Zdrowa dieta dla dzieci: co powinno jeść Twoje dziecko? Co powinien zawierać jadłospis dla dzieci z refluksem i dieta przy biegunce u dzieci

Prawidłowy rozwój każdego dziecka uzależniony jest od wielu czynników, jednym z nich jest zbilansowana dieta, która dostarcza składników budulcowych oraz witamin i minerałów umożliwiających ich absorbowanie. Nawyki żywieniowe nabyte w dzieciństwie mają wpływ na żywienie w późniejszych etapach życia, dlatego tak istotne jest wpojenie dziecku zasad zdrowego odżywiania.

Prawidłowo zbilansowany model żywienia dziecka zakłada, że w diecie powinny znaleźć się właściwe proporcje białka, kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6, węglowodanów oraz wszystkich niezbędnych składników mineralnych, a szczególnie żelaza, wapnia i witamin.

Ilość kalorii zależy od wieku, stopnia rozwoju i ruchliwości dziecka. Podstawowe zalecenia kaloryczne dla dzieci wynoszą średnio:

• 0-3 miesiące – 1100-1200 kcal/dziennie,
• 4-6 miesięcy – 1000-1100 kcal/dziennie,
• 7-9 miesięcy – 900-1000 kcal/dziennie,
• 10-12 miesięcy – 800-900 kcal/dziennie,
• 1-3 lata – 1300 kcal/dziennie,
• 4-6 lat – 1700 kcal/dziennie,
• 7-10 lat – 2400 kcal/dziennie,
• 11-14 lat – 2200-2700 kcal/dziennie,
• 15-18 lat – 2100-2800 kcal/dziennie.

Aby dziecko chętnie sięgało po przygotowane posiłki, warto zadbać o ich różnorodność. Monotonia żywieniowa może doprowadzić do problemów z jedzeniem, niedowagi lub nadwagi. Dzieci nie mogą spożywać w nadmiarze słodyczy i jedzenia z fast foodów – żywność tego typu jest częstą przyczyną niedoboru witamin i minerałów, dolegliwości jelitowo-żołądkowych, nadciśnienia tętniczego i może prowadzić do otyłości.

Zdrowa dieta dziecka powinna być bogata w witaminy i minerały, których niedobór skutkuje zahamowaniem wzrostu, występowaniem chorób oczu i zębów, rozwojem wad postawy oraz wpływa na zdolność do nauki.

W diecie dziecka ważne jest:

• dbanie o różnorodność podawanych regularnie posiłków,
• jedzenie produktów pełnoziarnistych,
• codzienna porcja warzyw i owoców,
• spożywanie nabiału (mleka, jogurtów, kefirów, sera),
• spożywanie nienasyconych kwasów tłuszczowych (łosoś, makrela, sardynki, oleje roślinne, orzechy, nasiona, pestki, awokado),
• ograniczanie słodyczy i słodzonych napojów (soków, napojów gazowanych),
• ograniczanie spożywania tłuszczów pochodzenia zwierzęcego,
• codzienna aktywność fizyczna.

Białko zwierzęce zawiera aminokwasy potrzebne do prawidłowego wzrostu i rozwoju organów. Pełnowartościowe białko znajduje się w jajkach, nabiale, mięsie i rybach. Dieta wegańska nie jest wskazana dla dzieci, ponieważ białko roślinne obecne w warzywach, pieczywie i produktach zbożowych nie zawiera tych aminokwasów. Niezbędne dla wzrostu białka powinny pokrywać 15-20% dziennego zapotrzebowania energetycznego.

Obecność tłuszczy w diecie dziecka nie powinna przekraczać 30%. Tłuszcz zwierzęcy podnosi stężenie cholesterolu we krwi, dlatego dzieciom warto podawać chude mięso bez skórek i mało żółtek jaj. Warto ograniczyć potrawy smażone na rzecz posiłków duszonych bądź gotowanych. Dieta dziecka powinna zawierać kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, których organizm nie wytwarza samodzielnie – zalecana ilość dla dzieci poniżej 3. roku życia to ok. 150-200 mg na dobę, dla dzieci powyżej 3. roku życia ok. 250 mg na dobę. Nienasycone kwasy tłuszczowe są obecne w tłustych rybach morskich np. makreli, łososiu, sardynkach, śledziach i szprotkach oraz w siemieniu i oleju lnianym.

