawyku z czasem przekształcającego się w niszczący nałóg.

Regularne zażywanie narkotyków to przyjmowanie ich w dużych dawkach i w krótkich odstępach czasu. W tej fazie uzależnienia od narkotyków najczęściej występują objawy zaburzeń funkcjonowania w społeczeństwie – problemy w pracy lub szkole, kłopoty rodzinne i problemy finansowe.

Uzależnienie od narkotyków jest skutkiem regularnego przyjmowania substancji i brakiem samokontroli w ich przyjmowaniu – uzależniona osoba wymaga pomocy specjalisty.

Fazy uzależnienia od narkotyków:

• inicjacja,
• eksperymentowanie,
• regularne zażywanie narkotyków,
• uzależnienie.

Rodzaje narkotyków

Narkotyki to substancje psychoaktywne pochodzenia chemicznego (syntetycznego) lub naturalnego, które silnie działają na ośrodkowy układ nerwowy. Najbardziej popularne narkotyki to: amfetamina, LSD, marihuana, kokaina i heroina.

• Amfetamina (pochodna 2-fenyloetyloaminy) to substancja o działaniu psychoaktywnym, która występuje w postaci białego proszku, tabletek lub kryształków. Zażycie narkotyku powoduje pobudzenie organizmu oraz chwilową euforię i przypływ energii. Początkowe efekty zastępowane są zawrotami głowy, podwyższonym ciśnieniem, suchością w ustach i odczuwaniem lęku. Przyjmowanie dużych ilości amfetaminy prowadzi do występowania zaburzeń wzroku i słuchu, arytmii serca i tak zwanej psychozy amfetaminowej.
• LSD (dietyloamid kwasu d-lizergowego, pochodna ergoliny) działa uzależniająco i psychoaktywnie, jest dostępne w postaci małych znaczków z obrazkami. Przyjęcie substancji prowadzi do wzrostu temperatury ciała i ciśnienia krwi, drgawek, ślinotoku oraz omamów. Osoby pod wpływem LSD często mają poszerzone źrenice.
• Marihuana to suszone, zmielone kwiatostany konopi (Cannabis sativa) z dodatkiem suszonych liści. Występuje w postaci skrętów wyglądem przypominających papierosy. Efekty spożycia narkotyku zależą od jego ilości, rodzaju rośliny oraz tolerancji organizmu na daną substancję – może to być polepszenie nastroju, przyspieszone bicie serca, osłabienie koncentracji, powiększenie źrenic i przekrwienie spojówek. Po jakimś czasie od przyjęcia marihuany pojawia się apatia.
• Kokaina jest związkiem organicznym pozyskiwanym z liści koki, czyli krasnodrzewu pospolitego rosnącego przede wszystkim w Kolumbii. Występuje w postaci białego proszku lub krystalicznych płatków. Zażycie kokainy zwiększa aktywność i pewność siebie oraz powoduje bezsenność i spadek apetytu. U osób pod wpływem tej substancji może wystąpić wytrzeszcz gałek ocznych, zaburzenia pamięci i halucynacje.
• Heroina to pochodna morfiny produkowanej z mleczka makowego, która przybiera postać proszku – białego, beżowego lub brązowego (w zależności od obecności innych substancji) albo kompotu ze słomy makowej. Objawy zażycia narkotyku to uczucie euforii i odporność na ból, które następnie zastępuje apatia i senność. Heroina silnie oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy, dlatego może być przyczyną stanów depresyjnych.

Skutki uzależnienia od narkotyków

Narkotyki silnie stymulują, stopniowo wyniszczając organizm, a regularne przyjmowanie tych substancji przez długi okres czasu prowadzi do trwałych zmian na wielu płaszczyznach – psychicznej, emocjonalnej i społecznej.

Środki psychoaktywne mogą doprowadzić do wystąpienia chorób psychicznych takich jak zaburzenia osobowości, wahania nastroju, psychozy, manie prześladowcze, nerwice lękowe czy depresja. Mają także negatywny wpływ na funkcjonowanie organów wewnętrznych: mózgu, serca, wątroby i nerek. Dodatkowo nadmierna aktywność i stres spowodowane przyjmowaniem substancji odurzających przyspieszają procesy starzenia.

Skutki uzależnienia od narkotyków dotykają nie tylko osób zażywających narkotyki, ale również ich najbliższego otoczenia, rodziny i przyjaciół.

Odstawienie narkotyków a zespół abstynencyjny

Osoba uzależniona, dotychczas regularnie zażywająca substancje odurzające, która odstawi przyjmowane dotąd narkotyki, narażona jest na wystąpienie głodu narkotykowego. Zjawisko to charakteryzuje się reakcją na zmniejszenie dobowej dawki narkotyku lub jego ograniczenie – zmniejszenie stężenia substancji odurzającej we krwi powoduje gwałtowną reakcję organizmu.

Zespół abstynencyjny cechuje się zaburzeniem funkcjonowania układu nerwowego, układu krążenia i układu trawiennego oraz psychiki osoby uzależnionej – głód narkotykowy prowadzi do niekontrolowanej potrzeby zażycia substancji psychoaktywnej.

Natężenie objawów występujących po ograniczeniu lub całkowitym odstawieniu narkotyków zależy przede wszystkim od:

• rodzaju przyjmowanej substancji,
• regularnie przyjmowanych dawek narkotyku,
• czasu przyjmowania środków odurzających,
• stanu zdrowia osoby uzależnionej.

Zespół abstynencyjny utrzymuje się przez kilka dni, a największe natężenie objawów przypada w trzeciej lub czwartej dobie odwyku.

Jak pomóc osobie uzależnionej od narkotyków?

Leczenie uzależnienia od narkotyków jest dobrowolne, jednak jeśli podejrzewamy, że bliska nam osoba może być uzależniona od substancji odurzających, nie można bagatelizować problemu. Narkomania to choroba, która stopniowo wyniszcza organizm, a osoba uzależniona nie jest w stanie kontrolować nałogu.

Konieczne jest przeprowadzenie spokojnej, rzeczowej rozmowy, w której zdradzimy nasze podejrzenia i wysłuchamy drugiej osoby. Warto także opowiedzieć o skutkach uzależnienia od narkotyków i sposobach walki z uzależnieniem.
Gdy zyskamy pewność, że narkotyki faktycznie stanowią problem, należy skontaktować się najbliższą poradnią leczenia uzależnień, która udzieli porad odnośnie dalszego działania.

Specjalnie dla osób uzależnionych od narkotyków prowadzone są terapie indywidualne i grupowe. Leczenie uzależnienia od narkotyków w placówkach współpracujących z NFZ jest bezpłatne. Dodatkowo w walce z uzależnieniem niezbędne jest przeprowadzenie detoksu, który pozwala na odtrucie organizmu ze szkodliwych toksyn i przywrócenie jego prawidłowej równowagi. Detoksykacja trwa około dwóch tygodni i jest jedynie pierwszym etapem walki z uzależnieniem, który powinna uzupełniać psychoterapia lub pobyt w ośrodku stacjonarnym trwający zazwyczaj od trzech do dwudziestu czterech miesięcy.

Dlaczego uzależniamy się od narkotyków?