Przyczyny i postępowanie po obumarciu płodu. Jakie są główne objawy poronienia? Sprawdź, dlaczego i jak często zdarza się strata ciąży

Obumarcie płodu wiąże się z ogromnym stresem dla ciężarnej i osób z jej otoczenia. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) obumarcie płodu to stan, w którym dochodzi do jego śmierci, bez względu na czas trwania ciąży. Często poronienie klasyfikuje się jako utrata ciąży przed 22 tygodniem, natomiast po tym czasie strata nazywana jest przedwczesnym porodem.

Z danych Najwyżej Izby Kontroli (NIK) wynika, że w Polsce każdego roku ok. 1700 kobiet rodzi martwe dziecko, a u ok. 40 tys. ciąża zakończy się poronieniem. Szacuje się, że ok. 10-15 proc. wszystkich ciąż w Polsce kończy się poronieniem.

Jest wiele przyczyn obumarcia płodu i można podzielić je na anatomiczne, genetyczne, immunologiczne, hormonalne oraz infekcyjne. Warto wspomnieć, że prawie 30 proc. przypadków obumarcia płodu pozostaje bez ustalonej przyczyny.

Ponad 80 proc. poronień występuje w pierwszych tygodniach ciąży, a ich przyczyną najczęściej są wady genetyczne zarodka.

Czynniki zwiększające ryzyko poronienia to między innymi:

• trombofilia wrodzona (nadkrzepliwość krwi),
• niewydolność ciałka żółtego (niedobór progesteronu podtrzymującego rozwój ciąży),
• nieprawidłowy kariotyp u jednego lub obojga rodziców,
• mutacja MTHR (zaburzenie wchłaniania kwasu foliowego),
• zespół antyfosfolipidowy (upośledza przepływ krwi przez łożysko),
• wady wrodzone macicy (przegroda macicy, macica dwurożna),
• choroby macicy (endometrioza, mięśniaki, polipy),
• zrosty wewnątrzmaciczne,
• niewydolność szyjkowa (zbyt szybkie skracanie się szyjki macicy),
• nieustabilizowane hormony tarczycy,
• nieprawidłowo leczona cukrzyca,
• choroby serca, nerek oraz nadciśnienie tętnicze,
• stosowanie używek (alkohol, nikotyna, narkotyki),
• zakażenia bakteryjne (E.Coli, Klebsiella, Listeria Monocytogenes, Streptococcus agalactiae),
• zakażenia wirusowe (Cytomegalia, ospa, odra, różyczka, świnka, wirus HIV, wirus opryszczki pospolitej HPV,
• choroby wywołane drobnoustrojami (toksoplazmoza, kiła, borelioza).

Niedługo po zapłodnieniu organizm zaczyna wysyłać sygnały, że w ciele kobiety rozwija się nowe życie. Wraz z każdym tygodniem objawy mogą być bardziej specyficzne, o większym nasileniu.

Gdy dochodzi do obumarcia płodu na wczesnym etapie często pierwszym sygnałem jest ustąpienie charakterystycznych objawów ciążowych, takich jak ból piersi i mdłości. Następnie pojawiają się silne skurcze podbrzusza, przypominające mocne bóle miesiączkowe oraz krwawienie z domieszką skrzepów.

W przypadku wczesnej ciąży wiele kobiet dowiaduje się o obumarciu płodu dopiero na wizycie kontrolnej podczas badania USG.

Lekarz na podstawie badania ultrasonograficznego może stwierdzić śmierć płodu, gdy nie ma czynności serca, widoczny jest objaw Spaldinga (dachówkowate zachodzenie na siebie kości czaszki) lub objaw aureoli (wolna przestrzeń między kośćmi czaszki a czepcem ścięgnistym), a także widoczne jest nadmierne zgięcie kręgosłupa.

Objawy mogące świadczyć o obumarciu płodu to również:

• brak wyczuwalnych ruchów płodu przez dłuższy czas,
• zmniejszenie obwodu brzucha,
• spadek masy ciała,
• plamienie lub mocne krwawienie,
• ustanie objawów ciążowych.

Każde krwawienie w ciąży powinno skłonić do niezwłocznej wizyty u ginekologa, jednak należy pamiętać, że krwawienie nie musi od razu oznaczać poronienia.

Jeśli ciężarna zauważy niepokojące objawy, powinna zgłosić się do szpitala. Lekarz wykonuje badanie USG oraz KTG, w celu zobrazowania płodu oraz określenia czynności serca.

W przypadku potwierdzenia obumarcia specjalista decyduje, czy dojdzie do samoistnego poronienia, czy konieczny będzie zabieg łyżeczkowania. Poronienie w sposób naturalny może nastąpić po podaniu odpowiednich leków poronnych, które wywołują skurcze macicy. Kobieta przez cały czas jest pod kontrolą lekarza i pielęgniarek.

