Spanie to regeneracja organizmu

INFO Z POLSKI - najwazniejsze wydarzenia minionego tygodnia

Człowiek w ciągu swojego życia przesypia około 20 lat - tak wynika z obliczeń naukowców. To bardzo dużo, ale sen jest człowiekowi niezbędny. Wpływa na procesy fizyczne i psychiczne organizmu, odpręża, uspokaja serce i ciśnienie. Dlatego warto dobrze się wyspać, by mieć siłę funkcjonować następnego dnia. Co może nam grozić w przeciwnym razie?

Jest taka kultowa scena w filmie Stanisława Barei „Co mi zrobisz jak mnie złapiesz?”, w której jeden mężczyzna opowiada drugiemu, jak wygląda jego codzienna długa droga do pracy. Zaczyna, że wstaje o godzinie 2.45, a kończy mówiąc, iż wraca do domu o 22.50. Ale wtedy goli się, je śniadanie (bo śniadania jada na kolację, żeby nie tracić czasu rano) i dopiero idzie spać, co oznacza, że w łóżku jest, powiedzmy, o godzinie 23.30. Wychodzi mu więc trzy godziny i piętnaście minut snu.

Liczy się to, by budzić się wypoczętym

Oczywiście to była tylko filmowa fikcja (choć Bareja przedstawiał w swoich komediach rzeczywiste absurdy poprzedniego ustroju), jednak jeśli tak zdarzyłoby się naprawdę, to taki pracownik w swoim zakładzie byłby raczej mało przydatny. Odpowiednio długie wysypianie się jest w życiu człowieka niezwykle ważne, by normalnie funkcjonować. Ale jak długie?

- Niektórym wystarcza pięć godzin snu, inni muszą spać po dziewięć godzin. Nie oznacza to jednak, że członkowie którejkolwiek z tych grup cierpią na zaburzenia snu. Liczy się to, by po przebudzeniu czuć się wypoczętym. Jeśli człowiek nie śpi tyle, ile powinien, organizm nie ma szans się zregenerować. Może to być wstęp do depresji, która często zaczyna się właśnie od zaburzeń snu. Jest to jeden z symptomów - mówi doktor Jan Latała, znany kielecki psychiatra.

Dlaczego sen jest taki ważny? Bo w jego trakcie odpoczywają nasze organy. Sen jest szczególnie istotny dla mózgu. - W ciągu dnia w naszym mózgu są zapisywane różnego rodzaju informacji w postaci recept na określone zachowanie. Powstaje ich wiele. Nie wszystkie są nam potrzebne, więc kiedy śpimy, mózg wyrzuca te zbędne, a umacnia przydatne. Mózg jest usytuowany w puszce kostnej, która ma określoną objętość. Krótko mówiąc, jeżeli niepotrzebne elementy białkowe nie byłyby usuwane, szybko skończylibyśmy nasze życie. Dzięki nocnemu czyszczeniu zyskujemy miejsce na nowe wzorce, które pojawiają się w czasie dnia - wyjaśnia profesor Tadeusz Marek, kierownik Zakładu Neurokognitywistyki i Neuroergonomii w Instytucie Psychologii Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jego zespół badawczy zajmuje się neuroobrazowaniem pozwalającym na obserwację czynności mózgu podczas na przykład czytania, liczenia czy właśnie snu.

Nie tylko liczba godzin, ale i higiena snu

Jak ważny jest sen, dowiodło już wielu naukowców, którzy przeprowadzali pod tym kątem eksperymenty na zwierzętach. Te, pozbawione snu, umierały w ciągu kilku tygodni. Pięć lat temu świat obiegła informacja, że kibic piłkarski z Chin zmarł po tym, jak przez 11 dni nie spał, bo w dzień chodził do pracy, a w nocy - ze względu na różnicę czasu - oglądał mecze piłkarskiego Euro 2012.

- Sen jest konieczny. Ma znaczenie nie tylko ze względu na naszą formę fizyczną, ale i psychiczną. Podczas snu dochodzi do utrwalania pamięci, regeneruje się też wiele procesów fizjologicznych. Z wiekiem ilość i jakość snu się pogarsza, dlatego osoby starsze często doświadczają związanych ze snem problemów - dodaje doktor Jan Latała.

Aby być wyspanym wstając rano, trzeba zwrócić też uwagę na higienę snu. Co się pod tym kryje? - Powinniśmy przede wszystkim wstawać o regularnych porach, dzięki temu również godzina, o której kładziemy się spać zostanie unormowana. Powinniśmy też wyeliminować dodatkowe bodźce, takie jak włączony telewizor czy zapalone światło. Z kolei pomieszczenie, w którym śpimy, powinno być wywietrzone - zwraca uwagę doktor Jan Latała.

Dopiero gdy dostosujemy się do tego, co odnośnie jakości snu zalecają lekarze, możemy być w pełni produktywni w pracy. Ale pod warunkiem, że nie mamy zmartwień, które powodują, iż cierpimy na bezsenność lub śpimy bardzo krótko. Kilka dni temu portal MonsterPolska.pl poinformował, że według międzynarodowych badań „Stres w miejscu pracy” (przeprowadziła je firma Paylab.com na 58 tysięcy pracowników z 11 krajów, w tym Polski) polscy pracownicy śpią bardzo krótko ze względu na różne zmartwienia. Najwięcej osób trapi zbyt wiele obowiązków w pracy, na drugim miejscu przyczyną zmartwień przekładających się na sen są problemy finansowe, a na trzecim - rozdrażnienie powodowane ciągłą pracą.

No więc pojawia się pytanie: jak w takiej sytuacji wydłużyć sen i poprawić jego jakość? Najlepiej zostawić sprawy związane z pracą w miejscu pracy, a w domu postawić na relaks i rodzinę. I starać się mieć taką pracę, by nie dojeżdżać do niej przez pół dnia.

Skąd się biorą senne marzenia?

Z naukowego punktu widzenia, sen możemy podzielić na dwie główne fazy: NREM i REM. Ich nazwy pochodzą od skrótów angielskich terminów związanych z występującym podczas tych faz ruchem gałek ocznych (rapid eye movement) lub jego brakiem. Marzenia senne występują w fazie REM, która jest głębszą z tych faz. Na tym etapie wzmaga się aktywność mózgu, oddech jest nieregularny, wzrasta też częstość skurczów serca. Zdaniem lekarzy, senne marzenia mogą mieć źródło w naszych codziennych przeżyciach. Jednak dotąd naukowcom nie udało się ze stuprocentową pewnością odpowiedzieć na pytanie, dlaczego śnimy.