Ten wstydliwy problem się leczy! Nietrzymanie moczu to nie wyrok. W wielu przypadkach z NTM można poradzić sobie dzięki ćwiczeniom

Nietrzymanie moczu czy też jego popuszczanie to mimowolny i niemożliwy do powstrzymania wyciek moczu. Może posiadać różne nasilenie oraz wynikać z różnych przyczyn.

Nietrzymanie moczu (NTM) bywa symptomem poważnych chorób, zwykle jednak stanowi po prostu kłopotliwy problem higieniczny i społeczny. Problem nietrzymania moczu dotyczy co ósmej kobiety przed czterdziestką i co drugiej po menopauzie oraz około 40 proc. mężczyzn. Nie należy go jednak lekceważyć czy - także u ludzi starszych - traktować jako przykrej normy, istnieją bowiem skuteczne środki zaradcze.

Czytaj: Jak dbać o higienę przy nietrzymaniu moczu? To teraz łatwiejsze dzięki rozszerzeniu refundacji

Amerykańska Fundacja Chorób Urologicznych podaje kilka cech, charakterystycznych dla nietrzymania (popuszczania) moczu. Należą do nich:

• korzystanie z toalety więcej niż 8 razy dziennie,
• powtarzająca się nagła, gwałtowna potrzeba oddania moczu (bieganie do toalety),
• sytuacje, w których zdarza się do toalety nie zdążyć,
• zwracanie uwagi na dostępność toalety podczas wycieczek i rezygnowanie z nich, gdy nie ma się wystarczająco uspokajających informacji,
• korzystanie z toalety kilka razy w ciągu nocy,
• popuszczanie moczu podczas dźwigania zakupów, na siłowni, przy mocnym kopnięciu piłki itp.

Do typowych przyczyn nietrzymania moczu u kobiet należy ciąża i poród. Natomiast u mężczyzn głównym źródłem problemu jest łagodny rozrost prostaty . Badanie w jego kierunku wykuje urolog; przerost leczy się farmakologicznie, a w razie konieczności – operacyjnie.

Sprawdź: Te pomysły na zdrowie i leczenie są odradzane przez lekarzy

Nietrzymanie moczu mogą powodować też niektóre leki, urazy kręgosłupa, zabiegi operacyjne (zwłaszcza przeprowadzone w okolicach miednicy). Popuszczanie moczu występuje przy silnym stresie i towarzyszyć może innym problemom o podłożu psychologicznym. Ponadto NTM może być objawem współtowarzyszącym poważnym chorobom metabolicznym np. cukrzyca, oraz różnym chorobom neurologicznym (stwardnienie rozsiane, udar mózgu, choroba Parkinsona).

Zobacz: Czy wciąganie brzucha jest zdrowe? Może być powodem problemów ginekologicznych i nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu w większości przypadków jest chorobą przewlekłą. Istnieje jednak także przemijające nietrzymanie moczu, związane z zażywaniem leków, piciem kawy, alkoholu czy napojów cytrusowych, zapaleniem pęcherza lub dróg moczowych W tej grupie najczęstszym zgłaszanym objawem jest nietrzymanie moczu u mężczyzn po alkoholu. Spowodowane jest ono obniżeniem kontroli nad zwieraczami.

Ze względu na pojawiające się objawy nietrzymanie moczu dzielimy na:

• Wysiłkowe nietrzymanie moczu – należy do najczęściej występujących typów popuszczania moczu i następuje przy wysiłku takim, jak kaszel, kichanie, dźwignie, bieg itp. Spowodowane jest osłabieniem mięśni dna miednicy, które przestają zaciskać wystarczająco mocno cewkę moczową. Kiedy w pęcherzu rośnie ciśnienie, mocz wycieka. Osłabienie mięśni dna miednicy występuje częściej u kobiet, charakterystycznym objawem jest m.in. nietrzymanie moczu po porodzie. Do czynników ryzyka należą: ciąże, porody, wiek, otyłość.
• Zespół nadreaktywnego pęcherza (inaczej: nietrzymanie moczu z naglącym parciem) – zdarza się zarówno w dzień, jak i w nocy. Polega na uczuciu silnego parcia na pęcherz, zakończonego wypływem moczu w ciągu kilku sekund. Typowe podczas seksu, zwłaszcza orgazmu, przy dźwięku lejącej się wody, podczas zmiany pozycji ciała, na przykład po wstaniu czy podczas siadania. Pęcherz kurczy się przedwcześnie, zanim zostanie wypełniony i zanim otrzyma odpowiedni przekaz mózgu. Przyczyna takiego stanu rzeczy nie jest znana.
• Nietrzymanie moczu z przepełnienia – polega na stałym lub okresowym wyciekaniu moczu z przepenionego pęcherza i jest spowodowane m.in. zaburzeniem jego funkcji. Najczęściej dotyczy mężczyzn z przerostem gruczołu krokowego.

Popuszczanie moczu w ciąży to częsta przypadłość, zwłaszcza w 3. trymestrze, kiedy macica jest największa. W ciąży (ze względu na zdrowie dziecka) istotne jest rozróżnienie nietrzymania moczu od zapalenia pęcherza. Bolesne parcie lub ból po oddaniu moczu, zmiana barwy czy zapachu moczu, gorączka - to objawy skłaniające do wizyty u ginekologa. Ważne jest dbanie o higienę intymną (pomocne będą m.in. wkładki na nietrzymanie moczu).

