Złość, rozkojarzenie, odkładanie spraw i... kłopoty w związku? To mogą być objawy choroby nierozpoznanej w dzieciństwie. Zrób test

ADHD (od ang. attention-deficit hyperactivity disorder), czyli zaburzenie neurorozwojowe określane jako zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (według klasyfikacji DSM-IV Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego) diagnozuje się zwykle u dzieci. Jednak nierozpoznane i nieleczone w wieku dziecięcym może powodować problemy w życiu dorosłym.

Według przeglądu badań obejmującego ponad 21 milionów ludzi na całym świecie przeprowadzonego przez Curtin University zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi dotyka aż 3 proc. dorosłych na świecie. Natomiast dziewięciu na dziesięciu dorosłych, u których zdiagnozowano ADHD, nie otrzymuje niezbędnego leczenia. ADHD u dorosłych trudniej jest zdiagnozować niż u dzieci, ponieważ symptomy schorzenia mogą nie być tak wyraźne jak objawy ADHD u dzieci.

Zobacz: GIF wycofuje lek na ADHD

Wiele osób uważa, że ADHD nie istnieje, bo „kiedyś tego nie było”, a sama choroba to wymysł współczesnych rodziców, psychologów czy nauczycieli. Dzieci, które nie potrafią usiedzieć w miejscu, są głośne, zwracają na siebie uwagę, nie słuchają się i zachowują nieadekwatnie do sytuacji, kiedyś określało się mianem „niegrzecznych” lub „niewychowanych” i próbowało za wszelką cenę podporządkować ogólnie panującym regułom. Ich potrzeby były spychane na dalszy plan, więc te dzieci wyrosły na dorosłych, którzy musieli sobie jakoś poradzić ze swoim schorzeniem.

Kiedyś dzieci z zaburzeniami też było bardzo dużo, natomiast często ich nie diagnozowano. Psychiatra nie jest już takim tematem tabu. Rodzice szukają w ten sposób pomocy, nie wstydzą się. Te zaburzenia są częściej rozpoznawane, a dawniej tego nie było, bo nie było tylu specjalistów i edukacji pedagogów szkolnych, neurologopedów czy nauczycieli w szkołach i przedszkolach – podkreśla psychiatra dzieci i młodzieży dr Iwona Gawron-Haduch w wywiadzie przeprowadzonym przez Magdalenę Konczal, opublikowanym na portalu strefaedukacji.pl.

Wiele osób dorosłych nie wie, że ich codzienne trudności mogą wynikać z neurorozwojowego zaburzenia hiperkinetycznego, jakim jest ADHD. Dorosły człowiek z ADHD częściowo nauczył się żyć ze swoim schorzeniem i radzić sobie z problemami, które ono generuje. Dlatego trudniej jest rozpoznać symptomy choroby. Objawy ADHD czy to u dorosłych, czy u dzieci można podzielić na 2 główne rodzaje problemów behawioralnych:

• nieuwaga (problemy z koncentracją i skupieniem),
• nadpobudliwość i impulsywność.

U dorosłych nadpobudliwość może się zmniejszyć, ale zmagania z impulsywnością, niepokojem i trudnościami w skupieniu uwagi mogą trwać, a nawet przybrać na sile.

Objawy ADHD u dorosłych mogą obejmować:

• niska tolerancja frustracji, łatwe wpadanie w złość,
• słaba umiejętność radzenia sobie ze stresem,
• impulsywność,
• nadmierna aktywność,
• ciągłe odczuwanie niepokoju, nerwowość,
• prokrastynacja – odwlekanie lub odkładanie wykonywania zadań,
• problemy ze skupieniem się na zadaniu i wykonaniem go do końca,
• słabe umiejętności zarządzania czasem,
• dezorganizacja i problem z ustalaniem priorytetów oraz planowaniem,
• częste gubienie rzeczy,
• nieostrożność i brak dbałości o szczegóły,
• drażliwość i szybki temperament,
• częste wahania nastroju,
• skrajna niecierpliwość,
• ryzykowne zachowania np. szybka jazda samochodem.

