Masz zaburzenia nastroju i odczuwasz niepokój? To może być nerwica lękowa. Zobacz, jakie są jej objawy i co może ci pomóc?

Nerwica lękowa jest zaburzeniem psychicznym, które w fachowej nomenklaturze nazywa się zespołem lęku uogólnionego. Powoduje stałe napięcie, niepokój, poczucie zbliżającego się zagrożenia. Osoby cierpiące na to zaburzenie odczuwają też szereg objawów fizycznych, które dodatkowo nasilają poczucie lęku. Leczenie nerwicy lękowej wiąże się najczęściej z połączeniem udziału w psychoterapii oraz przyjmowaniem specjalnie dobranych leków.

Nerwica lękowa to zwyczajowa, coraz rzadziej stosowana nazwa na określenie jednego z zaburzeń lękowych. Należy do grupy zaburzeń nastroju i wiąże się z podwyższonym poziomem codziennego niepokoju. Potoczny termin "nerwica lękowa" najczęściej odnosi się do zespołu lęku uogólnionego, który w Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 nosi oznaczenie F41.1

Podstawowym problemem związanym z nerwicą lękową jest utrzymujący się stale, wysoki poziom lęku i napięcia psychicznego. Lęk nie wiąże się z żadnym konkretnym obiektem (jak w przypadku fobii). Powoduje zamartwianie się codziennością, a jego nasilenie jest nieadekwatne do rzeczywistych okoliczności. Mogą mu towarzyszyć ataki paniki. W praktyce psychiatrycznej i psychologicznej nazywa się go lękiem wolno płynącym, ponieważ stale towarzyszy on pacjentowi i przypomina falę, raz niższą, a raz wyższą.

Na zespół lęku uogólnionego mogą cierpieć zarówno mężczyźni, jak i kobiety w różnym wieku. W wielu przypadkach pierwsze objawy zaburzenia pojawiają się w wieku młodzieńczym lub u młodych dorosłych. Pacjenci często twierdzą, że lęk o większym lub mniejszym nasileniu towarzyszy im od dziecka, przez całe życie. Zdarza się, że stresujące doświadczenia nasilają objawy choroby.

Objawy nerwicy lękowej to nie tylko psychiczne uczucie niepokoju. To także wiele symptomów pochodzących z ciała. Pomiędzy objawami psychicznymi i fizycznymi występuje niekorzystne dla pacjenta sprężenie zwrotne. Przyspieszona akcja serca, oddech, uczucie duszności nasilają zwrotnie uczucie lęku, natomiast reakcja lękowa uruchomiona przez neuroprzekaźniki zwiększa nasilenie objawów somatycznych.

Nerwica lękowa to zaburzenie o niewyjaśnionych przyczynach. W przypadku każdego pacjenta w toku terapii wykrywa się nieco inne okoliczności, które mogły doprowadzić do rozwinięcia zaburzenia. Przyczynowość określa się w tym przypadku jako wieloczynnikową. Za pojawienie się objawów odpowiadają wzajemne interakcje czynników psychologicznych, biologicznych oraz społecznych.

W systemie terapii poznawczo - behawioralnej zaburzenia lękowe przypisuje się wyuczonym, nabytym sposobom reakcji na rzeczywistość i postrzegania jej. Osoby cierpiące z powodu podniesionego stale poziomu lęku mają skłonność do koncentrowania się na zagrożeniach i wyszukiwania ich w otoczeniu. Są też często przekonane, że nie posiadają zasobów niezbędnych do poradzenia sobie z trudnościami spotykającymi je w życiu.

Wśród przyczyn nerwicy lękowej wymienia się także naturalną biochemię mózgu. Równowaga w produkcji neuroprzekaźników może być zaburzona. U niektórych osób taki stan wpływa na łatwiejsze uruchamianie się reakcji lękowej i problem z jej hamowaniem. Niewykluczone są czynniki genetyczne i dziedziczenie skłonności do braku równowagi w neuroprzekaźnikach.

Dodatkowym czynnikiem, który może przyczynić się do zaburzeń lękowych jest presja otoczenia i brak wsparcia emocjonalnego ze strony otaczających pacjenta osób.