Czytaj także: Bolą cię plecy na dole, między łopatkami, a może po bokach? Nie smaruj się setny raz maścią. Sprawdź, co to oznacza i wylecz przyczynę

Natomiast popuszczanie moczu u dziecka może mieć przyczyny takie same jak te występujące u osób dorosłych, a w rzadkich przypadkach - być spowodowane wadami układu moczowego (potrzebna jest wówczas interwencja chirurgiczna) lub chorobami układu nerwowego (np. przepuklina, tłuszczaki itp.). O wiele częstsze jest jednak moczenie, zwłaszcza nocne.

Przyczyną popuszczania moczu u dzieci mogą być:

• Zbyt duża ilość produkowanego moczu (przyczyną jest niewyregulowany dobowy rytm produkcji hormonu - wazopresyny);
• Za mały pęcherz (rośnie chwilowo wolniej);
• Zakażenia układu moczowego;
• Czynniki emocjonalne.

Moczenia u dzieci nie należy lekceważyć, zwłaszcza gdy jest to moczenie wtórne], to znaczy pojawia się u dziecka, które opanowało sztukę świadomego oddawania moczu co najmniej 3 miesiące przed wystąpieniem moczeń.

Koniecznie należy udać się do lekarza, jeśli dziecko ma gorączkę, odczuwa ból, a moczeniom nocnym towarzyszą dzienne. Zawsze zresztą trzeba zgłosić problem lekarzowi, moczenie może okazać się bowiem objawem poważniejszej choroby. Należy także zapewnić dziecku wsparcie i poczucie bezpieczeństwa, zwłaszcza, iż moczenia są zupełnie niezależne od jego woli. Warto przy tym pamiętać, że problemy emocjonalne częściej bywają skutkiem, niż przyczyną moczenia u dzieci.

Leki na nietrzymanie moczu przepisuje lekarz. Ze względu na istotne skutki uboczne, stosuje się je, gdy inne sposoby zawiodą. Szczególnie obiecujące wydaje się w tym obszarze wstrzykiwanie toksyny botulinowej, którego efekt leczniczy utrzymuje się od kilku do kilkunastu miesięcy.

Więcej metod leczenia omawia Marta Siesicka-Osiak w artykule „Nietrzymanie moczu – objawy i leczenie u kobiety i mężczyzny”.

Podstawowym sposobem leczenia wysiłkowego NTM są ćwiczenia na nietrzymanie moczu, czyli ćwiczenie mięśni Kegla (mięśni dna miednicy). Najważniejsza jest tu regularność – najlepiej 3 razy dziennie przez 3 miesiące, w różnych pozycjach (na stojąco, leżąco, siedząco), zawsze z lekko rozsuniętymi kolanami. Po tym czasie oczekiwać można poprawy, a nawet zupełnego wyleczenia.

Zobacz też: 5 prostych ćwiczeń na kobiece mięśnie. To asany jogi!

Ćwiczenia te wykonywać można w domu, w pracy, na przystanku. By nauczyć się napinania odpowiednich partii mięśni, siedząc z lekko rozchylonymi nogami, należy wyobrazić sobie próbę przerwania strumienia moczu podczas pobytu w toalecie. Mięśnie, które wtedy się napną, to właśnie mięśnie Kegla. Ich skurcz można wyczuć także wkładając dwa palce do pochwy. Po napięciu mięśni należy policzyć do 2, po czym rozluźnić mięśnie, a następnie powtórzyć całość ćwiczenia 4–5 razy.

W przypadku NTM z naglącym parciem poleca się trening pęcherza. Jest on skuteczny niezależnie od płci ćwiczącego, a zatem na nietrzymanie moczu u mężczyzn ćwiczenia te polecane są tak samo, jak dla kobiet. Regularne wykonywanie treningu pęcherza należy wcześniej skonsultować z lekarzem. Polega na świadomym odwlekaniu momentu oddania moczu. Należy wówczas zająć swoją uwagę innymi sprawami, w nocy skłonić się do zaśnięcia. Pozytywnych rezultatów można oczekiwać po około 6 tygodniach.

W każdym przypadku nietrzymania moczu zalecane jest:

• unikanie alkoholu, kawy, owoców cytrusowych,
• unikanie palenia tytoniu,
• zdrowa dieta, niepowodująca zaparć,
• uzyskanie lub utrzymanie odpowiedniej wagi ciała.

W celu dokładnego zdiagnozowania problemu warto udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub urologa. U kobiet potrzebna będzie konsultacja ginekologiczna.

Do rozmowy z lekarzem trzeba się przygotować, zapisując częstotliwość objawów (jak często oddajemy mocz w ciągu dnia i w nocy, ile epizodów nietrzymania moczu następuje na dobę lub tydzień, ile moczu mniej więcej popuszczamy) oraz zabierając ze sobą dokumentację medyczną, związaną z przebytymi w ostatnim czasie chorobami, zabiegami czy urazami, a także listę zażywanych leków. Lekarz przeprowadzi wywiad na temat występujących objawów, a także nawyków dietetycznych (szczególnie częstości spożywania napojów), zada pytanie o ból oraz zbada brzuch. Następnie powinien zlecić on analizę i posiew moczu, badanie USG, badanie objętości moczu zalegającego po wizycie w toalecie. Dodatkowo zlecić może badanie prostaty u mężczyzn, niekiedy także badanie czucia w okolicach intymnych czy badanie per rectum (czyli przez odbyt). Rzadko, w razie konieczności, wykonywana bywa cystoskopia (przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym, trwa około 5-10 minut) lub badanie urodynamiczne (w znieczuleniu miejscowym). Do badań tych trzeba się wcześniej odpowiednio przygotować, stosując zalecaną dietę.

Sprawdzając po wizycie u lekarza informację na recepcie czy skierowaniu, możemy znaleźć zapis: nietrzymanie moczu icd 10 i następujące po niej dodatkowe litery i cyfry. To kod oznaczający zdiagnozowaną chorobę.