Węglowodany podawane dziecku wraz z pożywieniem powinny pochodzić z warzyw, owoców i pełnoziarnistych produktów zbożowych: pieczywa, kasz, makaronu, ryżu, płatków zbożowych - należy unikać cukrów prostych obecnych w słodyczach i wysoko przetworzonych produktach, np. jedzeniu z fast foodów. Zawartość węglowodanów w codziennej diecie nie może przekraczać 50-55%.

Inne składniki, których nie może zabraknąć w zdrowej diecie dziecka to:

• błonnik – usprawnia pracę jelit, wspomaga procesy trawienne (pełnoziarniste pieczywo, płatki owsiane, surowe warzywa i owoce),
• witamina C – wzmacnia odporność (cytrusy, truskawki, pomidory, biała kapusta, kalafior, szpinak, brokuły),
• witamina D – wzmacnia układ kostny (jajka, ryby morskie, nabiał, oleje roślinne), żywność nie pokrywa zapotrzebowania organizmu na witaminę D, dlatego konieczna jest odpowiednia suplementacja,
• wapń – bierze udział w mineralizacji kości (produkty i przetwory mleczne, ryby, jajka, podroby),
• żelazo – wspiera system odpornościowy i pracę układu nerwowego (orzechy, suszone owoce, otręby).

Zbilansowana dieta dla dziecka dostarcza niezbędnych składników odżywczych, a zróżnicowane posiłki mają zachęcać do jedzenia. Jeśli dziecko unika niektórych produktów albo odmawia jedzenia, warto bliżej się temu przyjrzeć – sprzeciw może oznaczać nietolerancję pokarmową albo rozwijającą się alergię. W takiej sytuacji należy skontaktować się z lekarzem.

Regularność i zróżnicowanie posiłków powinny wykluczać podjadanie i niezdrowe przekąski, które nie zawierają żadnych wartości odżywczych. Słodycze można zastąpić świeżymi owocami, a słodzone napoje wodą.
Dzieci nie powinny jeść dużych ilości mięsa i smażonych dań, które najlepiej zastępować gotowanymi albo duszonymi potrawami.

Zarówno w przypadku dzieci z nadwagą jak i niedowagą podstawą są regularne, prawidłowo zbilansowane posiłki. Składniki odżywcze dostarczane w odpowiednich ilościach i określonych odstępach czasu pozytywnie wpływają na gospodarkę energetyczną i metabolizm dziecka.

Dieta odchudzająca dla dzieci powinna eliminować podjadanie pomiędzy posiłkami. Słodycze należy zastąpić zdrowymi przekąskami: owocami i warzywami, chrupkami kukurydzianymi czy orzechami, a słodzone i gazowane napoje wodą i naturalnymi sokami owocowymi bez cukru. Stopniowo trzeba eliminować tłuste, smażone potrawy i dania z fast foodów. W codziennej diecie warto postawić na sałatki i świeże warzywa.

Dieta dla dzieci z niedowagą powinna być nastawiona na zwiększenie masy ciała. Nie warto stawiać na wysokokaloryczne przekąski, które zawierają dużo cukru, ale wprowadzić do diety orzechy, ciasteczka owsiane, suszone owoce czy gorzką czekoladę, które zawierają potas i magnez, a przy tym zmniejszają łaknienie.  Między posiłkami można podawać dziecku soki owocowe. Dobrym wyborem są także kaloryczne i bogate w białko rośliny strączkowe – fasola, groch, soczewica i ciecierzyca. Niedowaga często łączy się z niedoborem witamin, dlatego do codziennej diety warto dołączyć drób, czerwone mięso i ryby – źródła żelaza oraz nabiał, który zawiera wapń i fosfor.

