Jak obowiązki domowe wpływają na zdrowie psychiczne kobiet i mężczyzn? Skutki nieodpłatnej pracy są odczuwalne tylko dla jednej z tych grup

Jak podaje Instytut Badań Społecznych Uniwersytetu Michigan liczba godzin poświęconych na prace domowe wykonywane przez kobiety zmniejszyła się od 1976 r., podczas gdy ilość prac domowych wykonywanych przez mężczyzn się podwoiła. Do m.in. powód, dla którego kobietom jest trudniej zaistnieć w świecie biznesu.

W 1976 roku kobiety poświęcały ok. 26 godzin tygodniowo na prace domowe, a w 2005 roku ok. 16,5 godz. Mężczyźni natomiast przeznaczali około sześciu godzin tygodniowo na obowiązki domowe w 1976 roku, a w 2005 roku zajmowały im ok. 12,5 godz.

Tymczasem w Polsce, według danych CBOS (Centrum Badań Opinii Społecznej) w 2018 roku, w większości gospodarstw domowych wyłącznie na kobietach spoczywa wykonywanie czynności związanych z praniem (82 proc.) oraz prasowaniem (81 proc.). Ponadto w prawie dwóch trzecich gospodarstw domowych posiłki przygotowują wyłącznie kobiety (65 proc.).

Sytuacja wygląda podobnie w wielu krajach – kobiety nadal spędzają średnio 3-6 godzin dziennie na nieodpłatnej pracy w domu, podczas gdy mężczyźni poświęcają na nią od 30 minut do dwóch godzin.

Dlatego australijscy naukowcy postanowili zbadać, czy istnieje związek między różnymi formami nieodpłatnej pracy w domu a zdrowiem psychicznym osób dorosłych. Przeszukali sześć baz danych, z których wybrali 19 badań, obejmujących łącznie 70 310 uczestników.

Jak podają autorzy badania, nie istnieje powszechnie uznana definicja nieodpłatnej pracy, określanej również jako nieodpłatna praca opiekuńcza, praca domowa czy praca w gospodarstwie domowym.

Dlatego nieodpłatna praca jest zazwyczaj pojmowana jako wszystkie obowiązki i zadania wykonywane w celu prowadzenia gospodarstwa domowego oraz opiekowania się członkami rodziny bez otrzymywania w zamian rekompensaty pieniężnej.

Badacze przeanalizowali wyniki badań, które obejmowały zarówno całkowitą nieodpłatną pracę, prace domowe i opiekę nad dziećmi jako oddzielne zagadnienia oraz same prace domowe. Przegląd dokonany przez naukowców z University of Melbourne sugeruje, że nierówności w podziale nieodpłatnej pracy, narażają kobiety na wystąpienie większego ryzyka gorszego zdrowia psychicznego, niż ma to miejsce w przypadku mężczyzn.

Wyniki analizy pokazują, że wśród zatrudnionych dorosłych nieodpłatna praca jest negatywnie związana ze zdrowiem psychicznym kobiet, a skutki są mniej odczuwalne dla mężczyzn.

Okazało się, że wzrost nieodpłatnej pracy tygodniowo zaledwie o godzinę, doprowadził do niewielkich, ale znaczących zmian w stanie zdrowia psychicznego badanych. Inne badania, które uwzględniał przegląd, wykazały, że zwiększenie czasu poświęcanego na prace domowe, wiązało się z wystąpieniem większej liczby objawów złego samopoczucia u kobiet, w tym: trudności ze snem, nerwowości, problemy z koncentracją, depresji, słabego apetytu, uczucia wyczerpania i przewlekłego uczucie zmęczenia.

Chociaż tylko trzy z analizowanych badań dotyczyły nieodpłatnej pracy mężczyzn, żadne z nich nie wykazały związku między obowiązkami domowymi a samopoczuciem psychicznym badanych.

Naukowcy sugerują, że mężczyźni mogą być mniej podatni na negatywny wpływ nieodpłatnej pracy na zdrowie psychiczne z kilku powodów m.in. ze względu na charakter podejmowanych przez nich czynności, które często są rozłożone w czasie i obejmują np. prace w ogrodzie czy związane z konserwacją różnych urządzeń.

Ponadto badacze uważają, że kobiety ponoszą większy ciężar umysłowy związany z pracą domową, dlatego jedna bezpłatna godzina pracy jest uważana za bardziej intensywną dla kobiet niż dla mężczyzn i może nie być bezpośrednio porównywalna.

– Nasz przegląd wskazuje na znaczne różnice między płciami w narażeniu na nieodpłatną pracę i potwierdza utrzymujące się nierówności w jej podziale, przy czym każde z badań pokazuje, że kobiety robią więcej, niezależnie od czasu i miejsca zamieszkania. Istotne działania polityczne, takie jak powszechna opieka nad dziećmi i normalizacja elastycznej organizacji czasu pracy dla mężczyzn, są pilnie potrzebne, aby rozpocząć zmiany na tym gruncie – reasumują naukowcy.

Źródła:

• Gender differences in the association between unpaid labour and mental health in employed adults: a systematic review The Lancet Public Health
• Chore Wars: Men, Women and Housework National Science Foundation
• Komunikat z badań: Kobiety i mężczyźni w domu CBOS