Polacy nie potrafią rozmawiać o problemach psychicznych. Ta kampania społeczna może im pomóc

Blisko 60% Polaków jest zdania, że w naszym kraju nie mówi się wystarczająco dużo na temat problemów psychicznych. Może dlatego nie każda osoba znajdująca się w trudnej sytuacji szuka wsparcia wśród najbliższych. Blisko 40% uczestników badania Ogólnopolskiego Panelu Badawczego Ariadna potwierdziło, że ich bliscy zwracają się do nich o pomoc w sytuacji kryzysu psychicznego lub emocjonalnego. Tymczasem wojna w Ukrainie, widmo recesji i problemy zdrowotne, jakie przyniosła ze sobą pandemia COVID-19, nasilają w społeczeństwie poczucie niepewności i braku bezpieczeństwa. Takie czynniki zewnętrzne mogą niekorzystnie wpływać na nasz poziom stresu.

– Badani Polacy wprost przyznają, że stres powoduje u nich problemy z koncentracją, zasypianiem, organizacją dnia i wykonywaniem rutynowych czynności, co w zasadzie jest naturalne. Ale niestety, jako sposoby rozładowywania stresu wybieramy najczęściej rozwiązania mało prozdrowotne, takie jak: sięganie po przekąski lub słodycze, palenie papierosów oraz picie alkoholu. Znacznie rzadziej stosujemy bardziej konstruktywne strategie, takie jak: uprawianie sportu, pójście na spacer czy rozmowa z bliskimi osobami. Dlatego promowanie higieny psychicznej jest tak ważne – mówi dr Tomasz Baran z Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Osoby, które znajdują się w trudnych życiowo momentach, często nie wiedzą, jak i gdzie szukać pomocy. Są zagubione, może towarzyszyć im poczucie rezygnacji i zwątpienia. Jedynie połowa badanych z Ogólnopolskiego Panelu Badawczego Ariadna „wie, jak uzyskać pomoc specjalisty z zakresu psychiatrii i psychologii” - wskazują eksperci z Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego. Zaledwie 54% uczestników badania potwierdziło, że potrafi rozmawiać z bliskimi, którzy borykają się z problemami psychicznymi. Jeszcze mniej osób wie, jak reagować, gdy ktoś nie radzi sobie psychicznie ze swoją lub cudzą chorobą, śmiercią kogoś bliskiego, rozwodem czy niepełnosprawnością.

– Niektóre tematy, jak śmierć lub choroba w rodzinie, dziecko z niepełnosprawnością lub chorobą przewlekłą, rozpad związku czy bezowocne poszukiwanie pracy, są obudowane murem milczenia. Tymczasem ważnym elementem w budowaniu zdrowia psychicznego i niedopuszczania do choroby jest szczery, spełniający, międzyludzki kontakt i poczucie wsparcia – podkreśla Agnieszka Dziedzic–Pasik, dyrektor zarządzająca w Centrum Medycznym Damiana. 

Potrzebę kontaktu i bliskości można zaspokajać na wiele osób. Często pomaga rozmowa z członkiem rodziny, ale także w grupach wsparcia lub w ramach terapii grupowej. Wiele osób chwali sobie także aktywność w samopomocowych grupach wsparcia, grupach związanych z tzw. kręgami kobiet lub kręgami mężczyzn, grupach stosujących komunikację bez przemocy (NVC) czy we wspólnotach religijnych. Każdy powinien wybrać sam, co jest dla niego najlepsze. Warto zatroszczyć się o połączenie z innymi ludźmi, ponieważ czasy, w jakich żyjemy, niosą ze sobą wiele wyzwań. Wśród problemów, z którymi musimy się mierzyć, można wymienić m.in.:

• wojnę,
• kryzys uchodźczy,
• inflację,
• rosnące koszty życia,
• rosnące raty kredytów mieszkaniowych,
• brak bezpieczeństwa energetycznego,
• niepewną sytuację na rynku pracy,
• choroby cywilizacyjne.

– Na nasze zdrowie psychiczne wpływają problemy, na które jako jednostki nie mamy wpływu. To wojna, kryzys uchodźczy, inflacja i rosnące koszty życia, widmo kryzysu energetycznego i ogólna niepewność związana z codziennym bytem. Każdy z nas ma lub będzie miał też w swoim otoczeniu osoby mierzące się z nowotworami i innymi ciężkimi chorobami. Takich przypadków będzie coraz więcej. Rola kontaktu międzyludzkiego, bycia razem w problemach, jest więc tym ważniejsza – komentuje Agnieszka Dziedzic–Pasik.

Istnieje wiele inicjatyw skierowanych do osób zmagających się z kryzysami życiowymi, ale często zapominamy o tym, że także ich bliscy potrzebują wsparcia. Właśnie do nich skierowana jest kampania społeczna „WYstarczy zapytać”. Wystartowała ona 10 października, podczas Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego. Ma ona uświadomić społeczeństwu, że do depresji, stanów mogących ją wywołać oraz innych chorób psychicznych i zaburzeń bliskich nam osób da się podejść w konstruktywny sposób. Inicjatywa może także być pomocna dla ludzi, których bliscy znajdują się dopiero na etapie identyfikacji problemu czy choroby.