Z pewnością każdy z nas w jakimś momencie swojego życia rozpozna u siebie chociaż jeden z wyżej wymienionych objawów. Nie jest to jeszcze podstawą do wizyty u lekarza. Jeśli występują one sporadycznie lub pojawiły się nagle to ADHD może nas nie dotyczyć. Diagnozę ADHD u dorosłych może utrudniać także nakładanie się innych zaburzeń psychicznych, które mają podobne objawy. Często występują one także równocześnie z nieleczonym wcześniej ADHD, a są to np. depresja czy stany lękowe.

Aby rozpoznać zaburzenie, objawy muszą być na tyle poważne, że powodują ciągłe problemy w więcej niż jednej dziedzinie życia. Ponieważ ADHD jest zaburzeniem rozwojowym, uważa się, że nie może rozwinąć się u dorosłych bez pierwszego pojawienia się w dzieciństwie. Musimy więc prześledzić swoje zachowania od czasów wczesnego dzieciństwa.

Jeśli problemy z koncentracją, szybkie zniecierpliwienie, łatwe wpadanie w złość czy niedokańczanie rozpoczętych czynności występowało u ciebie od zawsze i możesz sobie przypomnieć wiele takich sytuacji na różnych etapach swojego życia, to możesz mieć ADHD. W rozpoznaniu zaburzenia pomoże ci lekarz rodzinny lub psychiatra, który podczas wizyty przeprowadzi wnikliwy wywiad, aby ustalić, czy objawy pojawiły się w dzieciństwie i trwają nadal, utrudniając ci funkcjonowanie w wielu obszarach twojego życia.

Możes również wykonać test ASRS (Adult ADHD Self-Report Scale), który został opracowany przez grupę ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) pod przewodnictwem Ronalda Kesslera, profesora polityki zdrowotnej w Harvard Medical School. Test ASRS dla dorosłych zawiera zestaw pytań dotyczących różnych zachowań i jest skierowany do wykrywania potencjalnych zaburzeń ADHD u dorosłych.

Należy odpowiedzieć na takie pytania jak:

1. Jak często masz problem z dopracowaniem ostatnich szczegółów projektu, po tym gdy już go prawie wykonałeś?
2. Jak często masz trudności w planowaniu i uporządkowaniu zadań i rzeczy?
3. Jak często masz problemy z zapamiętywaniem umówionych spotkań lub wykonywaniem codziennych obowiązków?
4. Jak często unikasz lub odkładasz zadania wymagające długotrwałego wysiłku umysłowego?
5. Jak często wiercisz się lub masz nerwowe ruchy rąk lub stóp, gdy musisz długo siedzieć?
6. Jak często czujesz się nadmiernie aktywny i zmuszony do robienia różnych rzeczy na raz, jakbyś był „był nakręcony”?

Na każde z pytań należy odpowiedzieć w następujący sposób, zliczając liczbę uzyskanych punktów:

1. Nigdy
2. Rzadko
3. Czasami
4. Często
5. Bardzo często

Uzyskanie wyniku powyżej 4. punktów może świadczyć o występowaniu ADHD u dorosłych.

Test nie jest narzędziem diagnostycznym i jego wynik nie stanowi diagnozy zaburzenia. Jeżeli podejrzewasz u siebie występowanie objawów charakterystycznych dla ADHD i chcesz uzyskać wiarygodną diagnozę, skontaktuj się z psychoterapeutą lub psychiatrą.

Leczenie ADHD u dorosłych jest podobne do leczenia ADHD u dzieci i obejmuje przyjmowanie leków, poradnictwo psychologiczne (psychoterapię) oraz leczenie wszelkich schorzeń psychicznych współwystępujących razem z ADHD.

Najczęściej wykorzystuje się terapię poznawczo-behawioralną, która pomoże w rozpoznaniu swoich zachowań i radzeniu sobie z nimi. Często łączy się ją z przyjmowaniem leków na receptę. W radzeniu sobie z objawami ADHD utrudniającymi codzienne funkcjonowanie pomocne będzie również zadbanie na co dzień o:

• dawkę ruchu,
• odpowiednią dietę,
• regularne wysypianie się,
• opanowanie technik radzenia sobie ze stresem,
• znalezienie hobby,
• ograniczanie stresorów w swoim otoczeniu takich jak głośne dźwięki czy intensywne zapachy.

Źródło: Prevalence of attention deficit hyperactivity disorder in adults: Umbrella review of evidence generated across the globe Psychiatry Research