Drugi rok pandemii przyniósł niekorzystne zmiany w sferze zdrowia kobiet. Znane autorytety opowiedziały, czego nauczyła je pandemia

Nie dysponujemy danymi dotyczącymi stanu zdrowia 49,6 proc. światowej populacji – wskazuje Hologic, firma specjalizująca się w technologiach medycznych wspierających zdrowie kobiet. Oznacza to, że nie wiemy, co dzieje się ze zdrowiem 3,9 miliarda ludzi. Przedsiębiorstwo opracowało Globalny Indeks Zdrowia Kobiet, który pozwala mierzyć zmiany związane z sytuacją kobiet w tym obszarze kobiet. Badacze z Hologic dotarli do 120 tys. kobiet, mierząc m.in. ich dostęp do opieki medycznej w trakcie: ciąży i po doświadczeniu przemocy domowej, a także sprawdzając wykrywalność chorób i możliwości ich leczenia. Hologic szacuje, że wyniki badania odzwierciedlają stan obejmujący 94% kobiet i dziewcząt powyżej 15. roku życia.

Autorzy badania wskazują, że drugi rok pandemii przyniósł więcej zmian niż pierwszy w sferze zdrowia kobiet. Warto zaznaczyć, że projekt Hologic jest realizowany od 2020 roku. Badanie zostało opracowane wspólnie z prestiżowym Instytutem Gallupa, który stworzył m.in. uznany na całym świecie test CliftonStrengths. W ramach przedsięwzięcia poszczególne kraje otrzymały oceny w skali od 1 do 1000. Te zostały wystawione na podstawie odpowiedzi respondentów. Badano pięć obszarów życia, do których należą: 

• ogólny stan zdrowia,
• opieka profilaktyczna, 
• zdrowie psychiczne, 
• bezpieczeństwo,
• podstawowe potrzeby życiowe, np. te związane z jedzeniem i ze schronieniem.

Ze wskaźnika można dowiedzieć się, że podczas drugiego roku pandemii stan zdrowia kobiet uległ nieznacznemu pogorszeniu. W 2021 r. Globalny Indeks Zdrowia Kobiet wyniósł 53 punkty, o jeden punkt mniej niż w roku poprzednim. Żaden kraj nie otrzymał więcej niż 70 punktów, a wśród państw najlepiej dbających o potrzeby zdrowotne kobiet uplasowały się: Tajwan, Łotwa, Austria i Dania. Najgorsze wyniki, poniżej 40 punktów, otrzymały: Afganistan, Kongo i Wenezuela. Polska uzyskała 62 punkty, co plasuje nas w połowie rankingu, między Malezją a Salwadorem. 

Według Gertraud Stadler, dyrektorki Instytutu Płci w Medycynie w szpitalu Charite w Berlinie, „ekonomiczny i psychologiczny ciężar pandemii będzie przez pewien czas ciążył na wielu gospodarstwach domowych, a wiemy, że szczególnie dotknął on kobiety” (cytat za CNN). Dzięki współpracy z Instytutem Gallupa można było stwierdzić, że w 2021 r. kobiety były bardziej zestresowane, zmartwione, złe i smutne, w porównaniu z rokiem poprzednim. Ponadto w 2021 r. kobiety częściej niż mężczyźni wskazywały na to, że nie starcza im pieniędzy na jedzenie (34% respondentek w 2020 r. i 37% respondentek w 2021 r.). Spadło zadowolenie kobiet z dostępnych opcji leczenia, w wielu krajach zmniejszyło się także ich poczucie bezpieczeństwa.

W 2021 r. firma Hologic zrealizowała projekt, w ramach którego zapytała kobiety zasłużone dla świata nauki, polityczki, aktywistki i pracownice organizacji pozarządowych, czego nauczyły się w trakcie pandemii. Zadane im pytanie brzmiało: „Jaką lekcję wyniosłaś z pandemii i jak mogłaby ona pomóc innym kobietom w obliczu nadchodzącego roku?”. Odpowiedzi zostały zaprezentowane w formie kilkuminutowego nagrania wideo. W sprawie kobiet wypowiedziało się wiele autorytetów z różnych dziedzin życia, m.in.:

• Sheryl Snadberg – COO Facebooka
• Madeleine Albright – była pierwsza sekretarz Stanów Zjednoczonych
• Malala Yousafzai – pakistańska działaczka na rzecz praw kobiet, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla
• Yvonne Aki-Sawyerr – polityczka, burmistrz Freetown, stolicy Sierra Leone
• April Ryan – analityczka polityczna CNN
• Angélique Kidjo – benińska piosenkarka, aktorka i aktywistka
• Saray Khumalo – pierwsza czarnoskóra Afrykanka, która zdobyła szczyt Mount Everest
• Monica Simpson – aktywistka, artystka i dyrektorka wykonawcza SisterSong Women of Colour Reproductive Justice Collective
• Lauren Hernandez – amerykańska gimnastyczka artystyczna i olimpijka
• Kristine Rodriguez – założycielka GRL Collective
• Olivia Culpo – amerykańska influencerka specjalizująca się w modzie, aktorka i celebrytka
• Samantha Bee – kanadyjsko-amerykańska aktorka i prezenterka telewizyjna oraz komiczka i producentka
• Yogita Bihani – indyjska aktorka telewizyjna, która odniosła sukces w Bollywood
• Jewel Kilcher – amerykańska piosenkarka, gitarzystka i autorka tekstów
• Vanessa Ruiz – sędzia Dystryktu Kolumbii z Międzynarodowego Stowarzyszenia Kobiet Sędziów
• Alexis McGill Johnson – prezeska Planned Parenthood Federation of America
• Judith LeBlanc (Caddo) – dyrektor wykonawcza Native Organizers Alliance (NOA), organizacji pomagającej rdzennym plemionom
• Dr Leana Wen – lekarka dyżurna na pogotowiu ratunkowym

– Istnieje tyle rzeczy, których dokonałyśmy. Dbaj o to wszystko z miłością i godnością. Bądź dumna z siebie i ze wszystkiego, co udało ci się osiągnąć w życiu – radzi noblistka, Malala Yousafzai.

– Kobiety mają siłę, by poradzić sobie z skutkami pandemii. A to wynika stąd, że jesteśmy wielozadaniowe, co pozwala nam uzyskać horyzontalną perspektywę spojrzenia. Potrafimy dostrzec zarówno te problemy, które istnieją, jak i te, które dopiero nadchodzą – przekonywała zmarła w tym roku Madeleine Albright.

– Nie musisz być perfekcyjna. Nikt nigdy taki nie jest. I zgadnij, co: śniadanie na kolację smakuje wyśmienicie – przypomina Samantha Bee. 

Jak wskazuje Dr Susan Harvey, wiceprezeska Hologic ds. globalnych spraw medycznych, w 2021 r. około 1,5 miliarda kobiet nie miało dostępu do opieki profilaktycznej w kierunku licznych chorób, co może średnio skrócić ich długość życia o dwa lata, w porównaniu z kobietami, którym zapewniono możliwość korzystania z badań profilaktycznych. Jednocześnie w zeszłym roku ponad 1 miliard kobiet nie był u lekarza. Badanie diagnostyczne w kierunku raka w 2021 r. wykonała mniej niż jedna ósma kobiet.

– Bez zapewnienia kobietom fundamentalnego zdrowia i dobrobytu, nie będziemy w stanie osiągnąć żadnego z celów związanych ze stabilnością ekonomiczną lub równością w rozwoju społeczno-ekonomicznym. To wszystko spoczywa na barkach zdrowego środowiska, zdrowego człowieka i zdrowych wyników – uważa dr Katie Schubert, prezeska i dyrektorka naczelna Society for Women's Health Research. Zdaniem ekspertki „kobiety zawsze w ostatniej kolejności dbają o siebie i swoje zdrowie”, ponieważ to one czuwają nad zdrowiem rodziny, a także mają wiele innych obciążeń, udzielając się m.in. w lokalnych społecznościach.

– W wielu rodzinach to kobieta pełni rolę lekarki i menedżerki, a także bierze na siebie większość obowiązków związanych z opieką nad dziećmi czy osobami starszymi. Kobiety chodzą do lekarza z własnym dzieckiem, ale rzadko myślą o swoim zdrowiu – tłumaczy dr Katie Schubert.

Za raportu opublikowanego we wrześniu 2022 r. przez organizację UN Women oraz Departament Spraw Gospodarczych i Społecznych ONZ wynika, że przy obecnym tempie wyrównywania różnic między kobietami i mężczyznami do 2030 r. nie uda nam się osiągnąć równości płciowej. Wręcz przeciwnie, zajmie to setki lat. Z kolei według danych Eurostatu w 2020 r. Polska wydawała na profilaktykę i opiekę zdrowotną najmniej spośród 20 zbadanych przez europejski urząd krajów. Podczas gdy Eurostat szacował nasze wydatki na służbę zdrowia na poziomie 4,8% PKB, w Niemczech było to ponad dwa razy więcej, bo 11,2% PKB.

Osoby potrzebujące pomocy psychologa lub innego specjalisty od zdrowia psychicznego mogą skorzystać z bezpłatnej pomocy, świadczonej przez Centrum Zdrowia Psychicznego. W ramach pilotażowego projektu CPZ udzielane są konsultacje w punktach koordynacyjno-zgłoszeniowych na terenie różnych województw. Ich lokalizację można sprawdzić na mapie Centrów Zdrowia Psychicznego na stronie czp.org.pl w zakładce „Pomoc”. Wsparcie psychologiczne i psychiatryczne świadczą również placówki NFZ oraz prywatne przychodnie.