W przypadku, kiedy poronienie naturalne nie jest możliwe, lekarz podejmuje decyzję o łyżeczkowaniu. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym, a pacjentka przebywa w szpitalu zazwyczaj dwa dni.

Śmierć płodu po 22 tygodniu ciąży wiąże się z wywoływaniem porodu. Aby indukować skurcze, pacjentce podaje się kroplówki z oksytocyną. W rzadkich przypadkach np. gdy płód jest nieprawidłowo ułożony lub poród naturalny zagraża życiu matki wykonuje się cesarskie cięcie.

Kobieta ma prawo zadeklarować chęć przeprowadzenia badań genetycznych. W takim przypadku tkanki zostaną zabezpieczone i poddane odpowiedniej diagnostyce, która pozwoli określić płeć oraz przyczynę śmierci dziecka.

Wewnątrzmaciczne obumarcie płodu stwarza zagrożenie dla zdrowia i życia matki. Tkanki zaczynają się rozkładać i zatruwać organizm, co w konsekwencji może doprowadzić do rozwinięcia się sepsy.

Niebezpieczna jest również sytuacja, gdy podczas ciąży mnogiej obumrze jeden płód, a drugi pozostaje żywy. Konieczne jest niezwłoczne podjęcie leczenia.

Zalegające w macicy tkanki wydzielając toksyny mogą spowodować wstrząs septyczny i śmierć. Wstrząs septyczny jest nagłą i ostrą reakcją organizmu na rozwijające się zakażenie. W przypadku, gdy pomoc nie zostanie udzielona w odpowiednim czasie, może dojść do niewydolności wielonarządowej, czyli wszystkie najważniejsze organy przestaną prawidłowo funkcjonować.

Objawami wstrząsu septycznego u kobiet ciężarnych są między innymi:

• zmiana temperatury ciała (wzrost powyżej 38 stopni Celsjusza lub spadek poniżej 36 stopni Celsjusza),
• tachykardia (przyspieszenie akcji serca powyżej 90 uderzeń na minutę),
• hiperwentylacja (wzrost ilości oddechów powyżej 20 na minutę),
• nieprawidłowe wartości krwinek białych, czyli leukocytów we krwi,
• wilgotna skóra,
• ból brzucha,
• zwiększony wypływ wydzieliny z dróg rodnych,
• skąpomocz.

Każdej kobiecie przysługują określone prawa, niezależnie od czasu zakończenia ciąży.

Do najważniejszych praw po stracie ciąży należą:

• rejestracja dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego (USC),
• poznanie przyczyn śmierci dziecka,
• pochówek dziecka,
• zasiłek pogrzebowy w wysokości 4000 zł,
• urlop macierzyński (8 tygodni),
• odszkodowanie z dodatkowej polisy ubezpieczeniowej.

Po stracie dziecka szpital ma obowiązek wystawić Kartę Martwego Urodzenia, jednak do tego potrzebne jest określenie płci dziecka. Jeśli do straty doszło na bardzo wczesnym etapie trudne może być określenie płci za pomocą badania fizykalnego, w takim wypadku istnieje możliwość wykonania odpłatnych badań genetycznych. Na podstawie Karty Martwego Urodzenia można dziecko zarejestrować w USC, co upoważnia do zasiłku pogrzebowego oraz urlopu macierzyńskiego.

Zobacz także: Kim jest wcześniak? Jakie są przyczyny i konsekwencje wcześniactwa? Poradnik dla rodziców jak opiekować się dzieckiem urodzonym przed czasem

Po urodzeniu martwego dziecka, rodzice decydują o tym co stanie się z jego ciałem. Jest możliwość zostawienia go w szpitalu lub odbioru i zorganizowania pogrzebu. Co ważne, pochówek możliwy jest bez poznania płci dziecka, jednak konieczne jest wcześniejsze odebranie karty zgonu.

Każda kobieta ma prawo poznać przyczynę śmierci dziecka. W Polsce niektóre badania refundowane są dopiero po wystąpieniu 2-3 poronień z rzędu. Narodowy Fundusz Zdrowia nie refunduje żadnych badań genetycznych!

Bez względu na czas trwania ciąży przysługuje zasiłek pogrzebowy w wysokości 4000 zł. Aby go otrzymać należy przedstawić w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych dokumenty upoważniające do świadczeń zdrowotnych oraz akt urodzenia martwego dziecka. Wniosek o zasiłek można złożyć w ciągu dwunastu miesięcy od poronienia.

Każdej pracującej kobiecie po urodzeniu martwego dziecka przysługuje prawo do urlopu macierzyńskiego. W tym celu należy przedstawić pracodawcy skrócony akt urodzenia martwego dziecka.

Sprawdź: Ciąża wkrótce po poronieniu nie jest bardziej ryzykowna niż po pół roku przerwy. WHO zmieni rekomendacje.