Leki na cukrzycę to większe zagrożenie stwardnieniem rozsianym u osób po 45. roku życia. Dotyczy to terapii insuliną i zwłaszcza kobiet

Stwardnienie rozsiane to choroba neurologiczna o podłożu autoimmunologicznym i często nieprzewidywalnym przebiegu. Atakuje centralny układ nerwowy, tj. mózg i rdzeń kręgowy, prowadząc do głębokiej niepełnosprawności fizycznej i psychicznej. Oznaczane jako MS (ang. multiple sclerosis), schorzenie występuje ok. dwóch razy częściej u kobiet niż u mężczyzn.

W grupie wiekowej do 45 lat najczęściej diagnozowany jest jego podtyp o nazwie RRMS. To rzutowo-remisyjna postać SM, którą charakteryzują nagłe i ostre ataki choroby, przeplatane okresami remisji. Dotyczy ok. 87 proc. osób z MS w wieku 20-40 lat.

Istnieje też jednak późna postać choroby – stwardnienie rozsiane o późnym początku (late onset multiple sclerosis, LOMS), która jest diagnozowana po 50. roku życia i dotyczy 2,7‌- ‌12 proc. pacjentów z MS. Jest mniej poznana niż typ występujący u młodych osób, gdyż wcześniej uznawano stwardnienie rozsiane za schorzenie ograniczone do tej właśnie grupy.

Jak wykazano wcześniej w badaniu duńskim, liczba zachorowań na MS wśród kobiet zwiększyła się dwukrotnie w pierwszym dziesięcioleciu XXI w. w porównaniu z latami 50. XX w., podczas gdy wśród mężczyzn wzrosła w mniejszym stopniu. W tym samym okresie występowanie LOMS wśród kobiet stało się 4,3 razy częstsze, a wśród mężczyzn – 2,72 razy.

Naukowcy coraz wnikliwiej badają związek stwardnienia rozsianego z chorobami metabolicznymi jako wspólnym czynnikiem rozwoju procesów autoimmunologicznych, tj. z autoagresji. Mowa o nich, gdy mechanizmy obronne organizmu są błędnie skierowane w jego własne elementy.

Jedną z analizowanych kwestii jest pytanie o wpływ terapii przeciwcukrzycowych, w tym podawania insuliny, na występowanie MS. Ich działanie polega na obniżaniu poziomu glukozy we krwi (inaczej glikemii), by zapobiegać sytuacji, gdy jest on niebezpiecznie wysoki. Nazywany jest wtedy hiperglikemią, a leki – przeciwhiperglikemicznymi. Poszukiwaniem odpowiedzi na nie zajęli się badacze z Uniwersytetu Arizońskiego.

– Wcześniejsze badania wykazały neuroprotekcyjny wpływ leków przeciwhiperglikemicznych w przypadku choroby Alzheimera i innych pokrewnych typach demencji – powiedziała główna autorka badania dr Kathleen Rodgers said. – Chcieliśmy zbadać lepiej różnice dotyczące wieku i płci, zwłaszcza między mężczyznami i kobietami poniżej 45. roku życia chorymi na cukrzycę.

W badaniu wykorzystano dane z amerykańskiej bazy ubezpieczeń, które obejmowały 151 milionów osób. Na ich podstawie zidentyfikowano 5 mln pacjentów z rozpoznaną cukrzycą typu 2 i stwardnieniem rozsianym w młodym lub starszym wieku. Naukowcy podzielili ich na dwie grypy – pacjentów zdiagnozowanych jako cukrzyków przed oraz po ukończeniu 45. roku życia.

Po wykonaniu analizy wyników badacze zaobserwowali różnice w działaniu terapii przeciwhiperglikemicznej w zależności od wieku. Wykazano, że u osób poniżej 45. roku życia leczenie cukrzycy wiązało się z rzadszymi diagnozami stwardnienia rozsianego. Teza o ochronnym działaniu terapii na mózg okazała się prawdziwa.

Zobacz: „Żyj tak, aby doceniać każdy dzień”. Rozmowa o sile kobiet chorujących na stwardnienie rozsiane.

Ryzyko rozwoju stwardnienia rozsianego pod wpływem terapii cukrzycy nie zmalało u osób powyżej 45. roku życia, a wręcz wzrosło. Leki przeciwhiperglikemiczne okazały się zwiększać częstotliwość zachorowań na stwardnienie rozsiane u obu płci.

W tej grupie wiekowej istotne ryzyko wiązało się z przyjmowaniem insuliny – było ono znacznie wyższe u kobiet, natomiast w mniejszym, choć istotnym stopniu, dotyczyło mężczyzn. Ten rodzaj terapii jest zwykle warunkowany cięższą postacią cukrzycy.

Skąd te różnice? Wynikać mogą z czynników związanych z kobiecą menopauzą, które wpływają na funkcjonowanie układu immunologicznego. U pań działa on o wiele silniej niż u mężczyzn, co wynika z gospodarki hormonalnej – skąd też większa skłonność do rozwoju chorób z autoagresji. Wraz ze spadkiem poziomu estrogenów w organizmie kobiety następuje wzrost produkcji prozapalnych cytokin, takich jak interleukiny 6 i 8 oraz czynnik TNF, a także zmiany w liczebności i aktywności limfocytów. Dochodzi do rozwoju chronicznego stanu zapalnego o niskim natężeniu, kryzysu bioenergetycznego w mózgu i rozkładu jego białej materii. Procesy te pogłębiają stres oksydacyjny i zaburzenia wywołane cukrzycą, jednak nasilanie się ich pod wpływem leków to kwestia niepokojąca i wymagająca dalszych badań.

– Nasze odkrycia poświadczają potrzebę stworzenia precyzyjnie działających terapii w profilaktyce stwardnienia rozsianego w takich wrażliwych populacjach – podsumowała dr Rodgers.

Wyniki badania nie dowodzą, że leczenie cukrzycy insuliną powoduje rozwój stwardnienia rozsianego, a obserwowana jest zbieżność tych kwestii. Pacjenci powinni kontynuować leczenie, a w razie wątpliwości – skonsultować się ze swoim lekarzem diabetologiem. Jeżeli mają więcej niż 45 lat, powinni być wyczuleni na pierwsze objawy MS i w razie wskazań lekarza – wykonać odpowiednie badania. Pierwszym z nich jest rezonans magnetyczny mózgu.

Źródło: New study identifies connection between diabetes medications, multiple sclerosis Science Daily