Toksyczny związek – czym się przejawia taka relacja? Upewnij się, czy twój partner nie jest toksyczny i zobacz, jak sobie z nim radzić

Toksyczne relacje dotyczą zarówno związków partnerskich, jak i małżeństw. Związek, w którym jeden z partnerów znosi złe traktowanie i nie chce albo nie potrafi się od niego uwolnić, można określić mianem toksycznego. Taka relacja zaniża samoocenę i działa niszcząco, a tłamszony partner często nawet nie zdaje sobie z tego sprawy.

Toksyczny związek można utożsamiać z nieustannym poczuciem winy – wierzymy, że nasz partner może się zmienić, że jeśli bardziej się postaramy, wszystko będzie takie, jak powinno, a wszelkie niepowodzenia i problemy to tylko nasza wina. Powoli tracimy poczucie własnej wartości, wybaczamy kłamstwa i upokorzenia, chwytając się nielicznych dobrych chwil. Kiedy pojawia się świadomość szkodliwości takiej relacji, odejście zazwyczaj nie jest łatwe. Ofiara pozostaje uzależniona od dominującego partnera i nie wierzy, że zasługuje na coś lepszego.

W toksycznych związkach najczęściej tkwią osoby, których potrzeby emocjonalne nie były zaspokajane w dzieciństwie – wychowywały się w niepełnych rodzinach lub nie otrzymywały wystarczającego wsparcia i czułości. Brak wzorców prawidłowych relacji sprawia, że nie zdają sobie sprawy, że mają prawo poczucia bezpieczeństwa i akceptacji ze strony partnera. Wybierają osoby zdystansowane, niezaradne życiowo, wierząc, że są w stanie zmienić rzeczywistość i to właśnie od nich zależy przetrwanie związku. Niektórzy nie są w stanie żyć poza związkiem, dlatego strach przed samotnością jest silniejszy niż sprzeciw na zachowanie toksycznego partnera.

Objawy charakterystyczne dla toksycznego związku to:

• niskie poczucie własnej wartości – to efekt tego, że partner zrzuca na Ciebie winę za wszelkie niepowodzenia, umniejsza Twoje zalety i atrakcyjność,
• szantaż emocjonalny – partner wymusza pewne zachowania, odwołując się do Twojej miłości lub grożąc Ci, np. odejściem,
• brak więzi emocjonalnej – partner nie dzieli z Tobą rzeczami ze swojego życia (takimi jak sprawy codzienne, sukcesy czy porażki),
• wywoływanie poczucia winy – partner zrzuca na Ciebie winę za wszelkie niepowodzenia,
• uczucie samotności – partner nie daje Ci oczekiwanego wsparcia, samodzielnie rozwiązujesz problemy i organizujesz Wasze życie,
• kłamstwa – partner kreuje swój wizerunek, odsuwając od siebie całą odpowiedzialność, często kłamie i wymyśla nieprawdę w odniesieniu do danej sytuacji,
• kłótnie – partner często prowokuje kłótnie, bywa agresywny i rzuca wyzwiskami,
• przemoc fizyczna – partner stosuje wobec Ciebie przemoc fizyczną, może dochodzić do rękoczynów.

W każdym związku zdarzają się lepsze i gorsze dni. Jeśli jednak równowaga zostaje zaburzona, a jeden z partnerów nie czuje się komfortowo i nie ma poczucia bezpieczeństwa, związek może być toksyczny. Jak rozpoznać, czy Ty lub Twój partner jesteście toksyczni?

Jeśli partner lekceważy Twoje reakcje i uznaje je za nieadekwatne do sytuacji, sprawia, że zaczynasz zastanawiać się, czy nie ma racji. Z czasem zyskujesz przeświadczenie, że to, co czujesz lub robisz, jest nieprawidłowe, że to Ty zawsze ponosisz winę. Takie zachowania określane są mianem unieważniania emocji.

Partner umniejsza Twoje dokonania, krytykuje, sprawia, że tracisz poczucie własnej wartości. W ten sposób uzależnia Cię od siebie i zwiększa swoją przewagę. Ocenianie tego typu jest powiązane z upokarzaniem, umniejszaniem i krytyką.

Według partnera odpowiadasz za każdy konflikt i problem w Waszym związku, potrafi wytknąć Ci nawet najmniejszy błąd czy niepowodzenie, jednocześnie usprawiedliwiając swoje zachowania. Nigdy nie słyszysz słowa „przepraszam”. Przerzucanie winy jest charakterystyczne dla toksycznych relacji, gdzie partner nie bierze odpowiedzialności za swoje czyny.

Partner stopniowo uzależnia Cię od siebie, a Twoje życie toczy się wokół związku. Prywatność praktycznie nie istnieje – partner dzieli się intymnymi informacjami na Twój temat, czyta Twoją korespondencję, nie szanuje Twoich wyborów, bo lepiej wie, co jest dla Ciebie dobre. W takiej relacji strona dominująca przejmuje kontrolę nad życiem drugiej osoby, tworząc silną współzależność.