Nerwica lękowa w bardzo różnorodny sposób objawia się w ciele pacjenta. Zestaw objawów somatycznych jest w tym przypadku szczególnie rozbudowany. Towarzyszą im oczywiście liczne objawy natury psychologicznej. Fizyczne dolegliwości o podłożu lękowym często skłaniają pacjentów do długiego poszukiwania przyczyn, zanim trafią oni do psychologa, psychiatry lub na psychoterapię.

W zaburzeniach takich jak nerwica, objawy fizyczne często dotykają układu krwionośnego (tak zwana nerwica serca). Należą do nich mocne lub przyspieszone bicie serca, podwyższone ciśnienie, czerwienienie się. Objawy dotyczące całego ciała to drżenia mięśni, nadmierne pocenie się, uderzenia gorąca na przemian z marznięciem. Chorzy miewają problemy z oddychaniem, uczucie duszności i ucisku w klatce piersiowej.

Przy zaburzeniach nazywanych potocznie nerwicą objawy somatyczne dotykają także układu pokarmowego. Mogą to być mdłości, bóle brzucha, obniżenie apetytu, a niekiedy też epizody zajadania stresu. Częstym uczuciem jest silny ucisk w żołądku. Osoby cierpiące na zespół lęku uogólnionego łatwo się męczą, brakuje im energii. Miewają też problemy ze snem.

Nerwica lękowa oprócz objawów somatycznych powoduje szereg objawów psychologicznych oraz związanych z funkcjami układu nerwowego.

Przy zaburzeniu takim jak nerwica lękowa objawy mogą obejmować trudności z koncentracją, drażliwość, niepokój psychoruchowy (dyskomfort nasilający się przy próbie „usiedzenia w miejscu” czy odpoczywania). Osoby cierpiące z powodu nerwicy mają problem ze zrelaksowaniem się, często zasypiają dopiero wyczerpane po całym dniu, towarzyszy im uczucie napięcia mięśni.

Wzmożony lęk prowadzi do nawracających, uciążliwych i niedających się zagłuszyć myśli o zagrożeniu. Bardzo często towarzyszy im lęk przed tym, że zemdleją, popadną w obłęd, a nawet umrą. Przekonanie o rychłej śmierci to także objaw napadu lęku panicznego. Pacjent cierpiący na to zaburzenie martwi się w nadmierny sposób o zwykłe sprawy i związane z codziennym życiem trudności. Znajduje się ciągle w stanie psychicznej gotowości do działania i przeciwdziałania zagrożeniom. Jest przy tym przeświadczony, że nie ma dostatecznych zasobów, by sobie z tymi trudnościami poradzić.

Z nerwicą lękową wiąże się stała potrzeba kontrolowania tego, co się dzieje i zapobiegania katastrofom. Taka czujność uniemożliwia niekiedy prowadzenie zwyczajnego życia i utrudnia je na bardzo wielu obszarach. Przewlekłe zmęczenie i złe samopoczucie może prowadzić wręcz do poczucia depersonalizacji (zmian postrzegania siebie) lub derealizacji (zmian postrzegania otaczającego świata). Zdarza się także poczucie całkowitej pustki w głowie, rozdrażnienie, niemożność skoncentrowania się na najprostszych zadaniach.

Nerwica lękowa jest zaburzeniem, które wielu osobom towarzyszy przez całe lata - głównie dlatego, że nie szukają pomocy, przekonane, że „po prostu takie są”. i muszą się z tym mierzyć. Tymczasem pacjentom cierpiącym na zespół lęku uogólnionego można skutecznie pomóc.

Objawy nerwicy serca są związane z działaniem układu nerwowego. Można je wyciszyć i unormować, stosując odpowiednie leki przepisane przez psychiatrę. Do najczęściej stosowanych należą leki SSRI (inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) oraz wenlafaksyna. Farmakoterapię trzeba jednak skojarzyć z psychoterapią. Nawykowe, katastroficzne interpretacje i oczekiwania wymagają pracy i zmiany. Połączone siły psychoterapii i farmakoterapii pozwalają w wielu przypadkach znacznie poprawić jakość życia pacjenta.