Dieta lekkostrawna to dieta lecznicza, która wymaga modyfikacji codziennego jadłospisu dla dzieci. Prawidłowo zbilansowana dieta lekkostrawna powinna pokrywać zapotrzebowanie energetyczne i dostarczać potrzebne składniki odżywcze jednocześnie zaspokajając uczucie głodu. Dozwolone są produkty, które nie obciążają żołądka odciążając przewód pokarmowy i wpierając regenerację organizmu dziecka cierpiącego na biegunkę, wymioty czy rotawirusa. Dieta lekkostrawna dla dziecka wskazana jest w okresie choroby i rekonwalescencji oraz z zaburzeniami układu pokarmowego.

Jadłospis dla dzieci w diecie lekkostrawnej: chude mięso,ryby (dorsz, sandacz), czerstwe pieczywo pszenne (suchary, biszkopty), jajka, nabiał (jogurt naturalny, maślanka), warzywa surowe (pomidor, marchew, sałata) i gotowane (marchew, burak, dynia), owoce bez skórek i pestek (banany, jabłka, truskawki, pomarańcze), masło, miód, lekkie zupy, woda, napary ziołowe, kawa zbożowa.
Należy unikać tłustego mięsa i ryb, pieczywa: razowego i żytniego, margaryny, smalcu, zup zagęszczanych mąką i śmietaną, kapusty, kalafiora, cebuli.

Dieta bogatoresztkowa opiera się na dostarczaniu do organizmu większych niż zazwyczaj ilości błonnika, dlatego rekomendowane są produkty z wysoką zawartością tego składnika. Produkty wskazane w diecie bogatoresztkowej dziecka to: pieczywo pełnoziarniste, płatki owsiane, brązowy ryż, makaron pełnoziarnisty, mąka żytnia lub razowa, warzywa i owoce, kisiele i budynie, zupy z dodatkiem kaszy (krupnik, zupa grochowa i fasolowa). U dzieci dieta bogatoresztkowa stosowana jest w celu regulacji procesów trawiennych i dobowego rytmu wypróżnień – ułatwia ograniczanie ilości spożywanego jedzenia w przypadku dzieci z nadwagą lub otyłością i pomaga na zaparcia.

Dieta bezglutenowa dla dzieci to dieta niskobłonnikowa zalecana maluchom z celiakią lub nietolerancją glutenu. Powinna być dostosowana do wieku dziecka i jego zapotrzebowania na składniki odżywcze. Podstawą jest urozmaicenie zbilansowanych według potrzeb dziecka regularnie spożywanych posiłków, unikanie soli, cukru i tłuszczów oraz połączenie zdrowej diety z aktywnością fizyczną. Dietę warto urozmaicać orzechami, pestkami słonecznika czy sezamem.

W diecie bezglutenowej dziecka powinny znaleźć się: nieprzetworzone świeże mięso, ryby, jaja,bezglutenowe produkty zbożowe (np. ryż biały i brązowy, mąki i kasze ze zbóż naturalnie bezglutenowych, płatki ryżowe, skrobia kukurydziana, pieczywo i makarony z mąk bezglutenowych), warzywa i owoce,mleko i produkty mleczne (np. maślanka, mleko świeże i w kartonie, jogurt naturalny, nieprzetworzony ser biały i żółty), tłuszcze (np. masło, smalec, margaryna, olej roślinny).

Dieta bezmleczna dla dziecka zaspokaja zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe jednocześnie wykluczając z jadłospisu mleko, przetwory mleczne i produkty zawierające serwatkę oraz kazeinę będące źródłem reakcji alergicznej. W niektórych przypadkach konieczne jest wyeliminowanie mięsa wołowego i cielęcego. Dieta bezmleczna wymaga kontroli lekarza.
Produkty dozwolone w diecie bezmlecznej: preparaty mlekozastępcze, bezglutenowe produkty zbożowe, produkty zawierające białka roślinne (desery sojowe i ryżowe, napoje sojowe), warzywa i owoce, rośliny strączkowe, żółtka jajek, ryby, orzechy i migdały.

Jak nauczyć dziecko jeść?