Toksyczny partner wykorzystuje swoją przewagę do izolowania Cię od rodziny i przyjaciół oraz kontrolowania wszystkich aspektów Twojego życia. Wszystko, co robisz, robisz źle, Twoje zachowanie jest nieodpowiednie, a wszelkie potknięcia karane. Partner kontroluje Twoje wydatki i kontakty z innymi ludźmi. Dominacja w toksycznym związku oznacza wywoływanie wstydu w celu uzyskania kontroli nad drugą osobą.

Partner wykorzystuje odrzucenie, żeby Cię ukarać, a Wasz związek często przechodzi „ciche dni”. Utrata bliskości i uwagi oraz brak empatii ze strony partnera dodatkowo zaniżają samopoczucie i umniejszają Twoją wartość, sprawiając że znowu czujesz się winna, nawet jeśli wina leży po stronie drugiej osoby.

Rozpoznajesz te zachowania? A może sama jesteś toksyczna? Jeśli w Twoim związku pojawiają się powyższe symptomy, warto dokładnie i na spokojnie przeanalizować relację. A także porozmawiać z kimś zaufanym, żeby określić, czy związek przechodzi kryzys, czy tkwimy w toksycznej relacji, która powoli nas wyniszcza.

Toksyczny związek to współuzależnienie, które należy leczyć. Destrukcyjna zależność od partnera jest niebezpieczna i może prowadzić do wyniszczenia oraz autodestrukcji. Podstawą poradzenia sobie z problemem jest uświadomienie sobie, że związek jest toksyczny, a nasza miłość to głównie uzależnienie od partnera. Trzeba także zrozumieć, że nie jesteśmy w stanie zmienić drugiej osoby i zamiast ciągle się poświęcać, powinniśmy skupić się na sobie.

Toksyczny związek można przekształcić w zdrową relację, jednak wymaga to chęci i zaangażowania obu stron. Często toksyczne zachowania nie są celowe. Świadomość błędów w zachowaniu i postawie obu partnerów może pomóc w stworzeniu relacji opartej na wzajemnym zaufaniu i równości.

Zmiana przekonań i postaw jest trudna oraz wymaga czasu, dlatego często konieczne jest zaangażowanie osób trzecich. Jeśli związek jest toksyczny, pomocna może być rozmowa z bliską, zaufaną osobą i wizyta u specjalisty – psychologa lub psychoterapeuty – który pomoże spojrzeć na związek z innej perspektywy i wskaże kierunek, w jakim powinniśmy podążać, budując relację praktycznie od nowa. Niestety, zazwyczaj jest jednak zbyt późno na uratowanie tego, co łączyło dwie osoby. Definitywnie nie należy walczyć o partnera, który stosuje przemoc fizyczną lub psychiczną.

Toksyczny związek to przekraczanie granic fizycznych i psychicznych, wykorzystywanie i manipulowanie drugą osobą. Jeśli partner świadomie i z pełną premedytacją lekceważy potrzeby drugiej strony i nagminnie stosuje wszelkiego rodzaju przemoc, fizyczną czy emocjonalną, nie będzie zależało mu na uzdrowieniu związku.

Toksyczny partner to osoba nabierająca pewności siebie poprzez odbieranie jej innym. Przejmuje kontrolę i dominuje nad słabszym psychicznie partnerem, ponieważ dzięki temu czuje się lepsza i ważniejsza. W toksycznych związkach często pojawia się chorobliwa zazdrość partnera, który chce kontrolować każdy aspekt życia drugiej osoby, izolując ją od świata zewnętrznego i uzależniając od siebie w jak największym stopniu. To właśnie dlatego przejmuje kontrolę nad wydatkami, ogranicza spotkania z przyjaciółmi czy wpływa na sposób zachowania i ubioru.

W toksycznych związkach bardzo często pojawia się problem przemocy fizycznej. Kłótnie, wyzwiska i rękoczyny są na porządku dziennym, a winą za tego typu zachowania zawsze obarczany jest stłamszony partner. Czasem uzależnienie jest tak silne, że nie wyobrażamy sobie życia bez drugiej osoby.

Toksyczny związek należy jak najszybciej zakończyć, gdy partner świadomie nami manipuluje i nie zamierza się zmieniać ani walczyć o uratowanie związku.

Przemoc fizyczna i psychiczna charakterystyczne dla tego typu relacji to najważniejsze wskazówki, by związek zakończyć. Niszczenie samooceny drugiej osoby, uzależnianie jej od siebie i nieustanne kontrolowanie każdego kroku prowadzą do upadku samej idei związku i destrukcji ofiary, która zaczyna wierzyć, że to ona ponosi pełną odpowiedzialność za zachowanie partnera.

Silne współuzależnienie wymaga natychmiastowego działania. Ofiara toksycznego związku najczęściej nie jest w stanie sama poradzić sobie z zaistniałą sytuacją, dlatego warto poprosić o pomoc i wsparcie najbliższych oraz specjalistę.