– W Kampanii „WYstarczy zapytać” mówimy o udzielaniu wsparcia. Jak kontaktować się z osobami mierzącymi się z kryzysem, aby nie czuły się odtrącone i czuły się zdolne poprosić o potrzebną im pomoc? Jak zadbać o własne potrzeby emocjonalne i nie wypalić się, pomagając rozwiązać problemy innych osób? W ostatnich miesiącach te pytania są bardziej aktualne niż kiedykolwiek – wyjaśnia Agnieszka Dziedzic–Pasik.

W ramach kampanii „WYstarczy zapytać” osoby pełnoletnie, posiadające bliskich zmagających się z kryzysem, mogły skorzystać z bezpłatnych konsultacji telefonicznych w: Warszawie, Krakowie, Katowicach, Gdańsku, Poznaniu, Toruniu i Wrocławiu. Pomoc udzielana w dniach 10-14 października pod nr tel. 22 566 22 24 na hasło: „Kampania Wystarczy Zapytać”.

Warto pamiętać o tym, że każda osoba, której bliski znajduje się w kryzysie psychicznym, może poszukać wsparcia psychologicznego lub farmakologicznego nie tylko dla niego, ale i dla siebie. W tym celu należy zwrócić się do specjalisty, np. psychologa lub psychiatry.

Pomoc dla osób, których bliscy borykają się z problemami psychicznymi, oferują zarówno placówki prywatne, jak i publiczne. Bezpłatne wsparcie dla osób potrzebujących pomocy związanej ze zdrowiem psychicznym i ich rodzin zapewniają m.in. Centra Zdrowia Psychicznego (CZP). Aby uzyskać pomoc dla siebie lub bliskiej osoby, wystarczy udać się do jednego z punktów koordynacyjno-zgłoszeniowych CZP. W pilnych przypadkach, gdy potrzebne jest jak najszybsze rozpoczęcie leczenia, rozpoczyna się ono w ciągu 72 godzin od pierwszej wizyty. Mapę Centrów Zdrowia Psychicznego w różnych województwach oraz więcej informacji na temat pilotażowego projektu CZP można znaleźć na stronie czp.org.pl w zakładce „Pomoc”.

Kampanii „WYstarczy zapytać” towarzyszy cykl webinarów na temat komunikacji z osobami mającymi problemy psychiczne. Linków do webinarów można szukać w mediach społecznościowych Mind Health oraz na stronie Centrum Medycznego Damiana. W październiku odbędą się jeszcze trzy webinary:

• 18.10.2022 godz. 18:00 – „Samotność niebezpieczna dla zdrowia psychicznego i fizycznego” – mgr Martyna Hnatyszyn
• 25.10.2022 godz. 18:00 – „Dlaczego niektóre tematy są trudne w komunikacji międzyludzkiej? Dlaczego się ich boimy i jak je oswajać?” – mgr Katarzyna Babka
• 31.10.2022 godz. 14:00 – „Jak wspierać pracowników, którzy znajdują się w trudnej emocjonalnie sytuacji życiowej?” – mgr Sylwia Rozbicka

Partnerami kampanii „WYstarczy zapytać” są: Stowarzyszenie Aktywnie Przeciwko Depresji oraz Miasto Stołeczne Warszawa. Informacje na temat przedsięwzięcia można znaleźć m.in. w środkach komunikacji miejskiej w stolicy.

– Od niemal dwudziestu lat walczymy z wykluczaniem społecznym osób z zaburzeniami psychicznymi i zajmujemy się edukacją społeczną, zarówno osób zmagających się chorobą, jak i ich otoczenia. Podkreślamy potrzebę empatii, budowania mostów między chorym a jego bliskimi. Kampania zwraca uwagę na rolę kontaktu w profilaktyce chorób. Odpowiednie zajęcie się problemem, zauważenie go w porę bardzo często może sprawić, że osoba szybciej stanie na nogi i lepiej przejdzie przez kryzys, który nie spowoduje takich spustoszeń w psychice. Jako społeczeństwo musimy dopiero się tego nauczyć – podkreśla Joanna Chatizow, prezes Stowarzyszenia Aktywnie Przeciwko Depresji.

Organizatorem kampanii „WYstarczy zapytać” jest Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego – sieć ambulatoryjnych placówek zdrowia psychicznego, zarządzanych przez Centrum Medyczne Damiana. Więcej informacji na temat inicjatywy można znaleźć na stronie kampanii www.wystarczyzapytac.pl. We wspomnianym badaniu uczestniczyło 1071 osób, a jego wyniki zostały opublikowane w raporcie Mind Health Centrum Zdrowia Psychicznego, „Kondycja psychiczna Polaków”.