Syrop glukozowo-fruktozowy - co to jest, jaki jest jego skład i dlaczego szkodzi?

Syrop glukozowo-fruktozowy przez lekarzy i ekspertów żywienia jest obarczany odpowiedzialnością za otyłość, coraz częściej występującą także u dzieci, choroby układu krążenia, cukrzycę typu II oraz stłuszczenie wątroby. Wydawać by się mogło, że ograniczając spożywanie słodyczy przez najmłodszych, eliminujemy to zagrożenie. Nic bardziej mylnego. Żelki i słodkie napoje to nie jedyne źródło syropu glukozowo-fruktozowego.

Co to jest syrop glukozowo-fruktozowy?

Syrop glukozowo-fruktozowy ma postać bezbarwnej lub bladożółtej cieczy uzyskiwanej ze skrobi kukurydzianej. Wymyślony został w latach 50. XX wieku w Stanach Zjednoczonych jako remedium na rosnące ceny cukru.

Syrop glukozowo-fruktozowy był wówczas tańszy i - ze względu na swoje właściwości - łatwy do zastosowania w masowej produkcji. Nie wymaga rozpuszczania, co pozwala łatwo połączyć go z innymi składnikami. Nie krystalizuje się i nie zamarza. Zapobiega wysychaniu produktu i wykazuje odporność na działanie drobnoustrojów.

Syrop glukozowy skład swój opiera na cukrach prostych. To w 55 procentach glukoza, w 42 procentach fruktoza, a pozostałe 3 procent stanowią dodatki innych cukrów. Wbrew temu, co twierdzili niegdyś jego zwolennicy, nie jest produktem naturalnym. Stanowi efekt szeregu działań przetwarzania żywności.

Szkodliwość syropu glukozowo-fruktozowego

"Syrop glukozowo-fruktozowy - trucizna" - takie hasła bardzo często można napotkać w prasie i na stronach internetowych poświęconych zdrowemu odżywianiu. Nie jest to opinia bezzasadna. Wpływ syropu na zdrowie wynika przede wszystkim z wysokiej zawartości fruktozy i bardzo wysokiego indeksu glikemicznego.

Wysoka zawartość tego cukru w diecie (35–65% całkowitej wartości energetycznej diety) niekorzystnie wpływa na metabolizm. Dzieje się tak dlatego, że fruktoza nie wpływa na wydzielanie leptyny – hormonu oddziałującego na ośrodek sytości w mózgu. Zwiększa natomiast stężenie greliny, pobudzającej apetyt. Eksperci podkreślają zatem, że podstawowy problem związany z syropem glukozowo-fruktozowym to zakłócenie naturalnego odczuwania głodu i sytości.

Szkodliwość syropu glukozowo-fruktozowego przejawia się także w niskiej jakości tego produktu. Jedna szklanka słodzonego nim napoju wypełnia większość dziennego dopuszczalnego odsetka cukrów prostych w diecie. Zgodnie z zaleceniami cukry proste nie powinny pokrywać więcej niż 10 procent wartości energetycznej diety. Przekroczenie tej normy, dwu- lub trzykrotnie, najczęściej wiąże się ze zmniejszonym udziałem w diecie witamin i składników mineralnych.

Czy syrop glukozowo-fruktozowy jest rakotwórczy?

Teza, że syrop glukozowo-fruktozowy jest rakotwórczy, wymaga weryfikacji. Przeprowadzone dotąd badania prospektywne wykazały, że z powodu wpływu na stężenie glukozy we krwi po posiłku syrop glukozowo-fruktozowy może przyczynić się do rozwoju nowotworu trzustki. Z kolei w japońskich badaniach zaobserwowano związek z rakiem jelita grubego. W testach malezyjskich u kobiet spożywających cukry proste wykazano dwa razy większe ryzyko raka piersi.

Syrop glukozowo-fruktozowy ma duży wpływ na rozwój insulinooporności, a później cukrzycy typu 2. Jego spożywanie powoduje zaburzenia lipidowe oraz podwyższa ciśnienie krwi. Dieta bogata we fruktozę przyczynia się także do większej produkcji kwasu moczowego, co przekłada się na ryzyko powstawania kamieni nerkowych i wystąpienia dny moczanowej.

W jakich produktach znajdziemy syrop glukozowo-fruktozowy?

Syrop glukozowo-fruktozowy nie jest wykorzystywany tylko przy produkcji słodyczy. Dodaje się go powszechnie do kolorowych napojów gazowanych i niegazowanych, wyrobów alkoholowych, takich jak likiery czy piwa smakowe oraz mlecznych napojów fermentowanych. To także częsty składnik deserów, słodkich jogurtów, serków, żelków, dżemów, galaretek i lodów.

Dość zaskakujący może wydawać się fakt, że syrop glukozowo-fruktozowy stanowi częsty składnik pieczywa, ketchupów i sosów, zalew do marynowanych lub kiszonych warzyw oraz ryb. Znajdziemy go także w gotowych zupach, wędlinach, a nawet mielonym mięsie.

Zamienniki

Czym zastąpić syrop glukozowo-fruktozowy w diecie? Przede wszystkim wszelkiego rodzaju słodziki nie są substancjami niezbędnymi do życia, nie ma zatem potrzeby, aby zastępować je w jakikolwiek sposób. Naturalnie zawarty w żywności cukier z owoców, warzyw i produktów mlecznych okazuje się wystarczający.

Najrozsądniejsze rozwiązanie to po prostu czytanie etykiet i unikanie produktów z syropem glukozowo-fruktozowym w składzie. Jeśli mamy wybór, sięgajmy po jogurty czy lody bez dodatku cukru lub ewentualnie słodzone stewią.

Syrop glukozowo-fruktozowy a cukier

Cukier wcale nie jest lepszym wyborem i zamiennikiem syropu glukozowo-fruktozowego, ponieważ on także stanowi źródło pustych kalorii. Nie ma znaczącej różnicy w kaloryczności obu substancji. Rozbieżność w składzie powoduje jedynie inny sposób ich metabolizowania w organizmie. Fruktoza z syropu glukozowo-fruktozowego obciąża przede wszystkim odpowiedzialną za jej trawienie wątrobę.